Krzak Gorejący Dramaty

W trzecim tomie Dramatów znalazły się następujące utwory: Jan Maciej Karol Wścieklica, Wariat i zakonnica, Janulka, córka Fizdejki, Matka, Sonata Belzebuba, Szewcy, ocalałe fragmenty Nowej homeopatii zła, Straszliwego wychowawcy, Normalnego człowieka, Wampira we flakonie, Persy Zwierżontkowskiej, Tak zwanej ludzkości w obłędzie, dwa utwory autoparodystyczne Negatyw szkicu i Romans schizofrenika oraz dwa przekłady (polski i francuski) Szalonej lokomotywy, której oryginał zaginął.

Marian Pankowski (1919-2011) - prozaik, dramaturg, poeta, tłumacz, publicysta i literaturoznawca. Obywatel Europy, któremu po drodze z Sanoka do Brukseli przydarzyły się kacetowe „przygody” w Auschwitz i Bergen-Belsen. Naukowiec, który doszedł do godności profesorskiej i kierował slawistyką belgijskiego Uniyersité Libre. „Pisarz europejski o polskich korzeniach”, przekraczający granice gatunkowe; twórca mowy soczystej, dosadnej, „ostrej i graniastej”. Dziś słynna „rozróba” Pankowskiego nie jest już tą dawną intelektualno-artystyczną awanturą: to ważna część problematyki jego dramatów. Powtarza się w nich temat podważania i obrony istniejących porządków, systemów i innych „królestw”, nadał jednak w literaturę tę wpisana jest obyczajowo-narodowa prowokacja. Autor, łącząc wielkie tematy z kpiną, ironią, groteską, karnawałowym śmiechem, wyzwoloną erotyką, a nawet skatologią, wciąż bulwersuje i zarazem zaskakuje: poetyckością, subtelnością opisów przyrody i czułością dla swoich postaci. Piękno i skaza, podniosłość i szyderstwo, „góra” i „dół”. Zachwyt i obrzydzenie. Paradoks? Nie, Pankowski. Tomasz Chomiszczak

Arystokracja kontra rewolucjoniści, stary świat kontra nowy, który jednak wciąż pozostaje w marzeniach przyszłych panów świata, to podstawowy problem dramatu artysty, który krytycznie podchodził do przewrotów wszelkiego rodzaju. Rewolucjoniści pragną zburzenia starego porządku i budowania na gruzach. Henryk już wie, że to niemożliwe, bo istnieją wartości, których unicestwienie zniszczy zarazem. Jakby na potwierdzenie tych poglądów na scenę świata zalanego przez rewolucję wkracza Chrystus Mściciel...

Odprawa posłów greckich jest tragedią renesansową Jana Kochanowskiego, która zapisała się w historii literatury, jako pierwszy dramat sceniczny napisany w języku polskim. Premiera sztuki miała miejsce w 1578 roku w obecności króla Stefana Batorego. Wierny poetyce renesansowej, Jan Kochanowski odwołuje się w swoim utworze do tradycji antycznej, zarówno pod względem formalnym, jak i pod względem poruszanej tematyki. Akcja sztuki rozgrywa się w mitycznych czasach wojny trojańskiej. Autor opisuje epizod poprzedzający wybuch wojny, kiedy do Troi przybywają posłowie greccy, Ulisses i Menelaos, z żądaniem wydania porwanej przez Parysa pięknej Heleny, żony Menelaosa. O losach Troi decyduje rozstrzygnięcie sporu pomiędzy dążącym do zaspokojenia własnych pragnień Parysem, a kierującym się dobrem państwa Antenorem. Antyczna sceneria, w której Kochanowski usytuował swoją tragedię, jest pretekstem do rozważań nad wagą postaw etycznych wobec spraw państwowych we współczesnej mu Polsce.

Lektura dla szkół średnich

To pierwsze wznowienie Pism wybranych Norwida od 38 lat. Dodajmy, wznowienie szczególne, bo choć dzieło autora Vade-mecum także podzielone jest na pięć „gatunkowych” tomów: Wiersze, Poematy, Dramaty, Proza, Listy, to bynajmniej nie są to te same książki. Wiesław Rzońca i Karol Samsel, edytorzy nowego wydania, skorzystali wprawdzie ze słynnej PIW-owskiej edycji Juliusza W. Gomulickiego, ale pokazują czytelnikom innego Norwida niż w szkole. Nie romantyka, ale wyprzedzającego swoją epokę intelektualistę i… premodernistę. To efekt nie tylko opatrzenia tekstów komentarzami historycznoliterackimi, i zmodyfikowania układu tomów przez edytorów. Uspokajamy, „nowy” Norwid Rzońcy i Samsela pozostaje jednak sobą – poetą wielu odczytań, który mimo iż zbłądził pod strzechy i spotkał późnego wnuka, pozostaje lirycznie ekskluzywny.

Andrzej Trzebiński był jednym z najwybitniejszych twórców pokolenia wojennego, dramatopisarzem, poetą, krytykiem literackim, publicystą, jednym z redaktorów słynnego pisma „Sztuka i Naród”. Został zamordowany przez Niemców w Warszawie w roku 1943 w wieku zaledwie 21 lat. „Polska fantastyczna” to zbiór najważniejszych tekstów Trzebińskiego. W tomie znalazł się groteskowy dramat Aby podnieść różę…, obszerny wybór jego wierszy oraz całość publicystyki kulturalnej i literackiej. Zebrał, opracował i posłowiem opatrzył Maciej Urbanowski.