Biblioteki w nowym otoczeniu

W niniejszej publikacji czytelnik znajdzie rozważania uniwersyteckich badaczy na temat publikowania w modelu open access, ukraińskich encyklopedii elektronicznych, stanu otwartych zasobów edukacyjnych w języku polskim oraz instytucjonalnych repozytoriów naukowych, transformacji systemu mediów, plagiatów w oczach studentów, roli Internetu w dystrybucji książek elektronicznych i handlu antykwarycznym oraz najnowszych zainteresowań badaczy ujawnianych na konferencjach naukowych. W publikacji ważne miejsce zajmują prezentacje przemian w bibliotekach i w zawodzie bibliotekarza, związanych z wykorzystywaniem Internetu i książki elektronicznej.

Majowy numer rozpoczynamy artykułem Aleksandra Trembowieckiego Refleksje z placu budowy – garść przemyśleń związanych z modernizacją bibliotecznego serwisu WWW omawiającym problematykę dostosowania serwisów bibliotek do potrzeb czytelników z dysfunkcją wzroku i słuchu. Kolejny tekst Biblioskan – kontrola obywatelska w łódzkich
bibliotekach publicznych Aleksandry Marciniak i Pauliny Milewskiej przedstawia założenia i przebieg projektu, którego celem była diagnoza działalności łódzkich bibliotek publicznych w zakresie wykonywania powierzonych im zadań publicznych oraz wypracowanie rekomendacji dla poprawy jakości świadczonych usług. Dr Zbigniew Gruszka z Katedry Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego w artykule Monitoring w łódzkich bibliotekach publicznych – głos polemiczny odnosi się do projektu Biblioskan, konkludując potrzebę wypracowania łódzkiego modelu bibliotek publicznych, z nieodzownym uwzględnieniem specyfiki środowisk, w których pracują.

W dziale „Z bibliotek” prezentujemy tekst Smakuj literaturę. XIII Opolska Jesień Literacka Bartosza Suwińskiego z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu omawiający bogatą i różnorodną ofertę literacką skierowaną do czytelników miasta i regionu. Anna Aleksandrowicz i Marzena Szafińska-Chadała, autorki artykułu Promocja czytelnictwa w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Marii Grzegorzewskiej w Zielonej Górze przedstawiają działania prowadzone na rzecz poprawy poziomu czytelnictwa
wśród lubuskich nauczycieli bibliotekarzy i uczniów.

W dziale „Sprawozdania i relacje” przedstawiamy trzy teksty. Pierwszy z nich Bibliografia wobec nowych technologii autorstwa Marzeny Przybysz przedstawia tematykę 34. spotkania członków Zespołu ds. Bibliografii Regionalnej ZG SBP, które odbyło się w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie. Drugi, Ekologia informacji jako wyzwanie dla edukacji
i bibliotekarstwa, to relacja dr Beaty Taraszkiewicz z czwartej edycji ogólnopolskiej konferencji poświęconej ekologii informacji. Trzeci, W stolicy Alp, pióra Wioletty Ernst i Beaty Sordon przedstawia wrażenia autorek z pobytu w Bibliotece Uniwersyteckiej w Innsbrucku w ramach programu Erasmus.

W dziale „Prawo biblioteczne” prezentujemy kolejny tekst Rafała Golata, tym razem poświęcony Darom dla bibliotek.

Majową zawartość „Bibliotekarza” uzupełniają „Przegląd piśmiennictwa”, „Z życia SBP”, „W kilku słowach”, a także „Postaktualia” Jacka Wojciechowskiego.

Zachęcamy do przysyłania tekstów, zgłaszania zagadnień na łamy czasopisma.

Miłej lektury

Wszystkim Bibliotekarzom najserdeczniejsze życzenia z okazji Dnia Bibliotekarza i Bibliotek, pomyślności i sukcesów zawodowych, a także szczęścia osobistego

składają

Redakcja „Bibliotekarza” i Wydawnictwo SBP

Biblioteka Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie, założona przez znanego tłumacza literatury zachodnioeuropejskiej na język polski oraz bibliofila Wiktora hr. Baworowskiego (1826–1894), należała do najważniejszych bibliotek okresu zaborów, a po udostępnieniu publiczności (w 1900 r.) stała się znaczącym ośrodkiem życia naukowego Lwowa. Na kolekcję składało się ponad 15 tys. druków oraz ponad tysiąc rękopisów, zwłaszcza z zakresu literatury pięknej, politycznej, prawniczej, liturgicznej, teologicznej, matematyczno-przyrodniczej, pochodzących m.in. z włączanych księgozbiorów prywatnych. Powiększały ją zakupy, m.in. w 1914 r. nabyto bibliotekę Zygmunta hr. Czarneckiego, zawierającą liczne, niejednokrotnie cenne i unikatowe rękopisy i druki, dotyczące prawa, historii, literatury astronomiczno-matematycznej, a także polskich i zagranicznych kwestii religijnych. Od 1945 r. zasadniczy zrąb kolekcji jest przechowywany w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. W. Stefanyka. Stanowi on cenne świadectwo znaczenia oraz roli historii i kultury polskiej dawnych wieków, obecnie element wspólnego dziedzictwa. Zespół autorów podjął rekonstrukcję, opis i analizę XVI-wiecznego lwowskiego zasobu Bavorovianum. Prezentowany katalog rejestruje 275 druków pierwszej połowy XVI w. Wszystkie opisy starych druków uzupełniono o fotografie kart tytułowych, a także o indeksy osobowy, tytułowy, typograficzny, proweniencyjny i znaków własnościowych. Sprawdzono także obecność informacji o rejestrowanych drukach w kilkudziesięciu polskich i światowych źródłach informacyjnych. Przedstawiono ponadto zwięzły zarys kształtowania się i losów księgozbioru oraz jego charakterystykę rzeczową, co pozwala na wniosek o jego wyjątkowej wartości dla kultury umysłowej nie tylko dawnego, ale i współczesnego Lwowa. Zamieszczono również wyniki analizy mikrobiologicznej i fizykochemicznej druków XVI-wieku, wraz z omówieniem metody przeprowadzonych badań. Przygotowywany jest następny tom, obejmujący katalog druków drugiej połowy XVI w.

Dzieje książek to losy pojedynczych egzemplarzy, całych kolekcji prywatnych bądź instytucjonalnych, a przede wszystkim historie ludzi, którzy je pisali, ilustrowali, tłoczyli, oprawiali, finansowali ich wydanie, gromadzili – dla własnych przyjemności lub dla szerszej publiczności – oraz strzegli i chronili. To także etapy rozwoju: pisma i jego funkcji, sposobów wyrabiania papieru, technik drukarskich, graficznych, introligatorskich, form dystrybucji i kultury czytelniczej.

Zgłębiając historię książki Autorka porusza się po fascynującym obszarze intelektualnych dociekań i różnych zagwozdek proweniencyjnych, typograficznych, autorskich. Oddajemy do rąk Czytelników pracę składającą się z szesnastu opowieści o różnych przypadkach z życia książki polskiej.

Ostatni tom dokumentujący badania naukowe nad XV- i XVI-wiecznymi zbiorami Gabinetu Starych Druków BUW, zawierający szczegółowy, scalony indeks proweniencji druków z tego okresu. Umożliwia wyszukiwanie w siedmiu wydanych wcześniej przez WUW tomach Katalogu danych o właścicielach i użytkownikach poszczególnych egzemplarzy książek. Jest to kompletna baza źródłowa, licząca ok. 9500 pozycji, która może być bardzo pomocna do dalszych badań historycznych, bibliologicznych i kulturoznawczych.

The last volume documenting scientific research on the 15th- and 16th-century collections of the Early Printed Books Department at the University of Warsaw Library containing a detailed, integrated provenance index of printed books from that period. The publication enables searching for data about owners and users of particular books in seven volumes of the Catalogue published earlier by Warsaw University Publishing House. It is a complete source database, numbering about 9,500 entries, which can be very helpful for further historical, bibliological and cultural research.

Niezwykle dynamiczny rozwój komputerowych technologii informacyjnych i ich upowszechnienie na wielką skalę implikują ciągłe i szybko następujące zmiany zarówno w polu badawczym nauk o informacji, jak i w praktyce działalności informacyjnej, prowadzonej w różnych obszarach życia społecznego: nauce, biznesie, administracji, kulturze, edukacji, ochronie zdrowia i wielu innych. Monitorowanie i analiza tych przemian stanowią przedmiot prezentacji i dyskusji prowadzonych na międzynarodowej konferencji „Nauka o informacji w okresie zmian”, cyklicznie organizowanej przez Zakład Systemów Informacyjnych Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.