Charles Sanders Peirce Między logiką a metafizyką

Prezentowana praca nie odnosi się do całokształtu filozofii Karla Jaspersa, lecz do jego głównego dzieła zatytułowanego Filozofia. Dlaczego właśnie tak? Na to pytanie trudno odpowiedzieć, właściwie każdy z czytelników powinien uczynić to sam. Osobiście preferowałbym Kantowskie określenie, że żadnej filozofii jako takiej nie ma, jest tylko albo historia filozofii, albo filozofowanie poszczególnych osób, które łączy komunikacja egzystencjalna, bądź zbiorowości, które układają się w jedność swych dziejów.

Druga część biografii Romana Witolda Ingardena Jes­tem filozofem świata obejmuje lata 1939–1970. Omawia ciekawy, ale także niełatwy etap w życiu filozofa. Wojna była czasem, w którym walka o przetrwanie własne i rodziny, pod dwiema okupacjami, stanowiła największe wyzwanie. Przebywał wówczas z rodziną we Lwowie, gdzie uczestniczył w tajnym nauczaniu. Po zakończeniu wojny nastąpiło zderzenie z komunistyczną rzeczywistością, zmagania o reaktywację ośrodków akademickich, czasopism i towarzystw filozoficznych, zabiegi o realizację kariery naukowej, obrona autonomii polskiej nauki oraz dorobku Szkoły Lwowskiej. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych, z inspiracji Adama Schaffa – pod pretekstem zwalczania „reakcyjnej” filozofii – marksiści zainicjowali kampanię przeciwko uczniom Kazimierza Twardowskiego, mającą na celu wyeliminowanie ich z życia akademickiego. Zadanie światopoglądowego prześladowania Ingardena powierzono jego byłemu uczniowi ze Lwo­wa, marksistowskiemu neoficie, Tadeuszowi Kroń­skiemu. Efektem tych działań było odsunięcie od nauczania akademickiego oraz zakaz publikacji. Ingarden, z gronem wykluczonych filozofów, skupił się na pracy redakcyjnej i tłumaczeniach w ramach „Biblioteki Klasyków Filozofii”. Powrócił do nauczania akademickiego dopiero w roku 1957. Pomimo niesprzyjających warunków dla naukowego rozwoju filozof napisał i opublikował wówczas bardzo ważne prace, m.in. Spór o istnienie świata, Studia z estetyki, Wykłady i dyskusje z estetyki, Z badań nad filozofią współczesną, Wstęp do fenomenologii Husserla, Wykłady z etyki i Książeczkę o człowieku.
(Od wydawcy)

Ponownie narodzisz się w jakimś łonie, ponownie ukształtuje się twój szkielet, ponownie trafi ta właśnie stronica do tych samych twoich rąk, ponownie przemierzysz wszystkie godziny aż do godziny twej niepojętej śmierci [Borges, Doktryna cykli].
Sformułowanie Jorge Luisa Borgesa wydobywa inspirującą siłę Nietzscheańskiej myśli o wiecznym powrocie, a równocześnie uwypukla jej przenikliwy i dojmujący charakter. Zdanie sobie sprawy z możliwości takiego powtórzenia może prowadzić do zakwestionowania oczywistości naszego trwania w czasie, wyobcowuje nas z nas samych. Idea wiecznego powrotu skłania do zadania pytania, które od tej pory powinno nam towarzyszyć nieustannie: „Czy chcesz tego jeszcze raz i jeszcze niezliczone razy?”.
Hanna Buczyńska-Garewicz, komentując chyba najbardziej znane wyrażenie tej idei – paragraf 341 Wiedzy radosnej – twierdzi, że na to pytanie można odpowiedzieć dwojako: wściekłością „zgrzytania zębami” lub „boską radością powtórzenia”, która rodzi się wraz z umiłowaniem wiecznego powracania losu. Monografia Boska radość powtórzenia. Idea wiecznego powrotu ponawia pytanie o filozoficzne znaczenie Nietzscheańskiej idei wiecznego powrotu w przekonaniu, że wywołane w ten sposób odpowiedzi będą istotne nie tylko dla badaczy pism Nietzschego, lecz także dla wszystkich zainteresowanych problemem ludzkiego istnienia w czasie.
Prezentowana praca jest próbą, z jednej strony, ustosunkowania się do obecnych w literaturze interpretacji „myśli przepaścistej”, poddania ich refleksji i krytyce, z drugiej – pokazania nowych możliwości jej rozumienia. Obok rozważań filozoficznych proponuje rozważania filologiczne, które porządkują system pojęć związanych z kategorią czasu w języku greckim oraz w literaturze greckiej..

W Co to jest myślenie? staram się za pomocą narzędzi dostarczonych przez filozofię Kanta rozjaśnić problem związku między percepcją a pojęciami, który ujmuję pod postacią tzw. problemu kierowania się regułą. Argumentuję, po pierwsze, że możemy pod pewnym względem utożsamiać myślenie i percepcję, a sam problem kierowania się regułą oddalić jako wynik źle postawionego zagadnienia badawczego. Po drugie, wskazuję na to, że warunkiem możliwości kierowania się regułą jest umiejętność odróżniania reguł istotnych i nieistotnych. Brak tej ostatniej umiejętności Kant nazywa głupotą.

Rozprawa dr. Piotra Kozaka (…) jest jedną z ważniejszych i ciekawszych pozycji w literaturze polskiej poświęconej filozofii Kanta i ogólnym zagadnieniom epistemologicznym.
Prof. UW, dr hab. Marcin Poręba

Rozprawa Piotra Kozaka jest świadectwem ogromnej, rzetelnej i rozłożonej w czasie pracy badawczej w nią włożonej. Udało mu się pokazać, co takiego w podtrzymanie i aktualizację szeregu założeń Kantowskich wnosi kilka dyscyplin: zwłaszcza filozofia transcendentalna oraz epistemologia i filozofia umysłu o proweniencji analitycznej. […] Przedłożoną rozprawę oceniam jako niezwykle wartościową poznawczo, wybitną pod względem skali zamierzeń badawczych i jakości ich ostatecznej realizacji. Autor kompetentnie podjął doniosłe, centralne wręcz zagadnienie podmiotowych warunków poznania, myślenia i sądzenia.
Prof. UAM, dr hab. Ewa Nowak

W swej pracy Piotr Kozak wykonał bardzo wiele pożytecznej i wartościowej filozoficznie pracy badawczej. Sądzę również, że z powodzeniem obronił on wyjściową tezę i wykazał słuszność przyjętych założeń. Są one wartościowe poznawczo i oryginalne.
Prof. dr hab. Iwona Lorenc

Piotr Kozak (1983) – studiował filozofię i architekturę w Gdańsku, doktorat (2015) na Uniwersytecie Warszawskim. Autor książki Wychować Boga. Estetyka antropologiczna Alexandra G. Baumgartena (Warszawa 2013). Uczeń prof. Marcina Poręby.

Teologia już niejednokrotnie składała współczesnej myśli filozoficznej obietnicę poszerzenia horyzontów czy też otwarcia jej na transcendencję. Jednak obietnica ta nie spotkała się – jak dotąd – z przychylnym przyjęciem, gdyż teologia sama nie zdołała przekonać filozofii o swojej racjonalności. Filozofia przestała być bowiem, z jednej strony, wrażliwa na argumentację natury metafizycznej, z drugiej zaś, teologia jest skłonna poddawać się metodologiom nauk szczegółowych, rezygnując przy tym z własnej odrębności.

Zarysowana tu hermeneutyka teologii jest w pierwszym rzędzie badaniem teologii jako nauki, próbą uprawomocnienia jej na gruncie jednego z najważniejszych kierunków filozofii współczesnej, mianowicie hermeneutyki filozoficznej. Teologia zostaje tu ujęta w aspekcie immanencji, choć bynajmniej nie zamyka się w jej horyzoncie. Dziejący się świat teologii rozpada się na „kawałki” – miejsca teologiczne – które jednak wchodząc ze sobą w interakcje, uczestniczą w grze teologicznej. Jako pole owej gry zostaje wskazana liturgia, miejsce metodologicznie wyróżnione ze względu na naoczność dokonujących się konsekwencji gry teologicznej. Analiza czerpie z takich źródeł jak teoria miejsc teologicznych Melchiora Cano OP, koncepcja kręgu hermeneutycznego Martina Heideggera oraz projekt hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, ze szczególnym uwzględnieniem roli prze(d)sądów, utożsamianych tutaj z miejscami teologicznymi.

Nowość spojrzenia na tradycję katolicką kontekście myśli hermeneutycznej sprawia, że prezentowana książka może trafić nie tylko do teologów i filozofów, ale także do badaczy szeroko rozumianej kultury.

Drugi tom serii Florilegium.
Praca wiąże się z rzymską filozofią i je reprezentantem Lucjuszem Seneką, czyli Seneką Młodszym.