Dziecko aktywny uczestnik porodu Zagadnienie interdyscyplinarne

Artykuły zamieszczone w tomie „Chowanny” zatytułowanym Edukacja a marginalizacja i wykluczenie społeczne oscylują wokół szeroko pojętej tematyki marginalizacji społecznej. Wśród poruszonych w kontekście marginalizacji zagadnień znalazły się między innymi takie oto: wykształcenie a indywidualny i globalny rozwój społeczny, problem marginalizacji w środowisku dzieci i młodzieży, wykluczenie edukacyjne, uczestnictwo osób niepełnosprawnych intelektualnie w otwartym rynku pracy. Zagadnienia poruszone w niniejszym tomie mogą zainteresować socjologów, pedagogów społecznych oraz polityków społecznych.

W prezentowanym tomie „Chowanny” Nauczyciel we współczesnej kulturze podjęto dyskurs nad kulturowym aspektem konstytuującym unikatowość i społeczną rangę nauczycielskiej profesji. Uznając, iż kultura współczesna zasadniczo sytuuje rolę nauczyciela w triadzie „pewność- wątpliwość- pokora” nakreślono, w pryzmacie różnych teorii i danych empirycznych, nauczycielskie powinności i dylematy związane z ich realizacją. Podstawowe dla pracy pytanie o to jakie miejsce może i powinien zajmować nauczyciel we współczesnej kulturze, wyznaczyło dwa obszary prezentowanych analiz. Pierwszy, określający kulturowe aspekty funkcjonowania nauczyciela. Drugi, ukazujący postawy nauczycieli wobec wymagań współczesnej kultury. Praca nie ma charakteru opracowania całościowego, nie sposób bowiem poruszyć, choćby nawet powierzchownie, wszystkich interesujących wątków zagadnienia. Jest jedynie zbiorem myśli, impulsem do dalszej refleksji nad rolą nauczyciela we współczesnym, skomplikowanym świecie nieoczywistości, nieograniczonych możliwości, zawieszenia i niepewności. Praca kierowana jest do nauczycieli, pedagogów, adeptów zawodu nauczycielskiego, ale także do każdego Czytelnika, któremu namysł i refleksja towarzyszy w codziennym kontakcie ze współczesną kulturą.

Część monograficzna tomu 1/2018 „Chowanny” pod redakcją Aliny Budniak została zatytułowana Perspektywy edukacji małego dziecka w kontekście zmian oświatowych. Treści zawartych tu rozważań odnoszą się do kształtu, celów, zakresu, przebiegu i znaczenia edukacji małego dziecka; stanowią głos w dyskusji i wyraz troski o jej stan w trakcie bezustannie trwających szkolnych reform. Z jednej strony ogromny rozwój zakresu wiedzy merytorycznej, łatwość dostępu do różnych źródeł informacji, przemiany celów i ideałów wychowania na przestrzeni lat, rozwój wiedzy psychologicznej i pedagogicznej na temat możliwości uczenia się dzieci, a z drugiej kilkukrotne zmiany podstaw programowych, zasad organizacji kształcenia w szkołach, narzucenie obowiązku szkolnego dla dzieci sześcioletnich, a następnie odstąpienie od niego, ekspansywna działalność wydawnictw oferujących szkolne podręczniki i liczne materiały edukacyjne, sukcesywne wprowadzenie jednolitego („rządowego”) zestawu podręczników dla klas początkowych, a po ledwie kilku latach rezygnacja z niego – to zaledwie parę przykładów ciągłego dokonywania zmian, często bez możliwości sprawdzenia efektów dopiero co podjętych działań. O ile poszukiwanie lepszych, bardziej efektywnych metod edukacji, atrakcyjnych dla dzieci, odpowiadających ich potrzebom sposobów działania jest zadaniem koniecznym każdego nauczyciela, o tyle ilość narzucanych zmian, ich często chaotyczne wprowadzanie, brak możliwości i czasu do właściwego przygotowania się do nowych zadań mogą wywoływać niepokój, zagubienie i dezorganizację pracy szkoły i nauczycieli. Przedstawione w części monograficznej postulaty wskazują na konieczne uzupełnienie zagadnień programowych czy działań nauczycieli w sytuacji permanentnych przeobrażeń i przebudowy systemu oświaty.

Dział tekstów rozporoszonych tomu 1/2018 tematycznie odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak nadzór pedagogiczny, postawy rodzicielskie, otwartość na karierę międzynarodową młodych dorosłych, wizerunek starości i osób starszych czy płciowość.

"Cieszyński Almanach Pedagogiczny" jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom 5 "Almanachu" na temat "Świat wartości w wychowaniu i edukacji" obejmuje swoją problematyką teksty, w których poruszone są zagadnienia filozofii wychowania, aksjologii wychowania, oddziaływania kultury na młode pokolenie, wartości rodziny w wychowaniu, samorządności, edukacji przez sztukę. W części recenzje omówiono publikację Marii Januszewskiej-Warych, "W poszukiwaniu nowoczesnej, demokratycznej i narodowej wizji reformy szkolnictwa. Ogólnopolski Zjazd Oświatowy (Łódź, 18-22 czerwca 1945 roku)" Wydawnictwo „Impuls” Kraków 2015, ss. 382. Całość zamyka "Kronika", w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. "Almanach" (Tom 5) jest skierowany do teoretyków i praktyków aksjologii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych wychowawczymi aspektami pedagogiki.

Książka podejmuje temat wykorzystania w poezji wielkiej metafory ŻYCIE TO SZKOŁA. W celu możliwie szerokiego ujęcia tytułowego problemu w publikacji przywołano kilkaset wierszy i tekstów piosenek autorstwa kilkudziesięciu twórców — od utworów z dwudziestolecia międzywojennego, stanowiących istotną tradycję dla późniejszych ujęć, po tomiki reprezentantów roczników dziewięćdziesiątych. Pierwsza część, Etapy, poświęcona została sposobom użycia metafory szkoły w poezji dwóch okresów: lat 1945-1989 i po roku 1989. Chronologiczne ujęcie pozwala ukazać międzypokoleniowe podobieństwa i różnice w wykorzystaniu szkolnych elementów w funkcji metaforyzującej. W części drugiej (Tematy) zaprezentowano elementy szkolnej rzeczywistości (przybory, typy szkół i etapy edukacji, nauczycieli i uczniów, rozkład zajęć, sposoby kontroli osiągnięć), które budują metafory, umożliwiając zwerbalizowanie w poezji wielu doświadczeń egzystencjalnych (miłości i śmierci, przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, poznania samego siebie czy Innego). Zarówno ponadczasowość szkoły jako wielkiej metafory, jak i zmieniające się z czasem strategie metaforyzacji składają się na wielofunkcyjność tego rodzaju twórczych praktyk, które pozwalają uchwycić liczne aspekty życia.

Przedstawiona do recenzji monografia to interesująca i ważna pozycja, wnosząca do dyskusji naukowej na temat animacji kultury i roli animatora ważny głos w kwestiach związanych z profesją animatora kultury, przede wszystkim dotyczących profesjonalnych kompetencji, satysfakcji z pracy oraz zaangażowania w nią. Szczególna wartość książki polega na tym, iż prezentuje ona wyniki najnowszych badań empirycznych, zrealizowanych w ramach autorskiego projektu badań wśród animatorów kultury aktywnych na terenie województwa lubelskiego. Autorzy włączają się swoją pracą w posiadający już tradycje nurt badań nad profesją animatora kultury, a jest to zadanie niełatwe, ponieważ, jak sami przyznają, profesja ta jest wieloznaczna, nieoczywista, „bez granic”. Trudno o lepsze uzasadnienia dla badań, bowiem właśnie takie „żywe” obszary życia społecznego stanowią niewyczerpane źródło aktualnych i ciekawych pytań badawczych.
Z recenzji dr hab. Sylwii Słowińskiej, prof. UZ