Katalog poloników biblioteki Pontificia Universita Urbaniana

Siedemnasty tomik serii „Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych” poświęcony jest bibliotekarzom i pracownikom książki województwa śląskiego. Zamieszczamy w nim biogramy i wspomnienia o 22 zmarłych osobach, zasłużonych dla rozwoju bibliotekarstwa, informacji, czytelnictwa i szkolnictwa akademickiego.

Roland Barthes (1915–1980), jeden z najważniejszych francuskich intelektualistów XX wieku, współtwórca semiologii, w tej książce napisanej po podróży do Japonii w 1970 roku stworzył dzieło podwójne jak japońskie pałeczki. Z jednej strony, oświadczając: „Wschód jest mi obojętny”, przeprowadził eksperyment myślowy z systemem znaków nazwanym umownie „Japonia”. Inaczej niż w naszym codziennym życiu nie ma tam mitów ani sensów, o które potykamy się na każdym kroku, jest natomiast to, czego nie mają zachodnie systemy: znaki są, ale nie znaczą. Za znakami nie stoją żadne ukryte sensy, wszystko jest takie, jakie jest. W tym miejscu pojawia się druga strona książki: impresyjny opis obserwowanej Japonii. Życie miasta, targ, kuchnia, teatr, malarstwo, haiku, uchwycone w swej „bezsensowej” realności, takimi, jakie się jawią obcemu widzowi, dają niezapomniany obraz japońskiej rzeczywistości. Ten może uboczny produkt zamysłu Barthes’a fascynuje jako rzetelna i paradoksalna „fenomenologia” systemu z założenia wymyślonego. „Imperium znaków? Tak, jeśli ma się świadomość tego, że znaki są puste i że rytuał pozbawiony jest boga”. Może i puste, ale jakiej urody pod piórem tak wrażliwego komentatora jak Roland Barthes!

Tereny dzisiejszego Dolnego Śląska zawsze były obszarem, gdzie ścierały się wpływy kultur polskiej, czeskiej i niemieckiej, i to głównie w tych językach ukazywały się na tym obszarze książki. Bliskość kurii biskupiej oraz ośrodków akademickich już od XV wieku zachęcała drukarzy do osiedlania się we Wrocławiu, Legnicy, Oleśnicy i innych większych miastach regionu, otwierania drukarni i wydawania kolejnych dzieł. Katalog obejmuje opisy blisko dwóch tysięcy publikacji z lat 1475–1800, które znajdują się w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich: inkunabułów, druków religijnych, literatury podróżniczej i pięknej, ukazujących się na Śląsku, ale także licznych druków ulotnych oraz okolicznościowych, wydawanych przede wszystkim z okazji ślubów i pogrzebów miejscowych osobistości. Najwcześniejszymi zabytkami drukarstwa przechowywanymi w ZNiO są inkunabuły opublikowane nakładem wrocławskiej oficyny Kaspara Elyana około 1475 roku: Donatus moralisatus Jeana Gersona i Tractatus sacerdotalis de sacramentis Mikołaja z Błonia. Część katalogową publikacji uzupełnia wstęp, prezentujący najważniejsze zachowane silesiaca oraz historię drukarstwa na Dolnym Śląsku. Zamieszczono tu również kolorowe ilustracje wybranych cymeliów, indeksy drukarzy, nakładców i księgarzy oraz indeks tematyczny, który ułatwi korzystanie z katalogu.

Publikacja jest efektem kolejnego etapu katalogowania najstarszych pomników sztuki drukarskiej w Bibliotece Gdańskiej PAN, po wydanym w 1954 i uzupełnionym w 1967 roku "Katalogu Inkunabułów Biblioteki Miejskiej w Gdańsku".
Znajdziemy tu opisy i zdjęcia kunsztownie oprawionych piętnastowiecznych rozpraw medycznych, Biblii, brewiarzy, zbiorów prawa kanonicznego i świeckiego, homiliarzy, mszałów, psałterzy, przewodników duchowych i podręczników logiki.

Literacka podróż po świecie wyobrażonych książek i bibliotek Ścisły finał Nagrody Literackiej im. Jana Michalskiego 2017 Biblioteki stworzone z ciszy, wycięte w lodzie, wyjęte z sennych koszmarów, z tomami ułożonymi według zapachów, w których za zakładkę służy oddech. Zbiory składające się z książek na wpół zjedzonych, na wpół porzuconych przez wybredne literacko mole…
Każda z ponad sześćdziesięciu opowieści zaskakuje – są wśród nich listy miłosne, łamigłówki, świadectwa nieograniczonej wyobraźni, z dużą dozą szaleństwa, groteskowych żartów i zaskoczeń. Intertekstualne wskazówki, nowe tropy, tajemnicze powiązania pełne literackich duchów. Inspiracji dostarczyli autorom przede wszystkim Italo Calvino oraz ojciec licznych intelektualnych zabaw J.L Borges i jego noty o książkach urojonych.
Znajdziemy tu zmysłowy, enigmatyczny i estetyczny świat, a autorzy tych opowieści, idąc w ślad Itala Calvina i jego Niewidzialnych miast, badają bibliofilię, zwłaszcza to, jak przejawia się ona w naszych romansach z bibliotekami.

Numer został poświęcony relacjom pomiędzy przemianami religijności a szeroko rozumianymi procesami emancypacyjnymi ujętymi w polskim piśmiennictwie drugiej połowy XIX wieku. Poszczególne artykuły przedstawiają, jak różnorodne formy duchowości (te instytucjonalne i prywatne) wpływały na opisywanie grup nieuprzywilejowanych w obrębie społeczeństwa nowoczesnego. Autorzy i autorki kolejnych studiów przekonują, że religijność w znacznym stopniu oddziaływała na dziewiętnastowieczne narracje o wyzwoleniu i opresji, rozwoju i podporządkowaniu, że uwarunkowała ona unikalną dynamikę polskiej modernizacji – niekiedy jako czynnik hamujący, kiedy indziej napędowy. Osoby piszące w tomie podważają więc i komplikują tezę sekularyzacyjną, głoszącą, że wraz z postępem naukowo-technicznym doszło w XIX wieku do „odczarowania świata”. W numerze znalazły się artykuły, które stanowią pokłosie ogólnopolskiej konfe¬rencji naukowej Dusze zmodernizowane. Religijność a emancypacja w piśmiennic¬twie polskim (1869–1914), zorganizowanej przez Zakład Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku UW w dniach 7–8 marca 2022 roku.