Cenzura w PRL. Analiza zjawiska Analiza zjawiska

Książka „(U)sługi domowe” to propozycja spojrzenia na przemiany relacji społecznych we współczesnej Polsce przez pryzmat płatnej pracy domowej. Podsumowuje ponad dziesięcioletni okres badań nad płatną pracą domową w powojennej Polsce, podejmowaną współcześnie przez Polaków za granicą oraz nad historycznymi formami służby domowej. Przedstawia dylematy transformacyjnej Polski, napięcia relacyjne o charakterze kulturowym i klasowym ukryte pod zindywidualizowanym i interpersonalnym przeżywaniem „kontraktu płatnej pracy domowej”. Oferuje interpretację współczesności wg klucza przeplatających się i współwystępujących przejawów przednowoczesnego, nowoczesnego i ponowoczesnego sposobu ujmowania ładu społecznego w skali mikro i w życiu codziennym.

Oddajemy w Państwa ręce publikację, która jest wynikiem interdyscyplinarnej debaty
nad pytaniem w jaki sposób pandemia COVID-19 wpłynęła na innowacyjne rozwiązania różnych sfer aktywności człowieka. Książka jest zbiorem artykułów uczestników
51. Międzynarodowego Seminarium Kół Naukowych „Seminarium innowacyjnych
rozwiązań w dobie pandemii”, które odbyło się na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie w dniach 15-16 września 2022 r. a w którym udział wzięli autorzy
z całego kraju (m.in. z ośrodków naukowych w Gdyni, Gdańsku, Bydgoszczy, Szczecinie, Wrocławiu, Warszawie czy Olsztynie). Autorzy przedstawili w ramach 11 różnych
sekcji tematycznych, obejmujących niemal wszystkie dyscypliny naukowe, wyniki swoich badań, prowadzonych w ramach studenckich kół naukowych. Tylko najlepsze z 237
zgłoszeń znalazły swoje odzwierciedlenie w tej publikacji.
W perspektywie zachodzących zmian, wymuszonych pandemią Covid 19, uczestnicy Konferencji postanowili zająć się różnymi aspektami zmian w rozumieniu praw
i obowiązków człowieka czy zmieniającą się gospodarką. Wśród wielu zagadnień były
też pytania o to, jaki wpływ mają zmiany na przyszłe pokolenia.
Problematyka Konferencji spotkała się z ogromnym zainteresowaniem. Uwidoczniło
się to zarówno w liczbie uczestników tegorocznego wydarzenia jak i w różnorodności
i wielowątkowości przygotowanych tekstów. Mamy nadzieję, że publikacja ta wychodzi naprzeciw Państ

Mamy przyjemność oddać w Państwa ręce monografię będącą zbiorem artykułów przygotowanych i zaprezentowanych przez Uczestników 52. Międzynarodowego Seminarium Kół Naukowych „Przepływ informacji gwarancją rozwoju nauki”, które odbyło się na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie w dniach 26-27 czerwca 2023 r. Twórcami tych prac są studenci i doktoranci uczestniczący w 52. MSKN.
Tomy niniejszej publikacji zawierają najlepsze prace z zakresu nauk humanistycznych, społecznych, ekonomicznych, polityczno-prawnych, biologicznych, medycznych, nauk o żywności i o zdrowiu, nauk weterynaryjnych i zootechnicznych, nauk technicznych oraz nauk rolniczych, leśnych i ochrony środowiska.
Od autorów

„Czarny piątek” 22/7/2011 w Norwegii, kraju uznawanym za najszczęśliwszy na świecie, stał się niebywałym wstrząsem. Tym bardziej, że sprawcą nie był – jak początkowo sądzono –skrajny islamski terrorysta, ale rdzenny Norweg, „one of us”.
W czasach odżywających tendencji skrajnie nacjonalistycznych i brunatnoprawicowych pojawienie się epigonów Breivika jest bolesnym faktem.
Dla jednych ABB to postać budząca odrazę i pogardę. Są jednak tacy, dla których został bohaterem i współczesnym herosem. W tym kontekście warto uczynić ważkie zastrzeżenie: Breivika skazano i odsiaduje karę w więzieniu nie za poglądy, które wielu skłonnych jest podzielać, ale za odebranie życia 77 osobom.
Elżbieta Czykwin, analizując casus Breivika, odpowiada na pytanie: jakie cechy współczesności sprzyjają pojawieniu się postaci tego rodzaju? Niektóre były już przywoływane w podobnych kontekstach: dysfunkcjonalna rodzina, powszechny narcyzm oraz rola i znaczenie internetu. Autorka wskazuje jeszcze inne cechy Breivika i osobowości jemu podobnych: załamanie naturalnego oporu przed zabijaniem, status incela (odrzuconego przez kobiety mizogina). Na plan pierwszy wysuwają się kluczowe kwestie wstydu i poniżenia jako decydujące w genezie agresji.

Elżbieta Czykwin – prof. dr hab. nauk społecznych. Profesor zwyczajna w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Dwukrotna stypendystka Robinson College Uniwersytetu w Cambridge. Autorka książek: Samoświadomość nauczyciela (1995); Stygmat społeczny (2007, 2008, 2013, 2018); Białoruska mniejszość narodowa jako grupa stygmatyzowana (2000); Wstyd (2013). Współautorka, redaktorka i tłumaczka monografii zbiorowych: Teaching the mother tongue in multilingual Europe (Londyn 1998, 2005); Dwujęzyczność i dwukulturowość (1998, wspólnie z D. Misiejuk); Gorsi inni (2008, redakcja wspólnie z M. Rusaczyk); Stygmatyzacja, tolerancja, naprawa. Integracyjna analiza psychologiczna reakcji na dewiację (2009, tłumaczenie książki A.J.M. Dijkera i W. Koomena, wspólnie z M. Rusaczyk) oraz licznych artykułów.
Książka Stygmat społeczny, wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN i trzykrotnie wznawiana, w 2007 roku została wyróżniona Ogólnopolską Nagrodą im. Prof. Ireny Lepalczyk przyznawaną przez Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Publikacja Wstyd w 2015 roku została uznana przez internautów „Najlepszą książką na lato”.

Becoming Transnational Professional to książka o tym, w jaki sposób osoby zajmujące się nauką stają się członkami międzynarodowej społeczności badaczy, jak z lokalnego, wykształconego głównie w jednym systemie edukacyjnym naukowca rodzi się międzynarodowy specjalista funkcjonujący w przestrzeni ponadnarodowej czy ponadpaństwowej. Kariery polskich intelektualistów są podstawą analizy procesu awansu zawodowego przedstawionego w niniejszej książce. Autorka przez wiele lat obserwowała pracę młodych polskich naukowców na czołowych zagranicznych uniwersytetach i w laboratoriach. Przeprowadziła też ponad sto wywiadów z laureatami prestiżowych stypendiów.
Powstała książka nie tylko dla młodych adeptów przygotowujących się do pokonywania kolejnych szczebli kariery akademickiej i naukowej. Przystępny język i liczne cytaty z rozmów z badaczami, jak i opisy wielu różnorodnych sytuacji życiowych sprawiają, iż może ona zainteresować całe środowiska akademickie.
Izabela Wagner jest socjolożką, adiunktem w Zakładzie Socjologii Pracy i Organizacji IS Uniwersytetu Warszawskiego, specjalistką procesów konstrukcji karier w środowiskach intelektualnych i artystycznych. Po zrealizowaniu wieloletniego badania poświęco­nego karierom artystycznym (socjalizacji wirtuozów skrzypiec w szczególności) uwieńczonego pracą doktorską zrealizowaną w EHESS (Wyższej Szkole Nauk Społecznych) w Paryżu, skupiła się na analizie karier konstruowanych w środowiskach naukowych. Autorka prowadzi badania etnograficzne w różnych krajach (Francja, Polska, USA i epizodycznie w Niemczech), studiując kariery naukowców pochodzących z całego świata. Dzięki wsparciu Fundacji Kościuszkowskiej w 2010/2011 kontynuowała swe prace w Stanach Zjednoczonych, będąc badaczem wizytującym na Uniwersytecie Harvardzkim w Departamencie Historii Nauki.

W prezentowanej książce przedstawiono system funkcjonowania aparatu cenzury w Polsce w latach 1944–1960, w szczególności takie aspekty organizacji cenzury, jak metodyka pracy cenzorów, sposoby rekrutacji, stopień zaangażowania ideologicznego i partyjnego, harmonogram pracy, schemat szkoleń ideologicznych oraz pozaurzędowa aktywność. Przedstawiono również okoliczności towarzyszące powstaniu Centralnego Biura Kontroli Prasy, w tym rolę tzw. doradców radzieckich, którzy w grudniu 1944 roku przybyli do Lublina i przejęli w pełni kontrolę nad procesem tworzenia systemu cenzury. W książce opisano zakres oraz formy współpracy aparatu cenzury z Urzędem Bezpieczeństwa/Służbą Bezpieczeństwa, której efektem były represje wobec rozmaitych grup społecznych, zawodowych i religijnych (m.in. procesy sądowe oraz długoletnie więzienia).
Na podstawie sprawozdań cenzorów z Wydziału Teatrów GUKPPiW odtworzono mechanizm kontroli spektakli teatralnych i zespołów rozrywkowych oraz określono kryteria, wedle których je oceniano. Opisano również działalność Komisji Oceny Wycofanych Wydawnictw (w jej pracach brali udział cenzorzy), która „skazała” na przemiał miliony zdezaktualizowanych politycznie książek, tysiące płyt gramofonowych, czasopism oraz partytur. Odtworzono również metody i kierunki kolportażu prasy oraz książek do PRL oraz skalę dostarczanych do kraju druków, wykorzystując obszerne raporty cenzorów z Samodzielnego Wydziału Obcojęzycznego GUKPPiW, którzy decydowali, czy publikacje trafią do adresata, czy też na przemiał.
Ze Wstępu

Praca dr Kamili Kamińskiej-Chełminiak zawiera wiele oryginalnych ustaleń opartych o wykorzystanie interesującej bazy źródłowej. Za szczególnie interesujące należy uznać te, które dotyczą cenzurowania widowisk w okresie stalinowskim, współpracy cenzorów z MBP i MSW, ich wpływu na niszczenie księgozbiorów i partytur. Jako nowatorską i zakończoną powodzeniem uznaję próbę pokazania strategii i praktyk społecznych związanych z przenikaniem do Polski wydawnictw zza „żelaznej kurtyny”, w tym publikacji Instytutu Literackiego w Masions-Lafitte. Koncepcja pracy, konsekwentnie przeprowadzona, zmierzała do pokazania różnorodnych wcieleń cenzorów i ról, jakie spełniali w powojennej Polsce. […] Uważam, że jest to monografia o znaczącym zasięgu przedmiotowym i efekcie poznawczym. Autorka wykazała się dużymi kompetencjami i znajomością przedmiotu badań.