Dajcie Mi Imię

Wybór poezji Celana w nowym przekładzie, z posłowiem i objaśnieniami Andrzeja Lama.

Tytułowe Czarne Diamenty to one: Czarne poetki amerykańskie, Afroamerykanki, które od kilku dziesięcioleci przyczyniają się do zasadniczej zmiany statusu czarnoskórej społeczności w Stanach Zjednoczonych, kraju systemowego rasizmu od czasów niewolnictwa.
Książka zawiera wiersze dziesięciu poetek związanych z ruchem Czarnej Sztuki. Ich twórczość oraz działalność społeczna dopełniają się wzajemnie, a ich sława sięga dalej niż Ameryka. Oto one: Audre Lorde, Maya Angelou, Nikki Giovanni, Sonia Sanchez, AI Ogawa, bell hooks, Alice Walker, June Jordan, Jayne Cortez. Dodałam do tego grona jeszcze jedną autorkę: powieściopisarkę i eseistkę, laureatkę Nagrody Nobla, wielką Toni Morrison i jej pięć wierszy – nieznanych szerszemu gronu czytelników i krytyków, opublikowanych jedynie w bibliofilskim wydaniu.
Jest to pierwszy polski tom przekładów poezji ruchu Czarnej Sztuki, poezji o wyjątkowej sile rażenia, o niepowtarzalnym ładunku grozy, mroku, gniewu i mocy przetrwania; poezji odzwierciedlającej dramat życia na pograniczu wielu światów, kultur, języków, tożsamości i wierzeń; poezji związanej z dramatami pogranicza: niesprawiedliwością, krzywdą, lękiem, pogardą, zagrożeniem różnymi formami wykluczenia i marginalizacji.
Halina Cieplińska

Giaur jest poetycką powieścią romantyczną angielskiego pisarza George’a Byrona. Powieść ukazała się po raz pierwszy w 1813 roku i od razu wpisała się do światowego kanonu literatury pięknej. Byron nadaje ton swojemu dziełu inwokacją do Grecji, kolebki cywilizacji Europejskiej, która w tamtym czasie podjęła walkę z turecką okupacją. Następnie, w kilku sugestywnych obrazach, opisuje losy młodego Wenecjanina, który podróżując po ówczesnym imperium tureckim, zakochuje się pięknej żonie muzułmańskiego baszy Hassana. Opowieść o niemożliwej do spełnienia i pełnej tragicznych zdarzeń miłości ma wiele znaczeń. Podobnie jak imię tytułowego bohatera Giaura, które w pierwotnym znaczeniu jest pogardliwym określeniem, jakim Turcy określali innowierców, a które Byron czyni synonimem romantycznego bohatera. Giaur został przetłumaczony na język polski przez Adama Mickiewicza, który podkreślił patriotyczny wydźwięk fragmentów powieści odnoszących się do sytuacji zniewolonej Grecji.

Lektura dla szkół średnich

Książka Tozana Alkana i Wiatr jest osobistą manifestacją nowego spojrzenia na sztukę poetycką w Turcji. Najistotniejszym utworem w tomie wydają się Zapiski z historii czytania... – demonstracyjny sprzeciw wobec zniewolenia, „zamknięcie drzwi cenzurze”. Tozan Alkan jest apostołem wolności nowych skojarzeń, zerwania ze spetryfikowanymi sposobami operowania mową. Cechy jego poezji to niezależność myślenia i pisania oraz brak skrępowania w określaniu tematów poetyckich. Reprezentuje te tureckie środowiska, które mają już nowoczesną świadomość wolności – wolności wyrażania własnego, niezależnego i integralnego bytu. Igrający z materią słowa poeta wymaga od czytelnika natężenia intelektualnego, oczekuje, że będzie on człowiekiem wolnym – od uprzedzeń, stereotypów, utartych szablonów i kompleksów.

Prezentowany w niniejszej książce wybór tłumaczeń poetyckich z wielu języków i epok stanowi niewątpliwie znaczący wkład w dorobek translatorski Leszka Engelkinga. Prezentowani przezeń poeci to wybitni twórcy wzbogacający kulturę literacką (m.in.: Dante, Gumilow, Garcia Lorca, Yeats, Lowell) swoich narodów, będący jednocześnie niekwestionowanym dziedzictwem literatury światowej. Najstarszy tłumaczony w proponowanej książce tekst to hiszpański anonimowy utwór średniowieczny, wiersze najnowsze zaś to przekłady utworów z drugiej połowy wieku dwudziestego. Oryginały prezentowanych dzieł pochodzą z różnych okresów historii, wielu rozmaitych literatur. Oryginalne teksty sytuują się w czasach współczesnych, choć zarazem przekładane utwory nie kryją swej historycznej proweniencji i faktu, że jednym z ich założeń translatorskich jest tu stworzenie słownych artefaktów uzupełniających literaturę docelową, między innymi o dzieła wcześniej w Polsce nieznane. Nie brak również w prezentowanej antologii przekładów konkurencyjnych wobec translacji już istniejących, wpisujących się w szeregi tłumaczeniowe i uzupełniających rozmaite sekwencje translatorskie, stanowiących różne propozycje, które ukazują rozmaite teksty, zderzające się ze sobą w jednej książce w sposoby nieoczekiwane, pobudzające wyobraźnię i często osobliwe.

Milan Jesih (ur. w 1959 roku w Lublanie) jest wybitnym słoweńskim poetą, dramaturgiem i tłumaczem m.in. Szekspira i Bułhakowa. Wydał przeszło dwanaście tomików poetyckich, które tłumaczone były na angielski, czeski, rosyjski i włoski. W nowym tomie, pod tytułem "Niemal" ukazuje się różnorodny (w sensie tematycznym: od młodzieńczej rozpaczy egzystencjalnej, przez „obrazki z życia”, po humorystyczne wiersze), wybór wierszy poety w przekładzie Katariny Šalamun-Biedrzyckiej, mieszkającej w Polsce slawistki, publicystki i tłumaczki literatury polskiej oraz słoweńskiej. Tom zdobią zdjęcia surrealistycznych i abstrakcyjnych rzeźb Mirka Bratuša.