Górskie Wyprawy Fotograficzne

Autorka dokonuje krytycznej analizy awangardowego paradygmatu w odniesieniu do polskiej fotografii, rekonstruuje informacje o marginalizowanych bądź zapomnianych praktykach fotograficznych polskiego dwudziestolecia międzywojennego, podejmuje próbę krytycznego odczytania dotychczasowego zarysu granic polskiej fotografii awangardowej. Słowa kluczowe: awangarda, fotografia polska, sztuka polska, dwudziestolecie międzywojenne w Polsce, sztuka międzywojnia, sztuka II RP, sztuka dwudziestolecia międzywojennego, fotografia awangardowa

******

The Avant-garde Photographic Plate. Polish Photography Between the Wars

The author gives a critical analysis of the avant-garde paradigm with reference to Polish photography, reconstructs the information concerning marginalized or forgotten photographic practices in Poland between the wars, and attempts to explore the existing boundaries of Polish avant-garde photography in a critical way.

Każdy wielki fotograf uczy nas przede wszystkim patrzeć na nowo, oglądać rzeczywistość od strony, której istnienia bez niego nawet byśmy się nie spodziewali. Jednocześnie, ucząc nas patrzeć, często pokazuje w nowej perspektywie funkcję i znaczenie samej fotografii. Właśnie te dwa aspekty bada Paweł Mościcki w książce Foto-konstelacje. Wokół Marka Piaseckiego. Jej bohaterem jest oczywiście sam Piasecki (1935?2011), polski fotograf i artysta związany z drugą Grupą Krakowską ? postać osobna, wszechstronna i niepowtarzalna, choć wciąż nie w pełni rozpoznana w obiegu krytycznym. Książka Mościckiego to pierwsza autorska monografia twórczości Piaseckiego, pierwsza próba całościowego odczytania jego praktyki artystycznej. Jednak Foto-konstelacje to książka nie tylko o fotografii, chociaż poświęcona jest artyście, który zajmował się nią przez całe życie. Nie jest to także książka wyłącznie o Marku Piaseckim, chociaż odwołuje się niemal wyłącznie do jego twórczości, szukając jej sensów zarówno poprzez ogólne refleksje teoretyczne, jak i poprzez skrupulatną lekturę poszczególnych prac, a nawet ich fragmentów. Foto-konstelacje to esej, w którym autor próbuje pokazać twórczość Piaseckiego jako dynamiczny splot myślenia i przeżywania, fotografii, filmu i teatru, krytycznej obserwacji i intymnego wyznania. Jest to także książka o pełnych napięć konstelacjach, które każdy rodzaj sztuki i każdy rodzaj myśli tworzy z egzystencją, starając się skonstruować jej obraz. PAWEŁ MOŚCICKI ? filozof, eseista i tłumacz, adiunkt w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Członek redakcji kwartalnika „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”. Redaktor tomu Maurice Blanchot. Literatura ekstremalna (2007) oraz autor książek: Polityka teatru. Eseje o sztuce angażującej (2008), Godard. Pasaże (2010), Idea potencjalności. Możliwość filozofii wg Giorgio Agambena (2013), My też mamy już przeszłość. Guy Debord i historia jako pole bitwy (2015).

Wyjątkowo oryginalny myśliciel z wyboru, obywatel świata z konieczności: Vilém Flusser (1920–1991). Urodził się w Pradze jako czeski Żyd, w 1939 roku musiał emigrować i trafił aż do Sao Paulo. Tam też w latach 60. XX wieku zaczął późną karierę akademicką, a od lat 70. wykładał w Europie, do której powrócił i gdzie zginął w wypadku samochodowym, jak na ironię w ojczystych Czechach. Był filozofem komunikacji, zajmował się mediami, a książeczka o fotografii (1983) przysporzyła mu światowej sławy. Jego namysł nad epoką postindustrialną i „postalfabetyczną”, ciekawe systematyzacje dziejów człowieka i cywilizacji są bardzo aktualne – i ich aktualności wystarczy zapewne jeszcze na długo. Flusser stara się odpowiedzieć na nasze niepokoje o kulturę w czasach zagrożenia pisma przez obraz, przynosząc nam tym, trzeba przyznać, niejaką pociechę. W myśl jego koncepcji jesteśmy skazani na pośredniczącą rolę komunikacji, której kluczowym narzędziem jest specyficznie pojęty „aparat” – fotograficzny w szczegolności. Filozoficzne ujęcie natury fotografii ma nam pozwolić na zrozumienie, co się dzieje z naszą cywilizacją w ogóle – zrozumienie, że po „alfabetyzacji” obrazu, która nastąpiła wraz z wynalezieniem pisma, obecnie, poprzez „obraz techniczny” w rodzaju fotografii, filmu, wideo, trwa proces „uobrazowiania” tekstu, ale obrazem na innym poziomie niż uprzedni, przedalfabetyczny obraz.

While the female nude has long played a conspicuous role in western iconography, the male nude has not always enjoyed such attention, or acceptance. This ode to the male physique celebrates the evolving, at one time illicit, art form from anonymous 19th century erotica through to contemporary work from David Hockney and Duane Michaels.

Through the classic, the playful, and the provocative, it explores the compositions, postures, and role-playing of this often under-explored genre. Esteemed masters such as Herbert List, George Platt Lynes or Robert Mapplethorpe are all there, alongside Baron Wilhelm von Gloeden, famed for his homoerotic images of nude youths in classical postures in Sicily. Further highlights include illustrations from Physique Pictorial, the leading organ of the mid-50s gay scene and a pioneer in gay publishing.

Za podstawę rozważań nad kulturowym znaczeniem twórczości Zofii Rydet autorzy przyjęli „analizę etymologiczną” pojęcia fotografii. Dostrzegają oni w tym rodzaju przekazu istotny czynnik modyfikujący zachowane w tradycji pojęcia tekstu i opowieści oraz związany z nimi przykład szerzej rozumianego myślenia przy pomocy obrazów. Zastosowane ujęcie metodologiczne prowadzi do przedstawienia Zapisu socjologicznego jako aktualizacji znaczeń doświadczenia i rytuału zawartych w tradycji pojęcia fotografii, a odzwierciedlonych w fotograficznym cyklu Zofii Rydet. Autorzy stawiają pytanie o przyczyny rosnącej dziś popularności odkrywanych w nim obrazów świata, podejmując jednocześnie próbę rekonstrukcji fotograficznej poetyki Zofii Rydet. W rozważaniach tych gatunkowe pojęcie cyklu jest rozpatrywane m.in. jako zagadnienie z pogranicza narratologii oraz artystycznych praktyk performance’u. Twórczość polskiej fotografki pełni w książce także funkcję poznawczej inspiracji do szerszych rozważań teoretycznych nad miejscem obrazów fotograficznych we współczesnej kulturze. Aspekt teoretyczny publikacji prowadzi ku propozycji pojęcia „zwrotu fotograficznego”, którego przykładem są prace Zofii Rydet. Teoretyczny kontekst kulturowy nakreślony wraz z podjętą w książce próbą omówienia immanentnej poetyki fotograficznej Zofii Rydet znajdują wspólny punkt w powrocie do korzeni fotografii, prezentując proces kształtowania się ostatecznego pomysłu cyklu fotograficznego jako splotu wartości estetycznej z towarzyszącą jej obserwacją antropologiczną.

Agnieszka Osiecka w Dziennikach często wspomina o robieniu zdjęć, oddawaniu klisz do wywołania oraz wykonywaniu odbitek. Cieszy się z sesji udanych i martwi nieudanymi. Niewątpliwie robienie zdjęć było dla niej czymś więcej niż tylko portretowaniem przyjaciół czy dokumentowaniem wycieczek. Ona zawsze eksperymentowała na sobie i na otoczeniu. Nie było w niej zgody na cudze postrzeganie świata. Jej fotografie to właśnie taka próba patrzenia inaczej i przenikania głębiej. Wyraźnie widać to zwłaszcza w jej wczesnych zdjęciach. Maria Anna PotockaPublikacja oprócz reprodukcji fotografii Agnieszki Osieckiej zawiera wybór z jej Dzienników oraz niepublikowanych wcześniej listów, teksty Marii Anny Potockiej, Magdy Umer, a także fragmenty wywiadu Jana Ordyńskiego z Danielem Passentem.