List Sandomierzanki do Podolanki

Jest to zaledwie nikły szczątek niezmiernie obfitych zbiorów epistolograficznych, które bezpowrotnie zaginęły, a które Schulz pieczołowicie przez całe lata segregował i gromadził. Zachowana resztka nie daje o tej kolekcji wyobrażenia, ale przez sam fakt przetrwania jest szczególnie cenna jako niemal symboliczny ślad po masowej egzekucji ludzi i pamiątek po nich. Te listy, które udało się w ciągu kilkudziesięciu lat odnaleźć, stanowią nie tylko zbiór epistolarny, ale przede wszystkim cząstkową autobiografię pisarza, istotny przyczynek do jego życiorysu, którego liczne ślady zatarł czas, a świadkowie w ogromnej większości zginęli.

Niejeden artysta słowa debiutujący na przełomie XIX i XX wieku pozazdrościłby startu literackiego Władysławowi Orkanowi. Gdy w 1898 roku ukazały się drukiem jego NOWELE, poprzedziła je PRZEDMOWA cieszącego się wówczas powszechnym uznaniem Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Dwa lata później w księgarniach pojawiły się: powieść KOMORNICY oraz NAD URWISKIEM. SZKICE I OBRAZKI, a w kolejnych latach powieści W ROZTOKACH i POMÓR. Równolegle czytelnik z przełomu wieków mógł zapoznać się z twórczością poetycką Orkana oraz jego dramatami. Lata 1862-1910 były więc dla gorczańskiego artysty okresem płodnym w dokonania literackie; na jego twórczości powstałej przed I wojną światową skupia też przede wszystkim swą uwagę krytyka literacka.

Ze Wstępu

„Listy do Brata” to zbiór felietonów kierowanych do przebywającego na emigracji krewnego.

Ks. Beyzym, syn obywatelskiej rodziny, znanej i cenionej na Wołyniu, od pierwszej młodości miał sposobność hartować swą duszę. Gdy po r. 1863 jego rodziców majątek uległ konfiskacie, a liczna rodzina została naraz bez dachu i środków utrzymania: przyszły misjonarz, jako najstarszy z rodzeństwa, zaprzągł się do robót przewyższających jego siły, i sam będąc dzieckiem, utrzymywał braci w szkołach kijowskich. Praca, głód, zimno, nie złamały w nim ducha. Po ukończeniu gimnazjum w Kijowie, gdy widział, że przy zmianie stosunków materialnych rodziny, nie będzie jej już koniecznym, wstąpił do Zakonu. Najulubieńszym jego zajęciem było oddanie się wychowaniu młodzieży w konwiktach tarnopolskim i chyrowskim. Tam kilkanaście lat przebył jako prefekt, i jako profesor języka rosyjskiego i francuskiego. O ile mu czas pozwalał, spędzał go w infirmerii wśród słabych chłopców, chcąc swą opieką zastąpić im matkę i ojca. Raz po raz dolatywały do nas echa prac O. Damiana De Veuster na Molokai wśród trędowatych, to O. Wehingera w Birmie. Wielu podziwiało poświęcenie tych misjonarzy, niektórzy szli im z pomocą; O. Beyzym postanowił sam złożyć się trędowatym w ofierze. W tym celu napisał list z prośbą do Generała Zakonu, aby go wyznaczył do obsługi trędowatych.

Przekład francuskiej powieści sentymentalnej Barbary Juliany de Krüdener (Valérie, wyd. 1804), autorstwa Marii Ciostek, wraz z opracowaniem naukowym i wstępem tłumaczki, w którym dokonuje ona obszernej prezentacji życia i twórczości autorki dzieła. Powieść miała znaczący wpływ na rozwój światowej literatury przełomu XVIII i XIX wieku, w tym polskiej, nawiązania do niej obecne są w dziełach A. Mickiewicza, Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej, J. Lipińskiego, J.U. Niemcewicza. Bardzo dobre, jednorodne stylistycznie tłumaczenie, cenne dla literaturoznawców i badaczy powieści sentymentalnej okresu oświecenia i romantyzmu europejskiego.

The translation of Barbara Juliana de Krüdener’s French sentimental novel (Valérie, ed. 1804) made by Maria Ciostek. The publication contains the research essay and the preface written by the translator, providing the comprehensive overview of the life and work of the author. The novel had a significant influence on development of the world literature, also Polish, at the turn of the 18th and the 19th centuries. The references to the book can be found in the works of A. Mickiewicz, Maria Wirtemberska née Czartoryska, J. Lipiński, J.U. Niemcewicz. A very good, stylistically uniform translation, valuable for the literary scholars and researchers in the sentimental novel of the Enlightenment and the European Romanticism.

Publikowane po raz pierwszy listy Władysława i Wandy Broniewskich obejmują czas powojenny, niezwykle ciekawy ze względu na drogę Broniewskiego, który po powrocie z Anglii i śmierci wieloletniej przyjaciółki Marii Zarębińskiej próbował wpisać się w nową polską powojenną rzeczywistość
Kontakty literackie, znajomości polityczne, ówczesne układy, układziki, wyjazdy zagraniczne promujące polską literaturę, a w istocie sprowadzające się do kilkutygodniowych pobytów turystycznych w Rzymie, Paryżu i wreszcie w osławionej Bułgarii... A obok zewnętrznego toczy się intensywne życie wewnętrzne, a toczy się nie „po linii”. Bo oto sztandarowy poeta PRL w 1947 roku wziął z Wandą Burawską ślub „u arcybiskupa Połwińskiego”, jak wynika z jednego z listów...
Wyłaniają się tu nie tylko prywatne rozterki, ale też cały wachlarz kontekstów i obserwacji politycznych oraz historycznych. Korespondencja pokazuje zarazem mechanizmy, jakie wykorzystywano w czasach PRL-u wspierania twórczości literackiej oraz przywileje towarzyszące wybranym twórcom: zagraniczne sanatoria, wille ofiarowane przez państwo, wysokie zarobki... Pośrednio jest to również sugestywna charakterystyka ówczesnego środowiska intelektualnego i artystycznego.