Czarne diamenty Toni Morrison i 9 innych poetek afroamerykańskich

Jan Skácel jest jednym z największych dwudziestowiecznych poetów języka czeskiego. Wielu uważa wręcz, że największym i stwierdzenie to nie jest wcale tak kontrowersyjne, jak mogłoby się zdawać (na tych beztlenowych wysokościach, na których przebywa z dwoma czy trzema konkurentami do tego miana, trudno o jakieś jednoznaczne hierarchie). Szczególnie: jak mogłoby się zdawać w Polsce, gdzie jest z pewnością najmniej znanym spośród gigantów czeskiej poezji. Niejaka w tym wina samego Skácela, bo jego poezja sprawia wyjątkowe problemy przekładowe. Co gorsza, jego największe poetyckie osiągnięcie jest jednocześnie tym najintensywniej nieprzekładalnym. Idzie o jego czterowiersze, które brneński poeta tworzył w najmroczniejszym czasie przymusowego milczenia – dzięki czechosłowackiemu reżimowi komunistycznemu trwał on ponad dekadę. Ponad 220 krótkich wierszy zebranych w trzy cykle było ostatecznym aktem wolności poety, któremu zakazano drukować – tworzył więc wiersze, które mogły się obejść bez medium druku, które każdy mógł (w dowolnej liczbie) spamiętać. Arcydzieła mnemotechniki, cudeńka poetyckiej techniki, bezczelnie frywolne kąpiele w źródłach czeszczyzny i brawurowe zejścia w głębiny jej etymologii – tym są Skácelowe czterowiersze, o których Milan Kundera w najsłynniejszej bodaj reklamie tej poezji pisał, że najściślej wiążą go z językiem czeskim, czyniąc go dlań drogim i niezastąpionym. Skácel urodził się równo sto jeden lat temu i zdaje się, że to może dobry (i najwyższy!) czas, by – mimo całej świadomości ryzyka – podjąć próbę ich spolszczenia.

Wybór poezji Celana w nowym przekładzie, z posłowiem i objaśnieniami Andrzeja Lama.

Tom Graffiti w siedmiu rozdziałach łączy jak zwykle u tego poety gorzko ironiczne wiersze i notatki poetyckie, odsyłające w swej ułamkowości do wielkomiejskich ulicznych graffiti, a ukazujące sceptyczny obraz współczesnej świadomości rosyjskiego „szarego człowieka” w całej grozie mentalnego absurdu wiecznie żywego dziedzictwa epoki totalitaryzmu i ludobójstwa. Również niemal diariuszowe miniatury i migawki liryczne pojawiają się tu w infernalnym anturażu codzienności. W obliczu wzbierającego szo­winistycznego amoku i lawiny propagandowego kłamstwa, fałszujących większość przyjętych dotąd w Rosji form publicznego dyskursu i ewokowanych systemów wartości, głos Stratanowskiego zachowuje godną podziwu duchową suwerenność, ton uczciwości i niezłomności indywidualnego charakteru, których sfałszować się nie da.

Książka Tozana Alkana i Wiatr jest osobistą manifestacją nowego spojrzenia na sztukę poetycką w Turcji. Najistotniejszym utworem w tomie wydają się Zapiski z historii czytania... – demonstracyjny sprzeciw wobec zniewolenia, „zamknięcie drzwi cenzurze”. Tozan Alkan jest apostołem wolności nowych skojarzeń, zerwania ze spetryfikowanymi sposobami operowania mową. Cechy jego poezji to niezależność myślenia i pisania oraz brak skrępowania w określaniu tematów poetyckich. Reprezentuje te tureckie środowiska, które mają już nowoczesną świadomość wolności – wolności wyrażania własnego, niezależnego i integralnego bytu. Igrający z materią słowa poeta wymaga od czytelnika natężenia intelektualnego, oczekuje, że będzie on człowiekiem wolnym – od uprzedzeń, stereotypów, utartych szablonów i kompleksów.

Podjąć problem podziału przez pytanie: "Co należy do mnie?" Bilans życia, zatwierdzony przez śmierć. To co jest nie ma innego bytu niż ten, jaki nadaje mu podział. Dobro zapieczętowane, to dobro utracone. Dawać, ofiarować się po to, aby w zamian otrzymać od bliźniego dar o takim samym znaczeniu, byłby to, na pierwszy rzut oka, podział doskonały. Ale czyż Wszystko jest podzielne?

Prezentowany w niniejszej książce wybór tłumaczeń poetyckich z wielu języków i epok stanowi niewątpliwie znaczący wkład w dorobek translatorski Leszka Engelkinga. Prezentowani przezeń poeci to wybitni twórcy wzbogacający kulturę literacką (m.in.: Dante, Gumilow, Garcia Lorca, Yeats, Lowell) swoich narodów, będący jednocześnie niekwestionowanym dziedzictwem literatury światowej. Najstarszy tłumaczony w proponowanej książce tekst to hiszpański anonimowy utwór średniowieczny, wiersze najnowsze zaś to przekłady utworów z drugiej połowy wieku dwudziestego. Oryginały prezentowanych dzieł pochodzą z różnych okresów historii, wielu rozmaitych literatur. Oryginalne teksty sytuują się w czasach współczesnych, choć zarazem przekładane utwory nie kryją swej historycznej proweniencji i faktu, że jednym z ich założeń translatorskich jest tu stworzenie słownych artefaktów uzupełniających literaturę docelową, między innymi o dzieła wcześniej w Polsce nieznane. Nie brak również w prezentowanej antologii przekładów konkurencyjnych wobec translacji już istniejących, wpisujących się w szeregi tłumaczeniowe i uzupełniających rozmaite sekwencje translatorskie, stanowiących różne propozycje, które ukazują rozmaite teksty, zderzające się ze sobą w jednej książce w sposoby nieoczekiwane, pobudzające wyobraźnię i często osobliwe.