Aktualne problemy budownictwa. Architektura, projektowanie, technologia

Tom II serii Monografii Naukowych Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej „Gospodarka Przestrzenna”.
W ostatnich latach obserwujemy dynamiczne zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni obszarów wiejskich. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zmieniane jest przeznaczenie gruntów rolnych, które następnie są wyłączane z produkcji rolnej w celu rozwijania innych form zagospodarowania, co może powodować liczne konflikty. Prezentowana monografia przedstawia uwarunkowania środowiskowe, które należy rozważyć przed podjęciem takich decyzji. Autorzy omówili je dla obszaru konkretnej gminy. Zaprezentowane analizy warunków geologicznych, hydrogeologicznych, glebowych i krajobrazowych mogą być jednak traktowane jako wzorzec w innych opracowaniach planistycznych.
Monografia może być wykorzystywana przez praktyków planowania przestrzennego i studentów różnych kierunków studiów (gospodarka przestrzenna, architektura i urbanistyka, administracja, geografia, geodezja i kartografia i inne).

Wraz z zagładą Żydów w czasie II wojny światowej została zniszczona ich kultura materialna. Większość obiektów związanych z religią i kulturą zburzono. Dom przedpogrzebowy na żydowskim cmentarzu przy ulicy Miodowej w Krakowie pozostał jednym z niewielu tego typu obiektów zachowanych w Europie Środkowej. Ocalał, bo hitlerowcy zamierzali w nim urządzić miejskie krematorium. Wielkość domu i sposób jego dekoracji odpowiada ogólnej tendencji przemian w obyczajach Żydów w XIX i na początku XX wieku. Budynek wykorzystywano do przygotowania zwłok do pogrzebu i samego pogrzebu. Wygłaszano w nim obowiązkową mowę pogrzebową. Zachowane na ścianach domu przedpogrzebowego modlitwy przypominają o praktykowanej z dawien dawna liturgii.

Pedagogika specjalna w swoich poszukiwaniach ma szacunek dla dorobku poprzedników. Poczucie ciągłości ważnych zadań przejawia się w uznawaniu roli tradycji w teraźniejszości i docenianiu znaczenia przeszłości dla przyszłości. Ponadczasowe idee w starciu z nowymi myślami, wynikami badań i procesami społecznymi dają nową jakość edukacji, rehabilitacji i terapii.

Autorka, wychodząc naprzeciw tak nakreślonym zadaniom współczesnej pedagogiki specjalnej, podejmuje próbę rozpoznania możliwości i ograniczeń uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną rozpoczynających naukę szkolną. Buduje tym samym modele diagnostyczne i terapeutyczne, by na podstawie dotychczasowych koncepcji i wyników ba- dań własnych opracować pewien konstrukt łączący wybrane aspekty tego, co stałe i zmienne w pedagogice specjalnej.


[...] W wyniku wzajemnych relacji i działań pomocowych świat dziecięcy i świat dorosłego przenikają się w realnych sytuacjach edukacyjnych. Proces przenikania się tych dwóch światów może być wzmocniony istotnym przekaźnikiem, jakim są treści wyobrażone, nierealne, baśniowe – tak bliskie dziecku, nasycające jego umysł i uczucia oraz dające poczucie bezpiecznego uczestniczenia w wypełnianiu zadań edukacyjnych.
Wychodząc naprzeciw tak nakreślonym zadaniom współczesnej pedagogiki specjalnej, rozpoznanie możliwości i ograniczeń uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną rozpoczynających naukę szkolną, uczyniłam wyzwaniem do opracowania własnego modelu diagnostycznego i terapeutycznego.
Zaprezentowana autorska metoda baśniowych spotkań jest więc nie tylko próbą wykorzystania naturalnych warunków rozwojowych dziecka, ale także swoistym kostruktem łączącym wybrane aspekty tego, co stałe i zmienne w pedagogice specjalnej.

Joanna Głodkowska

Ufundowany przez biskupa Jana Konarskiego (zm. 1525) w katedrze wawelskiej nagrobek własny to najstarszy w Polsce wyrzeźbiony przez Włochów pomnik z figurą zmarłego. Nie został jednak dotąd systematycznie zbadany. Dlatego niniejsza książka wypełnia dotkliwą lukę w badaniach sztuki XVI wieku w Polsce. Czytelnik dowiaduje się najpierw o zasługach ordynariusza na polu fundacji artystycznych. Podobnie jak królowa Elżbieta Rakuszanka w kaplicy Jana Olbrachta, Konarski ograniczył się do gruntownej modernizacji średniowiecznej kaplicy, którą wyposażył w sprzęty liturgiczne, nastawę ołtarzową, rzeźbę nagrobną i inne dzieła. Nie próbował natomiast rywalizować ze wspaniałością wznoszonego obok mauzoleum króla Zygmunta. Starał się jednak przyćmić pomniki innych dygnitarzy, stawiane właśnie w katedrze. Wspomagany prawdopodobnie przez swojego bratanka Jana, który studiował w Bolonii, biskup doprowadził do wykonania dzieła nowatorskiego przez artystów włoskich. Towarzyszące temu okoliczności zostały tu po raz pierwszy przedstawione systematycznie. Inaczej niż sądzono dotąd, okazuje się, że struktura pomnika wywodzi się z nagrobków papieskich. Zidentyfikowano też włoskie i antyczne źródła poszczególnych ornamentów. Spłaszczona płaskorzeźba figuralna wykazuje niedostrzegane wcześniej podobieństwa do archaizujących płyt generałów dominikańskich w Rzymie z przełomu wieku XV i XVI, akceptowanych w kręgu przyszłego papieża Juliusza II. Niemało uwagi poświęcono też szczegółom stroju, formie insygniów oraz fizjonomii hierarchy, w znacznej mierze wyidealizowanym, choć niepozbawionym odniesień do rzeczywistości. Analizie formalnej towarzyszą rozważania nad treściami dekoracji kaplicy grobowej. Zidentyfikowano antyczne literackie źródła napisów widniejących niegdyś na tablicach ściennych. Przedstawienie śmierci NPMarii w ołtarzu zestawiono z katedralną tradycją urządzania wnętrz sepulkralnych, osnutą wokół wątku błogosławionej wizji, czyli dostąpienia przez zmarłego zaszczytu obcowania z Bogiem twarzą w twarz.

W ciągu ostatnich lat, dążąc jak zawsze do polepszenia jakości codziennego życia w miastach, zaczęto poświęcać więcej uwagi problemowi placów miejskich. Można odnotować wiele konkursów i projektów dotyczących zarówno rehabilitacji istniejących placów miejskich, jak i tworzeniu nowych. Pojęcie „plac miejski” utraciło jednak w znacznym stopniu swoje pierwotne, tradycyjne znaczenie i nazwa „plac” obejmuje obecnie znacznie szersze spektrum semantyczne odnoszące się do najrozmaitszych przestrzeni otwartych.

Autorka podjęła się trudnego zadania, jakim jest redefiniowanie współczesnego placu miejskiego, jego miejsca w dzisiejszym mieście, formy, funkcji, rangi i charakteru. Wskazanie warunków niezbędnych dla przetrwania takiej przestrzeni w mieście, pomimo zmian zachodzących w sferze polityki, stosunków społecznych, ekonomicznych, zmieniających się poglądów na temat kształtowania struktury przestrzennej miasta, czy też zmieniających się mód projektowych.

Prowadzone przez wiele lat badania udowodniły, że wielkość i jakość przestrzeni parku miejskiego ma znaczenie, nie tylko pod względem ekologicznym, ale również dla zaspokojenia potrzeb rekreacji człowieka. Uzasadnione zatem jest podejmowanie tematu projektowania parków i ogrodów o zróżnicowanej wielkości w ujęciu hierarchicznym w skali miasta – wielkoobszarowych, dzielnicowych i kieszonkowych. W Polsce brakuje praktycznego modelu hierarchicznego parków i ogrodów terapeutycznych, który mógłby być wdrożony. Projektowanie zielonych przestrzeni publicznych stanowi uzupełnienie i rozwinięcie pierwszej książki Parki i ogrody terapeutyczne zawierającej wzorzec parku terapeutycznego, który ma ułatwiać projektowanie, modernizowanie i waloryzację parków miejskich . W tekście zawarto wskazówki praktyczne, aby umożliwić wdrożenie rozwiązań wspierających wykorzystanie leczniczych mechanizmów związanych z kontaktem z naturą. W pracy przedstawiono standard projektowania zielonych przestrzeni publicznych – owoc wielu lat pracy autorki. Myślą przewodnią stosowania standardu jest poprawa jakości tych przestrzeni pod względem wykorzystania terapeutycznych właściwości krajobrazu i promocji zdrowia. Książka ma służyć zarówno do celów dydaktycznych, jako podręcznik akademicki, jak i pomoc dla profesjonalistów. Celem książki było też przedstawienie i przybliżenie czytelnikom ogólnych zasad przyjętych w branży budowlano-wykonawczej i zrozumiałych dla wszystkich uczestników procesu budowlanego. W pracy zawarto rozdział poświęcony opracowaniu graficznemu projektów zielonych przestrzeni publicznych.