Dzieje Lubelszczyzny 1918 - 1939. Aspekty Społeczne, Gospodarcze, Oświatowe I Kulturalne

3 pułk artylerii lekkiej Legionów - zeszyt z serii "Zarys historii wojennej pułków polskich w Kampanii Wrześniowej".

Niniejszy album stanowi kontynuację pracy Białe Legiony 1914–1918, która ukazała się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej w 2018 r. Narracja Białych Legionów 1914–1918 kończy się w maju 1918 r., kiedy żołnierze I Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego zostali rozbrojeni przez Niemców. Kapitulacja Bobrujska nie była jednak kresem wysiłku żołnierzy polskich rozproszonych w dawnym Imperium Rosyjskim. Wręcz przeciwnie, stanowiła pewien początek.
W albumie to punkt wyjścia do rozważań nad dalszymi losami bohaterów tych zmagań. Wielu dowborczyków nie pogodziło się z kapitulacją i nie złożyło broni w maju 1918 r. Żołnierze zamierzali kontynuować walkę o wolną Polskę, gdyż wierzyli w ostateczne zwycięstwo. To oni zainicjowali tworzenie niemal wszystkich – mniejszych i większych – polskich oddziałów wojskowych w różnych częściach Rosji: od Ukrainy po Syberię i od Morza Białego po Kaukaz. Celem koncentrujących się pod narodowym sztandarem żołnierzy tułaczy był powrót z bronią w ręku do ojczyzny i wyzwolenie jej spod okupacji niemieckiej. W większości wypadków spełnienie tych pragnień nie było jednak możliwe z uwagi na sytuację w ogarniętej wojną domową Rosji. Zanim pojawiła się szansa na powrót do kraju, oddziały polskie czekała krwawa przeprawa zbrojna z wrogiem groźniejszym niż Niemcy – z bolszewikami. Tak bowiem ułożyła się historia, że tworzone z myślą o walce przeciwko Niemcom wojsko polskie w Rosji, aby przetrwać, musiało włączyć się w działania rosyjskiej antybolszewickiej białej armii i wspierających ją państw ententy. Właśnie o dziejach tych zmagań opowiada niniejszy album.

„Wysłany patrol w kierunku na Dietkowce zauważył, że we wsi znajdują się tabory nieprzyjacielskie, o czym niezwłocznie doniósł dowódcy 4-go szwadronu. Szwadron uderzył na wieś Dietkowce, zagarniając tabory nieprzyjacielskie, i wówczas dopiero zauważył szybko wycofującą się piechotę sowiecką ze wsi Didkowce i już przeprawiającą się przez rz. Kalinka. Ponownie uderzył na oddział, czekający na przeprawę, biorąc go do niewoli. Przeprawa przez rzekę utrudniła pościg i zlikwidowanie pozostałych mniejszych oddziałów. Powodzenie w szarżach na Didkowce zachęca dowódcę 4-go szwadronu do przygotowania przeprawy i do ponownego uderzenia na nieprzyjaciela. Szybko buduje przeprawę i następnie dopędza nieprzyjaciela poza wsią Worobijówką, gdzie nieprzyjaciel chciał dostać się do pobliskiego lasu, i znosi go, rezultatem czego jest wzięcie 205 jeńców (w tym dowódca pułku), 2 k. m. i taboru pułkowego. 11. p. uł. w dniu tym zdobył: około 500 jeńców (nie licząc rannych), 9 k. m. (taczanek), 35 koni i kilkanaście wozów. Straty własne – 1 ułan zabity, 2-di rannych, 4 konie zabite, 6 koni rannych...”

Prezentowana praca poświęcona została bojom polskiej kawalerii wokół Zasławia (ob. Iziasław w obwodzie chmielnickim na Ukrainie nad rzeką Horyń) prowadzonych 23 września 1920 roku. Walki we wrześniu 1920 roku były efektem zakończonej w maju słynnej wyprawy kijowskiej. Rosjanie bardzo szybko, bo już 5 czerwca, przeszli do kontrataku, co doprowadziło do przerwania polskiego frontu. Dywizje konne Siemiona Budionnego szerokim strumienie wlewały się na tyły armii Edwarda Śmigłego-Rydza – rozpoczął się okres odwrotu. Szczególnie chlubną kartę w walkach z Armią Konną Budionnego, zapisał 5. Pułk Ułanów, który po przeprowadzonej szarży 23 września zyskał przydomek „zasławskich”, a dzień tego ataku stał się ich świętem pułkowym. Walki prowadzone przez polskie oddziały, a zwłaszcza ich kulminacyjny punkt, czyli wspomniana wyżej szarża, przyczyniły się do odwrotu Armii Konnej Siemiona Budionnego.

"Dwudziestolecie" nie jest prezentacją wybranych aspektów międzywojennego teatru, lecz próbą zobaczenia tej epoki poprzez teatr - zawsze związany ściśle z rzeczywistością, która go współtworzy (i którą on współtworzy, zwracając uwagę publiczności na kwestie niedostatecznie przepracowane, drażliwe, pomijane w oficjalnym dyskursie). Wielką zaletą tej książki, obok bogactwa przywołanych kontekstów, jest właśnie pokazanie owego "systemu naczyń połączonych: z jednej strony Autorka wprawia więc w ruch zastane archiwa, wydobywając z nich niespodziewane znaleziska i zestawiając je w niespodziewane konfiguracje, z drugiej proponuje skomponowanie nowego archiwum dwudziestolecia, tasując zdarzenia, przesuwając je w inne miejsca, tworząc z nich nowe, zaskakujące układy. Dzięki temu dale czytelnikowi szansę żywego odniesienia tamtych zdarzeń do współczesności. prof. UAM Ewa Guderian-Czaplińska

Wstęp / 7 Rozdział 1. W domu rodzinnym (1912–1930) / 29 W kręgu rodziny / 29 W latach szkolnych / 34 Na początku drogi do zrozumienia tajemnicy Ewangelii / 37 Rozdział 2. Podczas studiów na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej (1930–1934) / 42 Na Politechnice Lwowskiej / 42 W katolickich organizacjach akademickich / 45 We lwowskim oddziale Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” / 50 Debiut publicystyczny na łamach „Vox Universitatis” / 56 Początki publicystyki na łamach „Życia Technickiego” i „Dyszla w Głowie” / 59 Rozdział 3. W czasie studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1934–1938) / 76 Mistrzowie profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego / 77 Mistrzowie personalizmu francuskiego / 78 W krakowskim oddziale Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” / 82 Tygodnie Społeczne SKMA „Odrodzenie” / 87 Z perspektywy Krakowa na szpaltach lwowskiego biuletynu „Dyszel w Głowie” / 90 Na łamach „Odrodzenia” oraz podczas XIV Tygodnia Społecznego SKMA „Odrodzenie” – Kraków 1935 / 94 Na łamach wileńskiego „Paxu” / 102 W czasie XV Tygodnia Społecznego SKMA „Odrodzenie” – Lwów 1936 / 113 W trakcie XVI Tygodnia Społecznego SKMA „Odrodzenie” – Wilno 1937 / 127 W kręgu zainteresowań literackich na szpaltach „Kultury” / 135 Aktywność międzynarodowa w katolickich środowiskach młodzieży akademickiej / 141 Na łamach „Prosto z Mostu” i „Gazety Kościelnej” / 147 Ślub z Anną Gąsiorowską / 160 Rozdział 4. W redakcji i na łamach „Głosu Narodu” (1939) / 167 W charakterze członka redakcji chadeckiego dziennika / 171 Wobec zagrożenia wybuchu konfliktu europejskiego / 196 Redaktor naczelny „Głosu Narodu” / 210 Epilog (1939–1945). W Goszycach / 218 Zakończenie / 248 Bibliografia / 265 Indeks osobowy / 284

Łazienki Królewskie to wyjątkowe miejsce - jest to obszar łączący niezwykłą architekturę i piękno przyrody. Cały kompleks ? na który składają się trzy ogrody, Pałac Na Wyspie, Stara Pomarańczarnia, Pałac Myślewicki, Amfiteatr i wiele innych cennych obiektów - zajmuje powierzchnię 76 hektarów. Album zawiera archiwalne zdjęcia z lat 1915?1939 przedstawiające Łazienki Królewskie w okresie sprzed zniszczeń, jakie spowodowała druga wojna światowa i okupacja hitlerowska. Topograficzny układ fotografii powoduje, że oglądając publikację, odbywamy swego rodzaju spacer po tym pięknym miejscu. Wędrówkę wzbogacają krótkie opisy poszczególnych obiektów, które odnoszą się do obrazu Łazienek Królewskich widzianego oczami znakomitego historyka i filozofa Władysława Tatarkiewicza. Album w polsko-angielskiej wersji językowej.