Andrzej Sadzio Sadowski. Scenograf

Ta książka jest wyjątkowym zapisem ludzkiego życia miłości tragedii niewyobrażalnych przeżyć doznań doświadczeń i szczęścia zwykłego ludzkiego szczęścia jej bohaterów. Nie jest fantazją imaginacyjną twórczej wyobraźni każde zdanie jest oparte na faktach które autor gromadził przez ponad 20 lat. Zanim poznał się bliżej z głównym bohaterem książki jednym z największych twórców teatru na świecie Józefem Szajną długie godziny spędził na rozmowach z jego przyjaciółmi z lat szkolnych z pobytu w obozie Auschwitz-Birkenau z teatrów w Krakowie i Nowej Hucie teatru Studio w Warszawie. Dzięki temu powstała książka jakiej jeszcze nie było- tworząca nowy gatunek literacki z pogranicza beletrystyki reportażu eseju pamiętnika intymnego dramatu wywiadu filozoficznej rozprawy o możliwościach ludzkiej psychiki.

Pisane z humorem wspomnienia z trzydziestoletniego pobytu w Stanach, gdzie autor mieszka na stałe. Dalszy ciąg zdarzeń, opisanych w pierwszym tomie wspomnień, opublikowanych w 2015 roku pod tytułem "Zakopiański dom wariatów". Autor porusza mało znane wątki z historii Polaków w Stanach, takie jak chociażby testament Tadeusza Kościuszki, jest też sporo wątków podróżniczych, ale nade wszystko historii związanych z prowadzonym przez rodzinę autora pensjonatem, przez który przewija się korowód dziwnych, a czasami też i powszechnie znanych gości.

Katalog zawiera wspomnieniowy tekst Marii Anny Potockiej o Marianie Eilem, eseje Justyny Jaworskiej i Agnieszki Sachar dotyczące jego najsłynniejszego dzieła – „Przekroju”, wywiady z Mieczysławem Czumą i Wojciechem Plewińskim oraz kalendarium napisane przez Tomasza Potkaja. Druga część publikacji przybliża różne dziedziny, w których Eile twórczo się realizował – jako malarz, redaktor i fotograf. Oprócz reprodukcji obrazów, pocztówek i zdjęć, prezentowanych na wystawie, znajdziemy w niej przedruki publikowanych w „Przekroju” tekstów i projekty rubryki Franciszek i inni, które powstały na potrzeby „Szpilek”. Katalog uzupełniają fotografie Wojciecha Plewińskiego i rysunki Adama Macedońskiego – twórców związanych z „Przekrojem”.

Publikacja w języku polskim i angielskim.

Książka wydana w związku z wystawą: Marian Eile Artysta i redaktor
Kuratorzy: Maria Anna Potocka, Agnieszka Sachar
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK
29.10.2020–21.3.2021

Wiesław Budzyński. Pisarz. Biograf Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i Brunona Schulza. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Autor kilkunastu książek o tematyce historyczno-literackiej, m.in.: „Miłości i śmierci Krzysztofa Kamila”, „Schulza pod kluczem”, „Świątyni przodków” i „Miasta Lwowa”. Trzykrotnie nagradzany przez ministra kultury, w tym Nagrodą Specjalną za całokształt twórczości. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.

Monografia wydana w setną rocznicę urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i w związku z ogłoszeniem przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej roku 2021 rokiem poety pokolenia Kolumbów, Monografia przybliża czytelnikom twórczość i postać K.K. Baczyńskiego.

Bardzo dobrze, że ta książka ujrzała światło dzienne. Jest to bowiem pozycja niezwykle ważna i bez precedensu wśród książek dotyczących historii polskiego big-beatu. Za pióro chwycił uczestnik tamtych wydarzeń, muzyk związany z zespołami Czerwono-Czarni i Polanie. Bez silenia się na kreowanie niepotrzebnych legend, bez przywoływania dziesiątek dat i faktów – spisał swoje wspomnienia. W ten sposób znana już faktografia, tak skrupulatnie i dokładnie opracowana przez kilku znawców i entuzjastów w „Encyklopedii Polskiej Muzyki Rockowej. 1959-1973” (niestety, dawno już niedostępnej i zdezaktualizowanej), a także wydanej niedawno książce Marka Gaszyńskiego „Mocne Uderzenie Czerwono-Czarni Niebiesko-Czarni”, zyskała nowy wymiar, a puste ramy dat i miejsc zapełniły się po części żywą materią. Wiesław Bernolak (rocznik 1941) znany jest przede wszystkim jako gitarzysta Czerwono-Czarnych. Był związany z tym zespołem od momentu jego powstania w Gdańsku w czerwcu 1960 r. Grał tam z wieloma doskonałymi, nieco zapomnianymi już muzykami, mającymi za sobą staż w zespołach jazzowych. Byli wśród nich saksofonista Przemysław Gwoździowski (później na jego miejscu pojawili się m.in. Mirosław Wójcik i Zbigniew Bizoń), pianista Zbigniew Wilk (zastąpiony kolejno przez Tomasza Śpiewaka i Józefa Krzeczka), perkusista Jan Knap, basista Wiesław Katana, a także grający na gitarze Piotr Puławski. Wiesław Bernolak razem z Puławskim odeszli w 1965 r. do powstających właśnie Polan – pierwszej polskiej supergrupy z prawdziwego zdarzenia, będącej fuzją najlepszych muzyków Czerwono-Czarnych i Niebiesko-Czarnych. Z N-C dołączyli do nich perkusista Andrzej Nebeski (później ABC), saksofonista Włodzimierz Wander oraz gitarzysta basowy Zbigniew Bernolak, starszy brat Wiesława, grającego zarówno na gitarze, jak i na organach. Po rozpadzie Polan w jego karierze był krótki epizod z zespołem Władka Jagiełły (The Jagiellons – zdjęcie tej grupy można odnaleźć w poprzednim numerze JF, przy okazji wywiadu z Jagiełłą), z którym wyjechał do Szwecji... i został tam na stałe, muzykując do dziś z zespołami dixielandowymi, a ostatnio pojawiający się w swojej dawnej roli w reaktywowanym na sporadyczne okazje zespole Czerwono-Czarni. Bernolak nie opisuje wszystkiego. Pisze o tym, co utkwiło w jego pamięci najmocniej i – co najważniejsze – czyni to z własnej, subiektywnej perspektywy. Dzięki temu mamy okazję spojrzeć „od wewnątrz” m.in. na słynne Festiwale Młodych Talentów (przypomnijmy: wśród laureatów znaleźli się Czesław Niemen, Karin Stanek, Helena Majdaniec, Wojciech Korda, Wojtek Gąssowski, Halina Frąckowiak i inni). Autor był jedną z osób odpowiedzialnych za przesłuchania tych, którzy zgłaszali się na występy, uczestniczył więc w całym procesie odkrywania przyszłych gwiazd. Dużo miejsca poświęca też intensywnym trasom koncertowym Czerwono-Czarnych, przyciągając uwagę czytelnika wieloma anegdotami związanymi z tym, co się działo i na scenie, i poza nią. Wiele nowego możemy się także dowiedzieć o zespole Polanie. Jest tu sporo i o procesie formowania się zespołu, i o jego powolnej agonii związanej z wyczerpującymi trasami po ZSRR. Najwięcej miejsca autor poświęcił zachodnim wojażom grupy, przypominającym trochę hamburskie lata The Beatles: koncerty w nocnych lokalach i małych klubach, noclegi w najtańszych pokojach i permanentny brak pieniędzy. To chyba najbardziej porywający fragment książki, który czyta się momentami jak scenariusz niezrealizowanego filmu. Jest także mowa o niewykorzystanych propozycjach nagrań płytowych na Zachodzie. Firmy nie były jednak zainteresowane muzykami, którzy nie mają stałych paszportów i możliwości swobodnego podróżowania. Niewątpliwym atutem książki są zdjęcia. Ponad pięćdziesiąt niepublikowanych wcześniej, nieznanych szerzej fotografii z prywatnego archiwum autora i zbiorów Anny Cewe (jeszcze jedna laureatka Festiwalu Młodych Talentów, związana z zespołem Luxemburg Combo) – wśród nich sporo ujęć zza kulis, z prób, a także fotokopie plakatów czy dyplomów. Wszystko to składa się na bardzo ciekawą, choć niezbyt obszerną książkę. To niewiele ponad 100 stron. Szkoda tylko, że owiane legendą dwutygodniowe, polskie tournee Polan w roli supportu The Animals zostało skwitowane jednym zdaniem. Kto wie, może w przyszłości doczekamy się szerszego opisu tego wydarzenia? Przydałoby się – im więcej słów wprost od uczestników wydarzeń lat 60., tym lepiej. W końcu big-beat to zjawisko kulturowe i ważna część historii polskiej muzyki – warto więc zadbać o jak najlepszą dokumentację tamtego okresu. Michał Wilczyński

Przygotowana przez Joannę Grądziel-Wójcik i Piotra Łuszczykiewicza książka Bogusława Latawiec. Portret podwojony stanowi wielostronne i przeglądowe kompendium, zarysowujące w pełnym wymiarze horyzonty biograficzne i twórcze poznańskiej pisarki, cieszącej się poczytnością, gronem wiernych czytelników, oddanych krytyków i badaczy literatury, wreszcie także autorki wielokrotnie nagradzanej i tłumaczonej na wiele języków. To pierwsza, obok rozproszonych dotąd w prasie literackiej recenzji i szkiców krytycznych, publikacja książkowa poświęcona twórczości Bogusławy Latawiec. Jestem przekonana, że stanowić będzie niezbędne wręcz źródło wiedzy zarówno dla czytelników, jak i studentów oraz badaczy literatury.

dr hab. prof. UŚ Joanna Dembińska-Pawelec