Kreowanie produktu turystyki kulturowej w muzeach etnograficznych na przykładzie Mazowsza i Pomorza

Published on the 35th Anniversary of the Tourism and Recreation Faculty at the University School of Physical Education in Kraków

Dla turysty zafascynowanego historią, szczególnie historią architektury i sztuki, liczne przykłady barokowych, klasycystycznych i eklektycznych zabytkowych rezydencji (zamków, pałaców, dworów), są nie tylko cennym uzupełnieniem wypraw krajoznawczych na obszarze Mazowsza. Wiele z zachowanych dworów, szczególnie tych nastawionych na konsekwentne pełnienie funkcji turystycznych, ma tak bogaty program (muzeum, galeria, imprezy sportowe i kulturalne), rozbudowane usługi hotelarskie i gastronomiczne, że odwiedzenie tych zabytków może być połączone z pobytem i wielodniowym, aktywnym wypoczynkiem . Ze względu na sposób wykorzystania dla funkcji turystycznej, możemy zabytkowe rezydencje Mazowsza podzielić na następujące grupy: – zamki, pałace, dwory o funkcji placówek muzealnych, – zamki, pałace, dwory o funkcji hoteli i pensjonatów, – zamki, pałace, dwory o funkcji mieszanej: np. rezydencje prywatne, których właściciele prowadza równocześnie działalność oświatowo-kulturalną lub domy pracy twórczej, w których znajdują się galerie lub sale muzealne. Należy podkreślić szczególną rolę historycznych domostw, których prywatni właściciele kultywują tradycje dworu lub pałacu, jako ośrodka towarzysko-kulturalnego dla mieszkańców okolicy. Z deklaracją gotowości organizacji koncertów muzycznych, wieczorów literackich, konkursów i plenerów – skierowanych np. do młodzieży szkolnej danego powiatu – można się obecnie zetknąć w wielu dworach prywatnych o funkcjach mieszkalnych (Dylewo, Kulkówka, Osiek, Pertykozy, Sucha, Tułowie). Obecnie mamy do czynienia przede wszystkim z tendencją rozwijania usług turystycznych w zabytkach: powstają nowe hotele, pensjonaty, lokale gastronomiczne, galerie artystyczne. Pomimo znacznych zniszczeń, niekorzystnych zmian w funkcji użytkowej, zespoły dworskie, pałace i zamki znajdujące się obecnie na wolnym rynku nieruchomości znajdują chętnych nabywców. Dla wielu inwestorów zabytkowy dwór, pałac lub zamek stanowi idealny obiekt dla rozwijania usług turystycznych: gastronomicznych i hotelarskich. W konsekwencji takiego postrzegania możliwości inwestycyjnych na rynku nieruchomości, mamy do czynienia z pojawianiem się wciąż nowych hoteli i lokali gastronomicznych, organizowanych w zabytkowych obiektach, nowych sanatoriów i pensjonatów umieszczonych w historycznych rezydencjach, a także, chociaż już w znacznie mniejszym stopniu, nowych muzeów i galerii artystycznych. Można się spodziewać, że tendencje te będą się nadal utrzymywać, ponieważ jest w przyszłości spodziewany nie tylko dalszy rozwój tradycyjnych form turystyki krajoznawczej („zwiedzania zabytków”), ale także nowych form realizowanych w historycznych obiektach. Poczynając od „wypoczynku w zabytkach”, przez turystykę konferencyjną, incentive tourism, po różne formy turystyki kulturowej (uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych: piknikach, koncertach, walkach rycerskich, warsztatach archeologicznych). Należy także podkreślić możliwości rozwoju w zabytkowych rezydencjach najbardziej pożądanych dla zdrowia form wypoczynku, takich jak: jazda konna i na rowerze, wycieczki piesze i na nartach, uprawianie sportów wodnych na wodach otwartych (stawach, rzekach i jeziorach). Nie wspominając o możliwościach rozwoju luksusowych usług typu „SPA”. Słowa kluczowe: zabytki o funkcji turystycznej; Region Mazowsza; turystyka krajoznawcza i kulturowa

Publikacja w zakresie prawa w kulturze fizycznej będzie w naszym środowisku akademickim przydatną pozycją w zakresie regulacji organizacji kultury fizycznej, bezpieczeństwa podczas wszelkich form sportowej aktywności fizycznej, kształcenia kadr kultury fizycznej. Kultura fizyczna to nie tylko sport, ale także rekreacja fizyczna, rehabilitacja ruchowa i przede wszystkim powszechne wychowanie fizyczne. Kształcenie kadr kultury fizycznej, trenerów, instruktorów, nauczycieli wychowania fizycznego stwarza konieczność, ale i potrzebę znajomości prawa w zakresie wykonywanej pracy, aby wykazywać się profesjonalizmem i zapewniać bezpieczeństwo uczestnikom zajęć. Szeroka płaszczyzna regulacji utrudnia poruszanie się w materii prawa osobom nie zajmującym się prawem. W publikacji przedstawiono w przestępny sposób regulacje polskiego prawa w czterech formach uczestnictwa w kulturze fizycznej. Z zawartych w niej informacji korzystać mogą studenci kierunków wychowanie fizyczne, turystyka i rekreacja oraz fizjoterapia, słuchacze studiów podyplomowych, słuchacze kursów instruktora sportu, ale także indywidualni odbiorcy uprawiający sport rekreacyjnie powinni być zainteresowani znalezieniem obszernej tematyki w jednej zwartej publikacji.

W Polsce znajduje się około 16 tys. różnych obiektów budownictwa obronnego (zamki, forty, cytadele, twierdze, linie fortyfikacji, mury obronne). Prezentują one bogate wartości historyczne, krajobrazowe i kulturowe, dlatego cieszą się coraz większą popularnością jako również atrakcje turystyczne. Autorzy pokazali, czym są militarna turystyka kulturowa i dziedzictwo militarne oraz jakie elementy militarnego dziedzictwa kulturowego występują w Polsce. Zostały także przedstawione atrakcje militarnej turystyki kulturowej na terenie Polski oraz formy organizacji tej turystyki w naszym kraju. Książkę wzbogacają liczne fotografie obrazujące militarne dziedzictwo kulturowe Polski.

Książka jest przeznaczona dla osób ciekawych dziedzictwa historycznego, materialnego i kulturowego sztuki fortyfikacyjnej w Polsce, a także wykładowców i studentów kierunków związanych z turystyką.

Turystyka osób upośledzonych intelektualnie nie jest tylko formą rekreacji i  wypoczynku, lecz ważnym elementem terapeutycznym w rewalidacji, środkiem pozwalającym na utrzymanie kontaktów międzyludzkich i  pełniejszą integrację społeczną. Integracja osób upośledzonych umysłowo ze zdrowymi nie jest jednak łatwa. Ludzie zdrowi zazwyczaj unikają kontaktów z  osobami upośledzonymi.
Te negatywne postawy wynikają z  braku doświadczeń i  osobistych kontaktów, braku treningu we wzajemnej komunikacji, niewykształconej umiejętności zachowania się wobec nich lub też z  powodu dezinformacji. Dlatego istotne znaczenie w  akceptowaniu osób z  obniżoną sprawnością umysłową ma ich poznanie przez stały kontakt z  otoczeniem, a  nie izolacja. Pozytywne postawy społeczeństwa wobec osób upośledzonych intelektualnie, to warunek konieczny dla ich poczucia bezpieczeństwa, dla prawidłowego przystosowania społecznego. Szacunek i  akceptacja, wyrażane przez otoczenie, wyzwalają subiektywne poczucie dodatniej jakości życia pomimo dysfunkcji, rozwijają mechanizmy radzenia sobie ze stresem i  kryzysem oraz pobudzają mechanizmy kompensacyjne, pozwalające na przezwyciężanie własnych ograniczeń. Kształtują też właściwy, życzliwy stosunek osób niepełnosprawnych intelektualnie do osób pełnosprawnych.

Branża turystyczna jest szczególnie wrażliwa na sytuację na świecie: wydarzenia polityczne, kryzysy ekonomiczne, zagrożenia zdrowotne i inne katastrofy, takie jak klęski żywiołowe, wojny czy ataki terrorystyczne. Każda sytuacja kryzysowa ma swój unikalny charakter, więc jej konsekwencje mają różnoraki charakter i zasięg. W przeszłości wielokrotnie branża turystyczna musiała radzić sobie z wieloma kryzysami, jednak ich negatywne skutki nigdy nie miały tak globalnego charakteru. W 2020 roku wybuch pandemii COVID-19 i ograniczenia w podróżowaniu spowodowały bezprecedensowe problemy w branży turystycznej. Zarządzający hotelami, restauracjami, personel i ich goście musieli stawić czoła różnym wyzwaniom, było konieczne podejmowanie szeregu działań, aby sprostać nowej sytuacji.
Niniejsze opracowanie ma na celu zaprezentowanie skutków pandemii COVID-19 na wybrane segmenty branży turystycznej: hotele, gastronomię, transport, biura podróży, działalność pilotów wycieczek i przewodników turystycznych oraz omówienie niektórych strategii przetrwania, już obserwowanych i możliwych do wdrożenia w tych sektorach usług turystycznych podczas kryzysu pandemicznego (w perspektywie krótko- i długoterminowej). Badania autorów oparto przede wszystkim na przeglądzie literatury przedmiotu, danych statystycznych oraz przepisach sanitarnych opracowanych przez globalne organizacje międzynarodowe, krajowe podmioty rządowe i pozarządowe, samorządy i branżę hotelarską. Autorzy poddali krytycznej analizie wdrażane systemy zarządzania w hotelarstwie, gastronomii, transporcie, usługach organizacji i pośrednictwa w odpowiedzi na kryzys COVID-19 (przegląd literatury przedmiotu, dane jakościowe) oraz dane ilościowe, uzyskane w oparciu o dostępne informacje statystyczne na temat ruchu turystycznego i obłożenia hoteli (lata 2019-2020). Tak zgromadzony materiał pozwolił porównać, pod kątem różnych aspektów, sytuację tych branż przed pandemią oraz podczas kryzysu COVID-19. Wnioski końcowe zostały przedstawione w ujęciu kilku wątków problemowych: kryzys ruchu turystycznego, ochrona zdrowia personelu i tury-stów, administracyjne ograniczenia wynikające z reżimu sanitarnego i możliwe zalecenia do-tyczące zarządzania tymi sektorami w okresie ‘nowej normalności’ w ruchu turystycznym.

Słowa kluczowe: turystyka zrównoważona, pandemia COVID-19, bezpieczeństwo sanitarne, działania naprawcze