Klasycyzm Przekład Prestiż

We wszystkich przywołanych w książce tekstach da się zaobserwował podstawową łączącą je kwestię (można ją dostrzec także w innych utworach mierzących się z kanonem): każdy z nich dotyczy szeroko pojmowanej utraty „niewinnego spojrzenia” na wizualne pre-teksty, sposoby myślenia, których są wytworami, kanoniczne interpretacje, a także na idealizowanie i fetyszyzowanie samych obrazów, ich twórców oraz bohaterów. Apokryficzne prze-pisywanie dzieł sztuki – co jedynie pozornie oczywiste – ułatwia postrzeganie ich jako przedmiotów nie tylko estetycznych, ale także (a może nawet przede wszystkim) jako przedmiotów nacechowanych etycznie.
Z Zakończenia

Jerzy Ficowski krótko przed śmiercią tak pisał o swoim archiwum schulzowskim: „Jest tam […] masa różnych listów […], co stanowi podstawę moich niegdysiejszych biografistycznych kwerend i zbiorów. Nie wszystko do końca wykorzystałem: jest w tych materiałach trochę szczegółów, które nie zmieściły się w tym, co napisałem, lub po prostu zostały potraktowane przeze mnie skrótowo, pobieżnie. Myślę, że może się to jeszcze nie raz przydać – jako dopełnienie czy egzemplifikacja”. Antologia Bruno Schulz w oczach świadków po raz pierwszy zbiera i upublicznia ten podtrzymywany przez kilkadziesiąt lat wielogłos. Odsłania się w nim polifoniczny portret jednego z najwybitniejszych i najbardziej tajemniczych pisarzy polskich XX wieku.

Jak pisze Jacek Leociak: „reprezentować” – to czynić na powrót obecnym. Twórcy sztuki audialnej podejmują próby uobecniania ocalałych i ofiar Szoa, a artystyczne formy dźwiękowe stanowią przestrzeń reprezentacji. Audialne opowieści podejmujące tematykę Zagłady, choć skupione wokół cierpienia i śmierci jednostek oraz całych grup, nierzadko w swej istocie są historią o ocaleniu, stawiają bowiem w swym centrum wspomnienia tych, którzy przetrwali. Specyfika wspomnień Zagłady i z Zagłady, ich fragmentaryczność – sprawiają, że praca twórców artystycznych form dźwiękowych skoncentrowana jest niejednokrotnie na rekonstruowaniu losów jednostek i ich rodzin oraz utkaniu opowieści z dostępnych i odnalezionych wspomnień, śladów, dokumentów. Dyskurs holocaustowy zapośredniczony przez medium audialne nie jest jednorodny, ale rozprzestrzeniony wskutek dyspersji zagarniającej coraz to nowe obszary budowania opowieści o Szoa. Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja wzbogaci wiedzę o Zagładzie, a także wiedzę radioznawczą, wypełniając lukę w literaturze przedmiotu, w której ta tematyka nie była dotąd podejmowana.
Autorki
Praca pionierska w odniesieniu do zamysłu fuzji tematu traumy z techniką medium radiowego. W polskich badaniach pierwsza, choć oczywiście zainteresowanie szeroko pojmowaną literaturą w radiu nie jest nowe. Ze wszech miar warta publikacji, także dla poszerzenia dyskusji o zasadności badania aspektu artystycznego w odniesieniu do szczególnie wrażliwego dokumentu życia, jakim jest sytuacja graniczna – tu Zagłada.
Z recenzji prof. dr hab. Violetty Wejs-Milewskiej

W setce zebranych w niniejszym tomie tekstów polskich autorek i autorów – od Adama Mickiewicza, przez Jarosława Iwaszkiewicza czy Irenę Krzywicką, po Ingę Iwasiów i Jacka Dehnela – wyłania się ważna część polskiej literatury i społeczeństwa od końca XVIII do początku XXI wieku. Fragmenty prozy, szkice eseistyczne czy poezja, nie są tu jedynie świadectwem różnorodnych zjawisk literackich, lecz przede wszystkim znakiem zmieniających się wzorów i norm społeczno-kulturowych. „Dezorientacje…” wpisują się przez to w kontekst globalny – „queer studies” ale i lokalny nawiązując do legendarnej antologii Marii Janion z lat 80. „Transgresje”.

Ta antologia ukazuje nie tylko reprezentacje nienormatywnych seksualności i płci na tle zmieniających się historycznie norm kulturowych, ale i wskazuje na wątki, historie, i przemilczane elementy życia twórców i twórczyń, o których dotychczas mówiono jedynie w wąskich kręgach literaturoznawców. Książka nie tyle odkrywa nieznane, co przywraca do głównego nurtu polskiej literatury i kultury ważne dla zrozumienia współczesności zjawiska, teksty i autorów.

Literatura ta opisuje – całkiem po prostu – ludzkie życie, jest odbiciem egzystencji nieheteronormatywnych osób w świecie. Jest jednak „przewrotna”, a zatem etymologicznie rzecz ujmując, zdolna coś przewrócić czy wywrócić: zastane hierarchie, przyzwyczajenia czy status quo (przynajmniej w obrębie tekstu literackiego). A to może wywoływać dezorientację.

Fragment wstępu

Refleksja humanistyczna nad sprawami trapiącymi ludzkość wydobywa wyspecjalizowane nierzadko wątki (jak epidemia, uzależnienie, dysfunkcja) i czyni z nich zagadnienia uniwersalne, a więc wspólne, ogólnoludzkie. Takie poszerzanie perspektyw pozwala na zaproszenie do dyskusji przedstawicieli różnych dyscyplin oraz – co równie istotne – budzi społeczną świadomość i wrażliwość. Autorki i Autorzy tekstów pomieszczonych w tym tomie bacznie przyglądają się fenomenom kulturowym, literaturze, językowi i komunikacji, oswajają sytuacje kryzysowe i nadzwyczajne poprzez ich wielostronne oświetlenie. Dzięki zróżnicowaniu stylów, gatunków i epok poddanych oglądowi zyskujemy nie tylko przekonanie o niejednorodności przestawień epidemii, chorób, patologii – ale jesteśmy jako społeczeństwo lepiej przygotowani do kolejnych trudnych zdarzeń i sytuacji granicznych. Z recenzji dr hab. Agnieszki Kuli, prof. UAM Dominantą tomu łączącą zawarte w niej teksty jest zgodnie z tytułem publikacji perspektywa maladyczna, dodatkowo doprecyzowana w poszczególnych kategoriach tytułowych. Stąd uwaga badaczy została skupiona na topice epidemicznej powiązanej z różnymi chorobami, a także patologiami. Atutem książki jest z całą pewnością zaprezentowana wieloperspektywiczność spojrzenia na wspomniane wyżej zagadnienia, bo choć wszystkie głosy badaczy pomieszczone w tomie można połączyć wspólnym mianownikiem nauk humanistycznych, to w konkretnych rozwiązaniach różnią się one w znaczący sposób. […] Sam pomysł tomu oceniam jako niezwykle trafny, bowiem nie tylko wpisuje się on w coraz popularniejszy (także w naszym kraju) dyskurs „chorobowy”, ale też podejmuje problematykę, od której w ostatnich latach nikt z nas nie mógł uciec: doświadczenia pandemicznego i powszechnego zagrożenia coraz groźniejszymi chorobami, które, jak pokazały ostatnie lata, potrafią zdezorganizować nie tylko funkcjonowanie służby zdrowia, ale też życie społeczne i kulturalne. Uwidocznienie, że tego typu sytuacja nie jest wyłącznie znakiem współczesności, ale ma swoje (różne) źródła w minionych wiekach, pozwala inaczej spojrzeć na otaczającą nas rzeczywistość. Z recenzji dr. hab. Marka Kurkiewicza, prof. UKW

Justyna Tabaszewska – adiunktka w Instytucie Badań Literackich PAN. Przed Humanistyką służebną opublikowała dwie książki: Poetyki pamięci (2016) i Jedna przyroda czy przyrody alternatywne (2010). Jest autorką artykułów drukowanych m.in. w „Memory Studies”; „Tekstach Drugich”; „Przeglądzie Kulturoznawczym”; „Wielogłosie” i „Pamiętniku Literac - kim”. Stypendystka IWM (Tischner Fellowship 2021) oraz Stypendium Bekkera NAWA (Goethe Universität). Zajmuje się szeroko rozumianą ekokrytyką oraz problematyką afektów i pamięci kulturowej we współ - czesnej kulturze. Książka Justyny Tabaszewskiej dotyczy najbardziej aktualnych kwestii we współczesnym literaturoznawstwie. Tę ogólną formułę należy rozumieć dwoiście: w swojej rozprawie autorka przygląda się współ - czesnej nauce o literaturze, rozważając jej kondycję i rozdzierające ją dylematy, a zarazem ową naukę w sposób niezwykle intensywny uprawia, pokazując tym samym skuteczność rozwiązań, które proponuje na metapoziomie. […] Jasne jest więc, że jako arcybogata, świetnie pomyślana konstrukcja, pełna klarownych opisów najważniejszych dziś kwestii i koncepcji we współczesnej humanistyce, śmiałych i świetnie zaprezentowanych rozwiązań własnych oraz znakomitych interpretacji, książka ta ma szanse wzbudzić żywe zainteresowanie sporego grona czytelników, których obchodzi współczesna humanistyka i, po prostu, współczesny świat. Z recenzji prof. Adama Lipszyca