Doskonalenie dobrego scenariusza

Autorka podejmuje kwestie związane z przekładem formy graficznej i warstwy brzmieniowej tekstów literackich, a zatem tym, co stanowi rodzaj warstwy zewnętrznej utworów. W przystępny i przekonujący sposób porusza aspekty języka, posługując się bogatym materiałem badawczym przybliżającym specyfikę przekładu "tego co na powierzchni" tekstu, czyli brzmienia i pisowni. Przeanalizowany materiał stanowią różnorakie teksty autorów polskich i niemieckojęzycznych w przekładzie na język - odpowiednio - polski lub niemiecki. Spośród autorów polskojęzycznych spotkamy pisarzy i poetów, takich jak: Jan Brzechwa, Witold Gombrowicz, Manuela Gretkowska, Zbigniew Herbert, Stanisław Lem, Antoni Libera, Stanisław Młodożeniec, Jan Andrzej Morsztyn, Jerzy Pilch, Jerzy Szaniawski, Wisława Szymborska, Olga Tokarczuk, Julian Tuwim, Jan Twardowski, Emil Zegadłowicz. Oryginały niemieckojęzyczne pochodzą spod pióra tak znanych literatów, jak: Max Frisch, Günter Grass, Ernst Jandl, Janosch, Elfriede Jelinek, Thomas Mann, Fritz Riemann, Christoph Schönborn czy Patrick Süßkind. Wybrane teksty stanowią podstawę dla egzemplifikacji wyzwań, przed jakimi stali tłumacze literatury.

Książka dla wszystkich, których ciekawi warsztat tłumacza, praca nad literą i poetyka przekładu.

Omawia liczne zabiegi literackie wpływające na ukształtowanie brzmieniowe tekstu, jak również zjawiska z poziomu grafii i tzw. grafostylistyki, które traktowane są jako konstytutywne elementy dzieła literackiego, służące współtworzeniu sensu.
Zawiera przykłady analizy przekładu literackiego podbudowanej solidną wiedzą językoznawczą.
Ukazuje strategie rozwiązania problemów przekładowych pozwalające re-kreować

w przekładzie formę organizacji brzmieniowej oraz formę zapisu, zgodnie z pełnioną funkcją.
Analizuje przykłady zaczerpnięte z literatury polskiej i niemieckiej, jednak skorzystać

z niej mogą również osoby zajmujące się na co dzień inną parą języków.
Porusza problematykę rzadko obecną w literaturze przedmiotu - zagadnienia semiotyki. W kontekście przekładu rozróżnia ikony, indeksy i symbole, poddaje dyskusji arbitralność znaków, porusza się pomiędzy konwencjonalizmem a ikonicznością.
Uzupełnia dotychczasową refleksję o liczne przykłady najnowszych przekładów.

Książka skierowana jest do studentów kierunków filologicznych, młodych adeptów przekładu, badawczy przekładu, językoznawców i literaturoznawców, ale też praktykujących tłumaczy oraz szerokiego grona odbiorców zainteresowanych literaturą piękną i przekładem.

Odnajdujemy w tomie rozmaite próby badawczego ujęcia materialności i sensualności. Podejmowane analizy, niekiedy wsparte odwołaniami do myślicieli i twórców operujących tymi pojęciami, uwzględniają różnorakie eksplikacje: zazwyczaj niuansują albo potwierdzają uznane stanowiska. Niektóre ujawniają także potoczne i niepozbawione trafności intuicje. „Odczytania” materialności dotyczą kilku poziomów dzieła literackiego. [...] Czasem mowa o kwestiach związanych z tzw. warstwą brzmieniowo-napisową i realizowanych w niej różnorodnych operacjach o charakterze sensonośnym, a zatem przekształceniach symetrycznych, dokonywanych na utworach na wzór prawideł trygonometrii, celowych zestawieniach wiersza-hipotekstu, jego odbicia i paralaksy czy „zwykłych” nawiązaniach autotekstualnych. Innym, chętnie omawianym zagadnieniem jest materialność medium i związane z nim eksperymenty typograficzne, czyniące z książki obdarzony znaczeniem artefakt [...]. Sensualność nierzadko jest pojmowana jako pochodna „wyższych skupień znaczeniowych” - obecnych w utworze składników świata przedstawionego - a niekiedy i samego medium, które mimo że z założenia winno być jedynie wehikułem tekstu, to zazwyczaj nie pozostaje przeźroczyste. Toteż wielorakie czynniki „okołotekstowe” (okładka, rodzaj papieru czy dokładność wykonania) mogą mieć ogromy wpływ na przebieg percepcji utworu literackiego. Pobudzają do pełnego, „totalnego” i „multisensorycznego” odbioru literatury.
Motertalno-sensualny świat tekstu, fragment

Kompendium wiedzy o dziele literackim i jego lekturze:
dostarcza praktycznych wskazówek, jak czytać ze zrozumieniem dzieło literackie;
pokazuje, jak budować kompetencję czytelniczą;
oparte na licznych przykładach ilustrujących różne możliwości odczytania tekstu;
zawiera podręczny słownik podstawowych terminów związanych z literaturą i kulturą.

Podręcznik polecany studentom kierunków filologicznych na zajęcia z poetyki i teorii literatury oraz teorii lektury. Przydatny także nauczycielom języka polskiego.

Niniejsza monografia jest już drugim tomem, który poświęcamy badaniom nad problematyką wzajemnych zależności pomiędzy tekstem a kulturą. Problematyka tomu – w odróżnieniu od pierwszej książki – skoncentrowana jest wokół trzech podstawowych zagadnień. Pierwsze dotyczy badawczych paradygmatów metodologicznych, drugie – ujmowania tekstu jako produktu kultury narodowej, trzecie skupia się wokół problemu przekładu – tekstu „między kulturami”.

Na podstawie własnego doświadczenia czytelniczego każdy z nas potrafi wskazać momenty lektury, w których tekst (nawet jeśli nie zadamy sobie trudu sięgnięcia po oryginał) nie pozwala nam zapomnieć o tym, że jest przekładem. W klasycznej literaturze przekładoznawczej opisuje się to zjawisko jako wynik zderzenia kultury oryginału z kulturą przekładu, właśnie tutaj poszukując podstawowych przyczyn nieprzekładalności. W rzeczywistości jednak jednoznaczność tego podziału podważająca dające się wychwycić zarówno w oryginale, jak i w przekładzie czynniki dodatkowe, a mianowicie elementy kodu kulturowego zaczerpnięte z kultur zewnętrznych w stosunku zarówno do tekstu wyjściowego, jak i docelowego, określane jako składniki tzw. trzeciej kultury. Obserwacja ich "transplantacji" między oryginałem a przekładem stanowi przedmiot zainteresowania tej książki.

Zbiór studiów z pogranicza filozofii i literaturoznastwa poświęconych kategorii tragizmu i zagadnieniu tragiczności. Przedmiotem analizy grecka tragedia (m,in. Ifigenia), postacie biblijne (Hiob), poezja Kacenelsona, Miłosza i in. Inspiracje Ingardenowskie, analiza zagadnienia prawdy w literaturze, obszerne fragmenty interpretujące literaturę. Pomieszczone w tomie studia są rezultatem badań nad kategorią tragiczności, prowadzonych przeze autora od wielu lat. W nawiązaniu do Ingardenowskiego pojęcia jakości metafizycznych rozważania zostały oparte na dwóch biegunowych punktach odniesienia. Pierwszy wyznacza tragedia grecka oraz niektóre teksty Starego Testamentu, ujęte tu jako szczególnego rodzaju archetragiczności w kulturze Zachodu lub, innymi słowy, podstawowe dla tej kultury strukturalizacje doświadczenia tragiczności (część I). Drugi biegun wyznaczony jest natomiast przez doświadczenie ponadindywidualnych „tragedii dziejowych” dwudziestego wieku, reprezentowanych w książce przez analizę tekstów Czesława Miłosza i Icchaka Kacenelsona (część II), a także – zawartą w części pierwszej – próbę opisania Holocaustu w kategoriach tragedii ofiar. W rozprawach zawartych w III części książki, analizując dwa przypadki prawdy w literaturze, autor próbuje obok prawdy rozumianej w kategoriach wartości logicznych ugruntować pojęcie „prawdy” jako partycypacji sztuki słowa w nawarstwiającym się dziejowo doświadczeniu ludzkiego sposobu istnienia. Tragiczność w tym ujęciu stanowi jego istotną strukturalizację. „…Absurd jest kategorią doświadczenia świata przemocy i zagłady od wewnątrz, od strony getta, obozu, dołu z wapnem czy komory gazowej, ale jest to punkt widzenia niedostępny nikomu poza ofiarami. Jeśli doświadczenie to ma być w jakikolwiek sposób rozjaśnione za pomocą kategorii tragiczności, to konieczny jest - i jedynie możliwy – inny, zewnętrzny punkt widzenia, w którym tragedia ofiar zostaje uchwycona nie tyle jako doświadczenie jednostki, lecz jako struktura świata, „w którym coś takiego jest możliwe”. Z tego punktu widzenia tragiczna niewinność ocala najbardziej poruszający i posępny zarazem jego element, „skandal moralny”, który ten „świat” ustanowił…”