Listy do brata III

Kiedy pod koniec 1961 roku nawiązywali ze sobą kontakty listowne, Dedecius – po spektakularnym sukcesie swojej antologii polskiej poezji powojennej Lektion der Stille – stał u, a właściwie już w progu swojej mającej potrwać półwiecze kariery translatorskiej. Różewicz natomiast był wówczas pisarzem o ustalonej w Polsce randze „młodego klasyka” – jego wczesne tomiki poezji uznano za przełomowe, stworzył też już swoje najbardziej rewolucyjne dzieło – Kartotekę. Połączyło ich głębokie powinowactwo dusz, obejmujące także ich rodziny, czego wymownym świadectwem są zachowane listy. Nie były one pisane z myślą o przyszłej publikacji. Z czasem stawały się coraz bardziej intymne, nacechowane szczerością i swobodą, jaka jest możliwa tylko między prawdziwymi przyjaciółmi. Półwiecze tego epistolarnego dialogu, swoista kronika życia i twórczości obydwu mistrzów słowa, jest także refleksem powojennego dialogu polsko-niemieckiego: „Piszemy prywatnie naszą historię stosunków polsko-niemieckich – pisał Różewicz w lutym 1993 roku. – Bez polityków i Kościołów”.

„Listy do Brata” to zbiór felietonów kierowanych do przebywającego na emigracji krewnego.

Niniejsze wydawnictwo, chcąc przybliżyć hiszpański epizod z życia Wincentego Krasińskiego, prezentuje zespół listów pułkownika, pisanych w latach 1808-1809 z Hiszpanii i o Hiszpanii (także już z terenu Francji i Austrii), a więc w czasie, gdy dowodził tam polskim pułkiem szwoleżerów gwardii Napoleona I. Listy te stanowią jedne z wcześniejszych, dotychczas mało lub wcale nieznanych, a interesujących relacji Polaka o tym kraju i naszym udziale w tej krwawej wojnie.


Publikacja powstała we współpracy z Akademią Humanistyczną im. A. Gieysztora, Akademickim Towarzystwem Edukacyjno-Naukowym ATENA oraz Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.

Czy miłość może zabić? U źródeł intrygi leży urażona ambicja pięknej markizy de Merteuil. Aby zemścić się na mężczyźnie, który przedłożył nad jej wdzięki świeżość i niewinność wychowanego w klasztorze dziewczęcia, namawia dawnego kochanka, wicehrabiego de Valmont, aby uwiódł Cecylię de Volanges - właśnie ową cnotliwą i naiwną pannę. Pragnie, aby młody małżonek znalazł w swoim łożu zamiast zawstydzonej dziewicy wyrafinowaną kochankę. Valmont początkowo odmawia, gdyż nudzi go perspektywa łatwej zdobyczy, zwłaszcza że zafascynowany jest niedostępną pięknością - prezydentową de Tourvel. W przeciwieństwie do markizy, która jedynie udaje cnotliwą i pobożną damę, pani de Tourvel rzeczywiście zasługuje na swoją znakomitą reputację; dlatego też cyniczny Valmont traktuje ten podbój jako wielkie wyzwanie. Markiza musi więc działać innymi sposobami: jako przyjaciółka matki Cecylii często widuje młodą dziewczynę. Stopniowo zdobywa zaufanie dziewczyny, staje się powiernicą i doradczynią. Widząc odwzajemnione zainteresowanie młodej panny kawalerem Danceny, podsyca je i steruje wydarzeniami, by wzniecić ogień uczucia Cecylii…

Przekład francuskiej powieści sentymentalnej Barbary Juliany de Krüdener (Valérie, wyd. 1804), autorstwa Marii Ciostek, wraz z opracowaniem naukowym i wstępem tłumaczki, w którym dokonuje ona obszernej prezentacji życia i twórczości autorki dzieła. Powieść miała znaczący wpływ na rozwój światowej literatury przełomu XVIII i XIX wieku, w tym polskiej, nawiązania do niej obecne są w dziełach A. Mickiewicza, Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej, J. Lipińskiego, J.U. Niemcewicza. Bardzo dobre, jednorodne stylistycznie tłumaczenie, cenne dla literaturoznawców i badaczy powieści sentymentalnej okresu oświecenia i romantyzmu europejskiego.

The translation of Barbara Juliana de Krüdener’s French sentimental novel (Valérie, ed. 1804) made by Maria Ciostek. The publication contains the research essay and the preface written by the translator, providing the comprehensive overview of the life and work of the author. The novel had a significant influence on development of the world literature, also Polish, at the turn of the 18th and the 19th centuries. The references to the book can be found in the works of A. Mickiewicz, Maria Wirtemberska née Czartoryska, J. Lipiński, J.U. Niemcewicz. A very good, stylistically uniform translation, valuable for the literary scholars and researchers in the sentimental novel of the Enlightenment and the European Romanticism.

Publikowane po raz pierwszy listy Władysława i Wandy Broniewskich obejmują czas powojenny, niezwykle ciekawy ze względu na drogę Broniewskiego, który po powrocie z Anglii i śmierci wieloletniej przyjaciółki Marii Zarębińskiej próbował wpisać się w nową polską powojenną rzeczywistość
Kontakty literackie, znajomości polityczne, ówczesne układy, układziki, wyjazdy zagraniczne promujące polską literaturę, a w istocie sprowadzające się do kilkutygodniowych pobytów turystycznych w Rzymie, Paryżu i wreszcie w osławionej Bułgarii... A obok zewnętrznego toczy się intensywne życie wewnętrzne, a toczy się nie „po linii”. Bo oto sztandarowy poeta PRL w 1947 roku wziął z Wandą Burawską ślub „u arcybiskupa Połwińskiego”, jak wynika z jednego z listów...
Wyłaniają się tu nie tylko prywatne rozterki, ale też cały wachlarz kontekstów i obserwacji politycznych oraz historycznych. Korespondencja pokazuje zarazem mechanizmy, jakie wykorzystywano w czasach PRL-u wspierania twórczości literackiej oraz przywileje towarzyszące wybranym twórcom: zagraniczne sanatoria, wille ofiarowane przez państwo, wysokie zarobki... Pośrednio jest to również sugestywna charakterystyka ówczesnego środowiska intelektualnego i artystycznego.