Historia rodziny Weese - fabrykantów toruńskich pierników - i jej inwestycje budowlane w Toruniu

Autorka przedstawia przemiany architektoniczne i przestrzenne kompleksów uniwersyteckich w Europie i Ameryce Północnej, począwszy od wieków średnich, kiedy kształtujące się wówczas uczelnie sięgały głównie po wzorce monastyczne, po połowę wieku XIX, gdy architektura uniwersytecka stała się ucieleśnieniem porządku politycznego wprowadzonego po wojnach napoleońskich i wyrazem ambicji nowych państw narodowych. Prezentuje najważniejsze obiekty i zespoły architektoniczne oraz opisuje złożone przemiany kulturowe stojące za zmieniającym się kształtem gmachów uniwersyteckich.

Tekst stanowi wyczerpujący i bardzo poglądowo napisany przegląd planowania i architektury budynków uczelni wyższych […]. Jest to na gruncie polskim pierwsze tego typu opracowanie. (Dr hab. Agnieszka Zabłocka-Kos, prof. UWr)

[Tom powstał] z myślą o zapełnieniu pewnej luki w polskiej literaturze historycznoartystycznej. W tej roli może on być bardzo przydatny dla studentów, a także badaczy […]. (Dr hab. Rafał Makała, prof. UG)

*********

Architecture and Spatial Planning of Universities from the Middle Ages to the Mid-19th Century

The author presents architectural and spatial changes of university complexes in Europe and North America, from the Middle Ages, when colleges used mainly monastic designs, until the mid-19th century, when university architecture became an embodiment of the political order introduced after the Napoleonic wars and the ambition of new national states. She shows the most important buildings and architectural complexes and describes major cultural transformations leading to the changes in the form of college buildings.

*********

Dr hab. Barbara Arciszewska (ORCID 0000-0001-8352-0324) – absolwentka Courtauld Institute of Art w Londynie i University of Toronto, stypendystka Social Sciences and
Humanities Research Council of Canada. Kontynuowała pracę w Yale Center for British Art w New Haven oraz w Canadian Centre for Architecture w Montrealu. W latach 2016-2020 dyrektor Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Adiunkt w Katedrze Teorii
Sztuki IHS UW, gdzie prowadzi badania w dziedzinie teorii i praktyki architektury nowożytnej oraz zajmuje się ideologicznymi uwarunkowaniami kultury wizualnej.
Opublikowała m.in. monografie: "The Hanoverian Court and the Triumph of Palladio" (2002), "Classicism and Modernity: Architectural Thought in Eighteenth-century Britain" (2011) oraz antologie i artykuły poświęcone nowożytnej sztuce polskiej i europejskiej. Prowadziła wykłady gościnne w Irlandii (University College Dublin), Kanadzie (Centre for Renaissance and Reformation Studies) i USA (Indiana University). Aktywnie uczestniczy w działaniach wielu międzynarodowych organizacji i stowarzyszeń naukowych, kieruje polskim zespołem w ramach europejskiego projektu badawczego PALAMUSTO (Horizon 2020). Wieloletni członek komisji konserwatorskiej, a obecnie przewodnicząca Rady Muzeum Pałacu w Wilanowie.

Praca ma charakter poznawczy i analityczny, odnosi się do kształtowania standardów środowiska mieszkaniowego. Przedstawione w niej zagadnienia dotyczą zarówno założeń urbanistycznych, architektury, układów funkcjonalnych zagospodarowania otoczenia, jak i społeczno-organizacyjnych aspektów związanych ze społecznościami zamieszkującymi w zespołach zabudowy powstającej z udziałem środków publicznych. Celem opracowania jest przedstawienie stanu środowiska mieszkaniowego, identyfikacja cech tego środowiska oraz złożoności zagadnień związanych z mieszkaniem, jego otoczeniem oraz społecznymi aspektami architektury mieszkaniowej powstającej ze środków publicznych. Problematykę kształtowania architektury środowiska mieszkaniowego subwencjonowanego ze środków publicznych badano na tle doświadczeń europejskich, w tym polskich, ubiegłego stulecia i początku XX w. Analiza doświadczeń krajów europejskich wskazuje na istotną rolę środków publicznych, na ich wpływ nie tylko na standardy mieszkaniowe, ale także na formy architektoniczne i rozwiązania urbanistyczne zabudowy mieszkaniowej. W pracy skoncentrowano się na efektach realizacyjnych inwestycji towarzystw budownictw aspołecznego. Analizowano możliwości przyszłego kształtowania osiedli i zespołów mieszkaniowych w kontekście zrównoważonego rozwoju w strukturze miasta. Jednak dla dopełnienia obrazu społecznych uwarunkowań w kształtowaniu środowiska mieszkaniowego przedstawiono też wybrane przykłady z krajów europejskich. Przedstawiona w tej rozprawie problematyka architektury środowiska mieszkaniowego tworzonego z udziałem środków publicznych obejmuje:

– kształtowanie środowiska mieszkaniowego subsydiowanego ze środków publicznych
z omówieniem tendencji europejskich okresu międzywojennego i powojennego,
– tendencje w polskiej architekturze mieszkaniowej subsydiowanej ze środków publicznych z uwzględnieniem koncepcji mieszkania społecznie najpotrzebniejszego
z okresu międzywojennego oraz powojennych koncepcji społecznej zabudowy mieszkaniowej,
– środowisko mieszkaniowe społecznego budownictwa czynszowego w Polsce po 1989 r., jego transformację i poszukiwanie definicji budownictwa społecznego,
– obraz zabudowy mieszkaniowej towarzystw budownictwa społecznego z omówieniem podstaw prawnych i stosowanych rozwiązań architektonicznourbanistycznych,
– kształtowanie zrównoważonego środowiska mieszkaniowego w warunkach polskich, w tym rewitalizację zdegradowanych struktur mieszkaniowych, preferencje i standardy społecznego budownictwa mieszkaniowego oraz kryteria oceny środowiska mieszkaniowego subsydiowanego ze środków publicznych.

Na podstawie wyników analiz i badań własnych oraz literatury przedmiotu wskazano na potrzebę poszerzenia kryteriów wyróżniających społeczną architekturę mieszkaniową, w szczególności w zakresie czynników: społecznych, organizacyjnych, politycznych, ekonomicznych, architektonicznych, urbanistycznych.

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi sztuki od mistrzów mozaiki bizantyńskiej do Salvadora Dali i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu... Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów Autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi sztuki od mistrzów mozaiki bizantyńskiej do Salvadora Dali i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu... Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Piero della Francesca (ok. 1412–1492) był znany nie tylko jako wybitny malarz epoki renesansu, ale również jako znakomity matematyk. Jest zatem zarówno autorem słynnych fresków w bazylice San Francesco w Arezzo (Legenda Krzyża Świętego, 1452–1459), jak i genialnym matematykiem i geometrą. Jeden z największych matematyków Moritz Cantor pozostawał pod takim wrażeniem osiągnięć Piera, że w swoim dziele Vorlesungen über Geschichte der Mathematik z 1892 roku wspominał o równaniach trzeciego, czwartego i piątego stopnia, których próba rozwiązania znajduje się w Trattato d’abaco. Wskazując na błędy obecne u Piera della Francesca, Cantor jednocześnie wychwalał nieznanego mu wówczas z nazwiska autora, określając go jako nieprzeciętnie dobrego matematyka i geometrę. Natomiast traktat De prospectiva pingendi ma bezpośrednie odniesienie do malarstwa Piera. Co więcej, dzięki traktatowi możemy lepiej zrozumieć i zinterpretować jego dzieła malarskie.
Ryszard Mirek – kierownik Katedry Logiki i Metodologii Nauk na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Specjalizuje się w badaniach nad logikami nieklasycznymi i filozofią analityczną.

Książka Język procesu we współczesnej grafice polskiej jest monograficznym ujęciem rodzimej twórczości widzianej przez pryzmat warsztatu graficznego. W spojrzeniu tym nie chodzi jednak o samą prezentację technicznych oraz technologicznych arkanów czy specyfiki procesu twórczego. Ma ono raczej na celu stworzenie nieco odmiennej, poszerzonej narracji o polskiej grafice ostatnich dekad. Tytułowy język procesu jest tu odniesieniem do fascynujących relacji, jakie zachodzą między poszczególnymi etapami tworzenia oraz przynależnymi im atrybutami (narzędziami, materiałami) a przekazem zawartym w dziełach graficznych. Uwolnienie potencjału narracyjnego i symbolicznego tych pierwszych wzbogaca ów język i znacząco wpływa na zwiększenie sugestywności przekazu. Widziany z tej perspektywy obraz współczesnej grafiki polskiej nie może być oczywiście kompletny, daje jednak możliwość głębokiego wejścia w specyfikę medium, rozpoznania jego potencjału i najbardziej prawdopodobnych linii rozwojowych w najbliższych latach. Jak pokazują przywołane w książce realizacje, świadome sprzężenie procesu z przekazem nie jest procederem marginalnym i w dużej mierze stanowi o sile i potencjale rozwojowym matrycowej sztuki.

Publikacja jest podsumowaniem prowadzonych przez autora od blisko dwóch dekad badań nad medium graficznym i jego przemianami w kontekście zmian technologicznych oraz kulturowych współczesnego świata. Jest zarazem pokłosiem wieloletnich kontaktów z artystami najważniejszych ośrodków graficznych w naszym kraju, pracy kuratorskiej, a także działalności w różnych gremiach organizacyjnych oraz jurorskich konkursów i przeglądów graficznych.