Eseje o Szekspirze

Szczególną zaletę tomu stanowi rozmaitość uruchomionych perspektyw badawczych przy jednoczesnym skupieniu uwagi na istocie przywołanego w tytule problemu. Autorzy artykułów stosując rozmaite metody oglądu w celu wnikliwego zbadania tak szerokiego i wieloaspektowego zjawiska, jakim jest tradycja i współczesność europejskiego aforyzmu, nie tracili z pola widzenia nadrzędnych celów: dookreślania jego gatunkowych ram, wskazywania specyfiki realizacji jednostkowych i przemian funkcjonowania w różnych obiegach komunikacyjnych.

Agnieszka Czyżak

Książka zbiorowa, Aforyzm europejski to propozycja interesująca i ważna. I to z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że proponuje wieloaspektowe ujęcie fenomenu aforyzmu i aforystyki – bowiem pomieszczono w tomie prace o charakterze zarówno językoznawczym, jak i teoretyczno- i historycznoliterackim. Po drugie, stanowi zajmującą próbę zestawienia różnorodnych „aforystycznych” światów wielu autorów, należących do tak odmiennych czasów i estetyk, jak antyk, romantyzm czy współczesność, co pozwala wydobyć i różnice, i podobieństwa pomiędzy rozmaitymi realizacjami, wskazując jednocześnie diachroniczną perspektywę rozwoju gatunku. Po trzecie wreszcie – co na naszym polskim gruncie szczególnie istotne – dowodzi nieustannej żywotności i znaczenia myśli aforystycznej, za pomocą której można dziś, tak jak można było niegdyś, diagnozować rzeczywistość i opisywać, także humorystycznie, „przygody człowieka myślącego”.

We wszystkich przywołanych w książce tekstach da się zaobserwował podstawową łączącą je kwestię (można ją dostrzec także w innych utworach mierzących się z kanonem): każdy z nich dotyczy szeroko pojmowanej utraty „niewinnego spojrzenia” na wizualne pre-teksty, sposoby myślenia, których są wytworami, kanoniczne interpretacje, a także na idealizowanie i fetyszyzowanie samych obrazów, ich twórców oraz bohaterów. Apokryficzne prze-pisywanie dzieł sztuki – co jedynie pozornie oczywiste – ułatwia postrzeganie ich jako przedmiotów nie tylko estetycznych, ale także (a może nawet przede wszystkim) jako przedmiotów nacechowanych etycznie.
Z Zakończenia

W tym na poły onirycznym, na poły codziennym, a przecież właściwie koszmarnym światoodczuciu nie dziwi utrzymujący się nastrój utraconego raju, przeżywanego na ziemi niemal biblijnej, bo na „łez padole”. Zdegradowany i zdegenerowany świat właściwie nie zasługuje na nic lepszego niż niebyt i zapomnienie. Jak w takim świecie żyć? I co może poeta (chciałoby się powiedzieć: „w czasie marnym”, ale zbyt to oklepany cytat)? Odpowiedź znajduje się w wierszu sposoby wysyłania listów:

podróż od śmierci różni się powrotem

i sposobami wysyłania listów

[…]

listy z podróży mają długą drogę,

listy ze śmierci nigdy się nie kończą

Tyle skrótowej informacji o wyobraźni Romana Honeta, o której mówią, że jest ośmielona lub wyzwolona. Reszta w szczegółowych recenzjach z tomów, w omówieniach i interpretacjach wierszy.

(Ze wstępu Józefa Marii Ruszara)

Niniejsza książka, wydana w Japonii w roku 2012, jest jedną z pierwszych transgatunkowych analiz twórczości Schulza, ujmującą w jednej perspektywie jego dzieła literackie i plastyczne, począwszy od najwcześniejszych rysunków z drugiej dekady XX wieku aż do opowiadań z drugiej połowy lat trzydziestych. Ariko Kato bada autoreferencyjne tematy i motywy pojawiające się powtarzalnie w twórczości literackiej i wizualnej Schulza. Wydobywa w ten sposób obecną w tym dziele modernistyczną refleksję nad medium sztuki – fundamentalne Schulzowskie pytania o sens przedstawienia artystycznego czy tradycyjna koncepcje mimesis.

(nota wydawcy)



O wybitności książki Ariko Kato świadczy przede wszystkim zamiar całościowego ujęcia twórczości Schulza – to znaczy zarówno twórczości literackiej, plastycznej, jak i problematyki teoretycznej wpisanej w rozważania Schulza na temat sztuki. Towarzyszą temu mistrzowskie rozważania analityczne o poszczególnych zagadnieniach oraz znakomita orientacja Autorki w historycznych źródłach i inspiracjach literacko-estetycznych Schulza – zwłaszcza z kręgu piśmiennictwa niemieckojęzycznego. W rezultacie powstała książka, która jest znakomicie uzasadnionym wywodem naukowym, zawierającym oryginalne i błyskotliwie przedstawione tezy oraz nowe pomysły interpretacyjne, a nawet odkrycia.

z recenzji wydawniczej Włodzimierza Boleckiego



Ariko Kato

Literaturoznawczyni i kulturoznawczyni, tłumaczka, profesor Uniwersytetu Języków Obcych w Nagoi w Japonii. Uzyskała stopień doktora kulturoznawstwa interdyscyplinarnego na Uniwersytecie Tokijskim. Odbyła staże naukowe na Uniwersytecie Warszawskim oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako visiting fellow prowadziła badania w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, US Holocaust Museum oraz na Uniwersytecie Yale. Autorka Buruno Shurutsu. Me kara te e [Bruno Schulz. Od oczu do rak] (Tokio 2012), redaktorka Buruno Shurutsu no sekai [Świat Brunona Schulza] (Yokohama 2013) i Porando to Nihon ni okeru dainijisekaitai sen no kioku. Horokosuto to Hiroshima [Pamięć o II wojnie światowej w Polsce i Japonii. Holokaust i Hiroszima] (Tokio 2021), współredaktorka tomu Holokaust i Hiroszima w perspektywie porównawczej. Pamięć o II wojnie światowej w Polsce i Japonii (Warszawa 2018). Przetłumaczyła z polskiego na japoński Medaliony Zofii Nałkowskiej oraz Akacje kwitną Debory Vogel (częściowo z jidysz); ostatnia z tych publikacji została uhonorowana w Japonii nagrodą The Best Translation Prize w_roku 2020.

Drugi po "Dłoniach czasu" (WUW 2019) tom esejów Andrzeja Gronczewskiego charakteryzuje osobiste, zaskakująco nowatorskie i nowoczesne spojrzenie na literaturę oraz towarzyszące jej konteksty: sztuki piękne, muzykę, historię, życie społeczne, a także przyrodę, której Autor poświęca wiele miejsca. Andrzej Gronczewski problematyzuje twórczość Jarosława Iwaszkiewicza, którego "Dzienniki" stanowią kluczowy dla "Ciemnych ścieżek…" tekst kultury.

Celem niniejszej książki jest podjęcie refleksji nad dalszymi losami – najczytelniej sformułowanego przez Dawida Grosmana i zaadaptowanego w obrębie izraelskiej narracji zbiorowej – paradygmatu „kraju tam”. Zatem znacznie bardziej od topograficznie rozumianych polskich przestrzeni interesuje mnie sieć narracji, w którą są one uwikłane. (…) Przestrzenie Polski istnieją zatem w tych rozważaniach na tyle (i na tak długo), na ile tworzone wokół nich narracje mogą stanowić system połączeń między nimi a szerszym kontekstem. (…) W tym przypadku za wspomniany system połączeń odpowiada izraelska narracja o Szoa. Locus Polski w izraelskim imaginarium nierozerwalnie wiąże się bowiem ze zmianami w obrębie tamtejszego dyskursu dotyczącego Zagłady i w sposobach pamiętania o niej, jednocześnie pomagając je dostrzec. Jagoda Budzik – hebraistka, literaturoznawczyni, tłumaczka. Adiunktka w Katedrze Judaistyki im. Tadeusza Taubego na Uniwersytecie Wrocławskim, wykładowczyni Middlebury’s School of Hebrew (Vermont, USA). Autorka m. in. tłumaczenia i edycji źródłowej Wspomnień z dni polskiego buntu 1830 - 1831 Jaakowa Ha-Lewiego Lewina. Naukowo interesuje się literaturą hebrajską i kulturą izraelską w kontekście izraelskiej tożsamości zbiorowej.