Historia Pokolenia

W 1989 roku na oczach zdumionego świata zawalił się system komunistyczny. Od rozpoczęcia rokowań Okrągłego Stołu w Polsce w lutym, aż po rozstrzelanie Eleny i Nicolae Ceauşescu w grudniu – Europa Środkowa i Wschodnia przeszła przez burzliwy, choć wyjątkowo mało krwawy proces wyzwalania się spod reżimu komunistycznego (totalitarnego). Dziś, ponad 30 lat po tamtych wydarzeniach, wydaje się, iż perspektywa jest wystarczająco odległa, by bez emocji prowadzić badania porównawcze.
Główne wydarzenia omawiane i analizowane przez autorów książki działy się jesienią 1989 roku. Zbiorowymi aktorami tych wydarzeń były niewątpliwie narody wybijające się na niepodległość po 45 latach zniewolenia. Rozważania dotyczące każdego z omawianych państw zostały podzielone na trzy zasadnicze bloki – ostatnie lata komunizmu, bezpośredni proces upadku reżimu oraz efekty tego procesu z perspektywy 30 lat.
W literaturze przedmiotu można się spotkać z wieloma interpretacjami natury przemian 1989 roku oraz następujących później. Badacze zastanawiali się i spierali, ile było w tym elementów reformy, ile rewolucji, a ile jeszcze innych czynników ? globalizacji, wpływu zagranicy czy wymiany pokoleniowej. W jakim stopniu były to zmiany polityczne, w jakim gospodarcze, a w jakim społeczne. Wydaje się, że wydarzenia z 1989 roku były połączeniem wszystkich powyższych elementów, które różnie się rozkładały w zależności od lokalnych uwarunkowań.

Książka Anna Komorowska. Kobieta pełna tajemnic autorstwa Ludwiki Preger w sposób barwny opisuje życie Pierwszej Damy Rzeczypospolitej. Początek powieści to czas Dwudziestolecia Międzywojenngo, gdy żyła babcia Hana Rojer, Żydówka. Tytułowa bohaterka to kobieta pełna tajemnic. Do dzisiaj niewyjaśnionych. Pochodzi z rodziny żydowskiej, z domu Dembowska, pierwotnie Dziadzia, urodziła się 11 maja 1953 w Warszawie. Jest córką Jana Dziadzi (ur. 18 kwietnia 1925, zm. 1980) i Józefy z domu Deptuła (ur. 21 stycznia 1929) pierwotnie Hany Rojer, którzy w 1954 zmienili nazwisko na Dembowscy. Oboje byli pracownikami Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a potem Spraw Wewnętrznych – w 1968 na fali czystek antysemickich zostali wysłani na wcześniejszą emeryturę. Anna już od młodości miała skłonności działacza społecznego. Skończyła VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie, podczas nauki w nim należała do drużyny harcerskiej im. Romualda Traugutta Czarna Jedynka. Następnie ukończyła filologię klasyczną na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała jako nauczycielka łaciny w szkole średniej.W 1970 poznała w Związku Harcerstwa Polskiego swojego przyszłego męża, Bronisława Komorowskiego. W okresie PRL aktywnie uczestniczyła w konspiracyjnych pracach opozycji, wspierając tym samym męża. Po 1989 pracowała krótko w towarzystwie ubezpieczeniowym, potem poświęciła się wychowaniu pięciorga dzieci i prowadzeniu domu. W wyborach na urząd Prezydenta RP zarządzonych po tragicznej śmierci prezydenta Lecha Kaczyńskiego wraz z całą rodziną zaangażowała się w kampanię wyborczą, wspierając swego męża. Po wygranych wyborach prezydenckich w 2010 została Pierwszą Damą. Yaroslaw Just, autor książki Katastrofa Smoleńska, pisze o niej tak: „myślę - fajna z niej kobieta, wykształcona, rozsądna, wyważona emocjonalnie, ciepła. Bardzo pomaga swemu mężowi. Gdy na nią patrzę, to widzę ostoję - wartości i spokój. Jedyne, co mi się nie podoba, to że Bronisław Komorowski rozważał sprzedaż lasów państwowych, żeby płacić Żydom (obywatelom Izraela, który wtedy nie istniał) odszkodowanie za holokaust. W końcu dlaczego były opozycjonista miałby być wrażliwy na roszczenia Żydów? Prawica jest przecież antysemicka! Być może inspiracją była Anna Komorowska z pochodzenia Żydówka”. Ale to może być tylko kreacja autora Yarosława Justa, który w swojej nowej powieści pt: Bronisław Komorowski.Człowiek pełen tejemnic porusza ten temat. Zapraszam do lektury tej arcyciekawej powieści.

Pierwsza obszerna biografia Marii Kaczyńskiej, złożona ze wspomnień członków rodziny, przyjaciół oraz innych osób towarzyszących prezydentowej na kolejnych etapach życia. Wspomnienia te prowadzą czytelnika od kołyski w leśniczówce na Wileńszczyźnie, poprzez lata szkolne w Złotowie i Rabce-Zdroju, studenckie życie w Sopocie, ślub z Lechem Kaczyńskim i wspieranie go w działalności opozycyjnej, aż po ostatnie lata spędzone w Pałacu Prezydenckim, gdzie Maria Kaczyńska z wielką klasą pełniła rolę pierwszej damy. Przez wielu niedoceniana za życia, po śmierci zdobyła szeroką sympatię. Zauważono jej elegancki styl, inteligencję, poczucie humoru oraz niezależność wygłaszanych opinii. Książka zawiera również liczne zdjęcia i dokumenty rodzinne. Wydanie drugie zmienione, ze wstępem Prezydenta RP Andrzeja Dudy.

"Historia jest źródłem sygnałów ostrzegawczych. Trzeba jednak nauczyć się je odczytywać i odróżniać to, co jest ledwie tymczasowe od tego, co trwa przez wieki. Nie można przeprowadzać reform systemowych sprzyjających sprawności tych systemów bez wiedzy o tym, że instytucje tworzą strukturę o zróżnicowanym horyzoncie działania, a ich modernizacja jest możliwa, lecz działanie zadekretowanych reformami nowych instytucji jest warunkowane, m.in. przywiązaniem reguł myślenia i działania do szlaku dziejowego. Bez rzetelnej wiedzy historycznej, recepty uczonych łatwo stają się życzeniami, a reformy odwołujące się do nich rozczarowują wcześniej czy później."
Ze wstępu Autora
"Prace profesora Michała G. Woźniaka zawsze wnoszą coś nowego do naszej ekonomicznej wiedzy. Nie inaczej jest i tym razem. To ambitne dzieło opisuje i objaśnia burzliwy przebieg procesów gospodarczych w Polsce w latach 1918-2018. Łatwiej pisać o pierwszych dekadach minionego stulecia, dzieli nas od nich bowiem znaczny już dystans historyczny, niż o dekadach ostatnich, których byliśmy świadkami i uczestnikami. Autor wszak trafnie pokazuje, jakich ogniw nie starczało, aby był to proces zintegrowanego rozwoju, która to wciąż tylko idea i teoretyczna koncepcja nie tylko jemu jest bliska."
Prof. Grzegorz W. Kołodko, - Akademia Leona Koźmińskiego, czterokrotnie wicepremier i minister finansów RP w latach 1994-1997 i 2002-2003
"W związku z rocznicą 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości autor postanowił sięgnąć do historii, by pokazać, że można w niej znaleźć nauki i inspiracje, które mogą nam się przydać w dzisiejszej rzeczywistości. Stwierdza, słusznie, że powinniśmy zastosować holistyczne podejście, które pozwoli analizować sprzężenia sfery ekonomii z innymi obszarami „bycia i działania ludzkiego”. (…) Książka stanowi historyczny przegląd realizowanych w Polsce polityk gospodarczych. Zawiera wiele bardzo trafnych spostrzeżeń, które pozwalają lepiej rozumieć dzisiejszą gospodarczą rzeczywistość. Publikacja jest ważnym głosem w trwającej w Polsce dyskusji, jaki nadać kierunek rozwojowy gospodarce i jak tego dokonać, aby realizowana polityka prowadziła do rozwoju zintegrowanego, gospodarki innowacyjnej i zmodernizowanego kapitału ludzkiego. Książka powinna zainteresować ekonomistów i socjologów – oraz, a może przede wszystkim, polityków."
Prof. dr hab. Jerzy Żyżyński - ekonomista związany z Uniwersytetem Warszawskim, członek Rady Polityki Pieniężnej, były członek Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN

Książka zbiera imponujący dorobek Grzegorza W. Kołodki poświęcony dwudziestu pięciu latom transformacji. Tom otwiera długa rozmowa o polskich przemianach, jaką z G.W. Kołodką przeprowadził Paweł Kozłowski. W drugiej części znajdziemy teksty G.W. Kołodki opublikowane w latach 1989-2014, artykuły i rozdziały książek. W części trzeciej zamieszczone zostały opracowane przez niego programy reform systemowych i rozwoju gospodarczego. Wreszcie w części czwartej znajdziemy eseje i felietony jego autorstwa. Książkę zamyka trzynaście wywiadów przeprowadzonych przez Marcina Wojtysiaka-Kotlarskiego. Rozmówcami byli: Marek Belka, László Csaba, Saul Estrin, Maria Jarosz, Andrzej K. Koźmiński, Ewa Łętowska, Elżbieta Mączyńska, D. Mario Nuti, Cezary Stypułkowski, Władysław Szymański, Vito Tanzi, Michał G. Woźniak i Jacek Żakowski. Tematem wywiadów jest ćwierćwiecze transformacji i rola, jaką odegrał w tym procesie Grzegorz W. Kołodko. Wyjątkowo obszerne indeksy osób i rzeczowy pomagają Czytelnikowi poruszać się w książce i wyszukiwać potrzebne informacje.

…nie tylko ekonomista, ale również znakomity socjolog i politolog. Jednym słowem, intelektualista i erudyta dysponujący wszechstronną wiedzą o gospodarce i społeczeństwie. I wizją lepszego świata. Wszystko to poświadcza, że profesor Grzegorz W. Kołodko jest autentycznym człowiekiem renesansu.
prof. Maria Jarosz, socjolog, Polska Akademia Nauk
Kołodko ustanowił wiarygodność polityki socjalno-demokratycznej w procesie transformacji (…). Ciągle podróżuje, jego wielką zaletą jest znajomość globalnej gospodarki (…). Gdybym miał wybrać jedno najważniejsze osiągnięcie, to byłoby nim wydobycie Polski z izolacji gospodarczej.
prof. Saul Estrin, London School of Economics
Grzegorz Kołodko wydaje mi się przypadkiem szczególnym. Chyba się w żadnym stadzie nie mieści i do żadnego stada nie pasuje. To jest osobny człowiek. Myślę, że może raczej być punktem orientacyjnym niż jakimś zwornikiem. Koledzy ekonomiści patrzą na niego i pewnie sobie myślą: skoro się okazuje, że tyle razy to Kołodko miał rację, a nie Balcerowicz i jego drużyna, to może warto też słuchać, co dziś Kołodko mówi. Bo pewnie znów ma rację. Tak powstaje ta nowa chmura w polskiej ekonomii i debacie ekonomicznej.
red. Jacek Żakowski, Polityka
Jest to człowiek, który ma jeden wielki dar. Ma holistyczne spojrzenie na wiele spraw ze zdolnością przenoszenia tego do tekstów swoich książek. To nie jest częsty przypadek. Z tego punktu widzenia jest nowoczesnym ekonomistą w Polsce, człowiekiem, który myśli, potrafi syntetyzować, nałożyć na to większą perspektywę, światową. To jest coś, co go niewątpliwie odróżnia od wielu ludzi w Polsce, którzy i doświadczenie, i refleksję budują wokół „tu i teraz”.
dr Cezary Stypułkowski, Prezes Zarządu mBanku

Jest to wykład rzetelny, skonstruowany ściśle chronologicznie, bardziej opowiadający niż analizujący. Historia polityczna w ujęciu Autora to historia polityki, która rozgrywa się przede wszystkim na terenie instytucji państwowych i w obrębie klasy politycznej. Głównym podmiotem nie jest więc anonimowe społeczeństwo, obecne w postaci wyników sondaży i głosowań, a niekiedy opisu strajków. Są nim bezpośredni uczestnicy – przede wszystkim liderzy – gry (walki) politycznej, co nadaje płynności wywodom Antoniego Dudka i podnosi temperaturę narracji.
Prof. dr hab. Andrzej Paczkowski

Antoni Dudek jako jeden z pierwszych profesjonalnych badaczy zajął się początkami, a następnie dziejami Trzeciej Rzeczpospolitej. Swój warsztat historyka i politologa wykorzystuje także w najnowszej, opartej na rozległych badaniach, historii politycznej Polski. To najlepszy dziś przewodnik dla wszystkich próbujących zrozumieć nasze dzieje po upadku rządów komunistycznych.
Prof. dr hab. Jerzy Eisler