Kultura w stosunkach międzynarodowych Tom 2 Pułapki kultury

Na przełomie dwóch ostatnich dekad XX wieku w Europie zachodziły wydarzenia, które miały istotny wpływ na kształtowanie bezpieczeństwa. Społeczność międzynarodowa wiązała z nimi nadzieje na szczęśliwsze i bezpieczniejsze życie. Okazało się jednak, że zarówno owe nadzieje, jak i początkowy zachwyt, wynikający z tempa zachodzących zmian, niekoniecznie znajdowały uzasadnienie.

W państwach Europy Środkowej i Wschodniej nowe władze rządzące odziedziczyły dyspozycyjną wobec poprzednich reżimów administrację oraz cały aparat ucisku. Ten aparat i ta administracja ze swoimi nawykami i mentalnością nie dawały żadnych gwarancji zmian systemowych, wręcz przeciwnie – robiono wiele dla zachowania status quo jak najdłużej. Bezpieczeństwo nie było wyjątkiem.

W nowym otoczeniu bezpieczeństwa, tendencjach ograniczania znaczenia i rozmiaru sektora militarnego, a zwłaszcza sił zbrojnych, wiele funkcji również obronnych musiał przejąć sektor cywilny, stając się równoprawnym partnerem podsystemu militarnego w ramach systemu obronnego. To wymagało gruntownej modyfikacji podejścia do organizacji procesów bezpieczeństwa.

Książka przedstawia nie tylko wnikliwą analizę zmian w sposobie traktowania tej organizacji i trudności związane z mentalnymi uwarunkowaniami elit odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, ale ukazuje także syntezę potencjału bezpieczeństwa oraz ranking priorytetów bezpieczeństwa.

Publikacja „Bezpieczeństwo energetyczne. Koncepcje, wyzwania, interesy” dotyka aktualnych, ważnych i żywotnych interesów naszego kraju – jego bezpieczeństwa energetycznego, warunkującego sukces Polski w regionie i na świecie.
Celem książki jest przedstawienie kluczowych procesów związanych z bezpieczeństwem energetycznym Polski i Unii Europejskiej. Zrozumienie determinant tych zjawisk umożliwia właściwą interpretację bezpieczeństwa energetycznego oraz pozwala zrozumieć przyczyny paradoksów związanych ze sprzecznością interesów ogólnoeuropejskich wobec narodowych.
Publikacja napisana jest dla szerokiego grona odbiorców – środowiska naukowego, eksperckiego oraz administracji publicznej.
Dedykowana jest tym wszystkim, którym zależy na zabezpieczeniu przyszłości Polski i regionu, nowoczesnej energetyce, ochronie środowiska czy poszukiwaniu alternatywnych źródeł energii.

Od pierwszego wydania tego podręcznika upłynęło niewiele ponad osiem lat. Natomiast w obszarze, którego dotyczy, wydaje się, że minęła epoka. Wówczas liberalny porządek międzynarodowy, z dominacją Zachodu w sferze bezpieczeństwa, mocno – przynajmniej było takie wrażenie – się trzymał. Zachód dyktował warunki gry i narzucał narrację.

Obecnie znajdujemy się w odmiennej sytuacji. Choć to dopiero początek nowej fazy ewolucji porządku międzynarodowego i związanej z nim kwestii bezpieczeństwa, te nowe zjawiska są już silnie widoczne. Po pierwsze, w płaszczyźnie geopolitycznej mamy do czynienia z potężnym awansem Chin (nowy bipolaryzm) oraz wzrostem znaczenia „reszty świata”. Nawet słaba gospodarczo Rosja stała się militarnie asertywna. Zachód definitywnie stracił swobodę strategiczną w skali globalnej. Po drugie, choć nadal dochodzi do klasycznych konfliktów, zmagania między największymi przeniosły się do sfery informatycznej, do cyberprzestrzeni. Tam także masowo sączy się się fake news i uprawia dywersję informacyjną. Jak skutecznie – wystarczy wskazać wpływ Rosji na wybory prezydenckie w USA czy brexit. Wyrafinowane technologie, za chwilę także sztuczna inteligencja, zaczynają zastępować bezpośrednie użycie siły.

Dlatego nowe, zmienione i poszerzone wydanie Bezpieczeństwa międzynarodowego jest z jednej strony klasyczne, pełni bowiem rolę standardowego akademickiego podręcznika przedmiotu. Zarazem jednak dobitnie uwzględnia te nowe zjawiska. Za taką wersją podręcznika stoi niemal ten sam, doświadczony empirycznie i teoretycznie zespół najstarszej uniwersyteckiej Katedry Studiów Strategicznych i Bezpieczeństwa Międzynarodowego, która jest częścią Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW.

Usystematyzowane ujęcie problematyki stosowanej w praktyce dyplomacji ekonomicznej na poziomie państwowym i instytucjonalnym. W leksykonie zawarto m.in. terminy używane w kooperacji międzynarodowej, działalności eksportowo-importowej, partnerstwie inwestycyjnym, konfliktach handlowych i ich rozstrzyganiu, dyplomatycznym wsparciu zagranicznej działalności gospodarczej oraz prawnym zabezpieczeniu stosownych procesów i rodzajów działalności.

Źródło wiedzy dla praktyków międzynarodowych stosunków gospodarczych, w tym dyplomatów, pracowników placówek dyplomatycznych, ministerstw i resortów zajmujących się międzynarodowymi relacjami gospodarczymi, specjalistów przedsiębiorstw funkcjonujących na rynkach zagranicznych, a także doktorantów i studentów zgłębiających wiedzę z zakresu międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Legalność użycia siły w stosunkach międzynarodowych stale przyciąga uwagę badaczy, przede wszystkim dlatego, że pomimo jednoznacznej – jak by się mogło wydawać – regulacji prawnej w Karcie Narodów Zjednoczonych nieustannie dochodzi do konfliktów zbrojnych. Celem Autora była analiza odpowiedzialności państw za niezgodne z prawem użycie siły. Książka dotyczy zatem aktualnego zagadnienia będącego przedmiotem prac kodyfikacyjnych.

Kolejno zostały przedstawione:
użycie siły jako naruszenie prawa międzynarodowego, możliwość przypisania tego naruszenia państwu, charakter prawny naruszenia (w kontekście wyróżnienia szczególnych kategorii norm bezwzględnie obowiązujących, ius cogens, oraz zobowiązań w stosunku do społeczności międzynarodowej jako całości, erga omnes),
formy odpowiedzialności za nielegalne użycie siły (w szczególności restytucja i odszkodowanie finansowe),
wzajemny stosunek odpowiedzialności międzynarodowej państw oraz odpowiedzialności karnej jednostek za zbrodnie przeciwko prawu międzynarodowemu.

Książka adresowana jest do prawników i politologów zainteresowanych stosunkami międzynarodowymi.

Władysław Czapliński, profesor nauk prawnych, dyrektor Instytutu Nauk Prawnych PAN, profesor w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i w Europejskiej Wyższej Szkole Prawa i Administracji. Przewodniczący Komitetu Doradczego ds. Prawa Europejskiego przy Ministrze Sprawiedliwości, członek Doradczego Komitetu Prawnego przy Ministrze Spraw Zagranicznych. Autor i współautor wielu monografii, podręczników i artykułów opublikowanych w kraju i za granicą.

Książka jest przewodnikiem po zasadach dobrych manier i savoir-vivre’u. Autorka w przystępny sposób opisuje zagadnienia z zakresu protokołu dyplomatycznego i etykiety, a także omawia reguły obowiązujące w sytuacjach codziennych. Informacje teoretyczne wzbogacono rysunkami oraz praktycznymi przykładami.

W kolejnym już wydaniu publikacji uwzględniono zmiany we współczesnej etykiecie, będące następstwem nowych sposobów i narzędzi komunikacji, nowych sposobów przemieszczania się oraz różnic międzykulturowych, a także zmiany wprowadzone ustawą z 21.01.2021 r. o służbie zagranicznej.

W opracowaniu przybliżono najbardziej istotne tematy z zakresu protokołu dyplomatycznego, etykiety oraz reguł savoir-vivre’u, w tym m.in.:
• podstawowe pojęcia stosowane w dyplomacji;
• zasadę precedencji i jej następstwa;
• przygotowanie wizyt na wysokim szczeblu oraz negocjowanie i podpisanie porozumień międzynarodowych;
• podstawy organizacji uroczystości i ceremonii oficjalnych;
• protokół dyplomatyczny w organizacjach międzynarodowych (ONZ, NATO, Unii Europejskiej, Radzie Europy);
• zasady korespondencji dyplomatycznej i oficjalnej oraz netykiety;
• reguły organizacji przyjęć oraz spotkań towarzyskich i etykietę w biznesie.

Publikacja jest przeznaczona dla pracowników szeroko pojętej administracji publicznej, dyplomatów oraz przedstawicieli świata biznesu. Zainteresuje również studentów stosunków międzynarodowych, zarządzania, turystyki i hotelarstwa.