Autodafe

Kolejny tomik Pawła Kowalskiego (poprzedni: "Prostowanie myślenia", Wrocław 2020) - tym razem poza warstwą słowną Autor nadał również istotne znaczenie formie, czemu poświęciliśmy kilka zdań we wstępie:
Drogi Czytelniku,
unikamy jak możemy zamieszczania wszelkiego rodzaju wpisów „naprowadzających”, ponieważ darzymy głębokim szacunkiem Twoje niezbywalne prawo do swobodnej interpretacji, tak jak i wierzymy w Twoją umiejętność wyłapywania w lot wszystkiego, co na pozór jest błędem, odstępstwem od mniej czy bardziej powszechnie akceptowanych kanonów – nie tylko odnoszących się do poezji jako takiej, ale też do jej składania w wymiarze technicznym i estetycznym – ufając, że dostrzeżesz je i tu, ale odczytasz intencje Autora i nasze. Pojawiły się zatem nieliczne zabiegi formalne (przypis, quasi przypis czy niezapisana strona, mająca jednak paginację), które są integralną częścią Dzieła, ściśle powiązaną z treścią. Tak jak dbamy o Twoje prawo swobody odczytywania myśli, tak przywiązani jesteśmy do prawa swobodnego ich wyrażania, świadomi tego, że nie każdemu może to przypaść do gustu. Ale czyż nie dreptalibyśmy w miejscu, gdyby nie to czy inne naruszenie zasad(?)?

Czytając, a właściwie obcując z dwiema poprzednimi częściami "Autodafe" Karola Samsela, które całkowicie zbiły mnie z tropu i pozostawiły w niepewności totalnej co do istoty jego szalonego opisu ,,śmierci literatury”, nie spodziewałem się, że trzecia część poematu eseistycznego o tym samym tytule, czyli zapisana na pograniczu wytrzymałości psychicznej trzecia część nocy życiopisania, oświetli mi sensownie tamte części, i siebie samą, jako przejmującą lekcję polifonicznego doświadczania istnienia przez wyjątkowo wrażliwą, świadomą trików literackich twórczą jednostkę opętaną przez demony literatury, biologii, metafizyki i teologii.
Można się nie zgadzać z nihilistycznymi wiwisekcjami, brutalnymi skojarzeniami i wyznaniami bohatera-autora, ale nie można przejść obojętnie wobec takiego oczyszczającego dynamitu emocji, neurotycznych analiz, intelektualnych skojarzeń, odważnych wyskoków wyobraźni, groteskowych opisów bliskiej autorowi codzienności, które z intymnego tekstu wyznawczego tworzą wieloznaczny i radykalny utwór wykraczający poza bezpieczną literaturę. W ten sposób futurystyczny poemat prozą "Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka" (1919) Aleksandra Wata po stu latach odnalazł swoje postmodernistyczne dopełnienie.
Kazimierz Brakoniecki

Bartosz Suwiński nie ustaje w wędrówkach. Jest podróżnikiem zachłannym, ciekawym świata, zapatrzonym w niego zapalczywie, gorąco, ekstatycznie. To wędrowiec przez strony książek, ale przede wszystkim pasjonat chodzenia po lesie, po polach i łąkach, po ulicach miast i bezdrożach wsi oraz poza nimi. Z chodzenia bierze się myślenie i pisanie. Z chodzenia bierze się spokój. Z łazęgi bierze się refleksja, interpretacja, poznanie siebie. Kiedy myślę: Bartosz, widzę Włóczykija, tę arcypostać z arcyopowieści, tego fascynującego gościa, przemierzającego moją pamięć. Suwiński jest jak "Snusmumriken" – mądry i pełen empatii, to brat łata, chłop na schwał i przyjaciel od serca, gotów od razu przybyć z pomocą, z rozmową, z plecakiem, w którym zawsze ma rozgrzewającą przygodę, historię, namysł, zainteresowanie Tobą. "Bura" to fascynująca proza, wyściełana skórą, to monolog człowieka, który kreśli nam przed oczyma wspaniałą relację z obserwacji kawałka tej "nieobjętej ziemi". Kiedy myślę: Bartosz, widzę Bartoliniego Bartłomieja, herbu Zielona Pietruszka, tę niezwykłą postać z cudnego animowanego serialu, wyruszającego w poszukiwaniu niestraconego czasu. Z chodzenia, z podróży, z włóczykijstwa biorą się chwile afirmacji.
Paweł Tański

Mateusz Wojtyna (1993)?– pochodzący z Przemyśla staromodny romantyk, marzyciel, kolekcjoner i geek, a na co dzień programista w korporacji. Uwielbia chodzić po górach i biegać po mieście. Zaczytuje się fantastyką, a chwilami filozofią. W poezji: totalny amator, tworzący wyłącznie z pasji, ale znaczy ona dla niego o wiele więcej,
niż mógłby sobie wyobrazić jeszcze nie tak dawno temu, czerpiąc z niej ogromną satysfakcję, radość i nade wszystko?– wolność.

Marek Czuku należy do tych autorów, którzy uświadamiają sobie, iż nie są głosicielami własnych prawd objawionych na pustyni, ale spadkobiercami wielu nagromadzonych przez wieki głosów cudzych, pośród których dopiero muszą mozolnie odnajdywać głos własny. Już od początku lektury tomiku obserwujemy więc zagęszczenie odwołań intertekstualnych w mnogości cytatów i parafraz, o które potyka się poeta podczas przechadzek przez mieszane lasy tradycji literackiej i historii języka. W opresji wielostronnych uwikłań rodzi się zatem potrzeba ucieczki z labiryntu biblioteki w poszukiwaniu świeżych doznań, za którymi mogłyby podążyć słowa jeszcze nie zużyte. Opis codzienności pozaksiążkowej może być wietrzeniem zatęchłego skarbca kultury polskiej i europejskiej. Migawkowe zapisy zdarzeń, ulotne obserwacje i zachwyty mogą także spełnić transcendentną tęsknotę opartą na wierze w niewyrażalne. Reportażowe strzępy obserwowanej rzeczywistości podszywa jakieś marzenie epifanii. Czysty horyzont sztuki słowa okazuje się jednak mirażem. Wędrówka poetycka Marka Czuku nie ma końca, ale to czyni z niej tyleż wyjątek co regułę. Jako świadectwo rozterek artysty nie ma innego celu niż ten największy – ciągłe poszukiwanie. Czego? Może przeźroczystości słowa, przez które, niby przez tytułową szybę, widać wszystko.
z posłowia Piotra Michałowskiego

Ciągłe obmyślanie świata, nieustanne odkrywanie znaczeń słowa. Wytrzymująca próby czasu twórczość literacka zdaje się nie wymagać niczego więcej. Wielu poetów pragnie wynaleźć język, lecz tylko niewielu to się udaje. W gronie wieszczów obdarzonych wyjątkową inwencją językową znalazł się niewątpliwie Jan Kochanowski, który odkrył zupełnie na nowo poezję (literaturę) polską. Poeta uskrzydlił bowiem słowa naszej poetyckiej mowy. Nauczył nas wyrafinowanych zabaw słowami. Uczynił je „fraszkami”. Nadał im przejrzystość kryształu i niejednoznaczną migotliwość opalizującego klejnotu, mieniącego się w zależności od padającego nań światła różnymi barwami i ich odcieniami. Dzięki temu pozornie prosta poezja czarnoleskiego mistrza może się okazać bardziej skomplikowana, intertekstualna, zakorzeniona w wielu tradycjach. Może zwrócić niespodziewanie swe ironiczne ostrze ku czytelnikowi, przypatrującemu się z każdej strony coraz to nowym fraszkom.


Elwira Buszewicz

Wojciech Ryczek