Lwów Miasto Trzech Katedr

Historia ta opowiedziana jest przy użyciu oryginalnego języka sztuki współczesnej. Dzieło, w przeważającej mierze stworzone przez Dobrosława Bagińskiego pozwala odkryć wyjątkowość miejsca, którą człowiek wierzący utożsamia ze świętością. Artysta zbudował przekaz ideowy w oparciu o typologię biblijną, uwzględniając najstarsze, często zapomniane, kody symboliki chrześcijańskiej. Nowoczesna plastyka wnętrza odsłania opowieść osnutą wokół przemyślanej wizji teologicznej, tworzącą spójny program ikonograficzny.

Autorka książki rozpatruje plastykę świątyni w kontekście literatury patrystycznej i średniowiecznej. Zestawia wypowiedzi Dobrosława Bagińskiego z interpretacjami teologicznymi wieków minionych. Ukazuje poszukiwania twórcze artysty w obszarze sztuki sakralnej, przedstawiając jego inne wcześniejsze realizacje. Pozwoliły one wykrystalizować myśl na temat roli artysty w przekazie wiary.

Drewniana architektura cerkiewna Wschodniej Galicji jest zjawiskiem, które nie ma sobie równych w skali Europy. Różnorodność typów i bogactwo form wprawia w zdumienie każdego, kto zapozna się z tym tematem. Szczególnie zachwycają się nim przybysze z krajów, gdzie buduje się z kamienia, a drewno służy głównie jako opał. Zachwycają, a jednocześnie dziwią, że można budować takie cuda, z tak nietrwałego materiału. Rzeczywiście pożary były plagą dziesiątkującą drewnianą architekturę sakralną, ale mimo to, do początku XX w. dotrwały setki przepięknych cerkwi, z których najstarsze sięgały początku XVI w. Później na cerkwie drewniane spadły inne nieszczęścia. Wiele bezcennych budowli rozebrano w związku z budową nowych – murowanych. Obie wojny światowe również zebrały swoje żniwo. Ciężki czas nastał, gdy tereny Galicji znalazły się pod panowaniem sowieckim. Znów najwyższej klasy świątynie rozpadały się pozbawione opieki lub były rozbierane. W albumie zaprezentowano również niemniej fascynujące cerkwie murowane, od tych najstarszych z XIII–XIV w., po budowle dwudziestowieczne. Ten niezwykły świat galicyjskich cerkwi został utrwalony na fotografiach z okresu od ostatniej ćwierci XIX w., po koniec czwartej dekady XX w. Wiele z tych zdjęć przepadło lub znajduje się w nieznanych nam miejscach, jednak sporą ich część zebrał Paweł Kusal, znany kolekcjoner z Leska, który od wielu lat, z wielkim zaangażowaniem gromadzi ten bezcenny zbiór. Dzięki jego pasji możemy przedstawić świat, który w dużej mierze jest już bezpowrotnie utracony – świat drewnianych cerkwi Galicji Wschodniej.

Album „Kaplica grobowa Łubieńskich i Sobańskich na cmentarzu w Wiskitkach” to historia mauzoleum dwóch wielkich rodów związanych z Mazowszem. Publikacja opisuje historię budowli, biogramy ponad siedemdziesięciu pochowanych tam osób oraz dokumentuje gruntowną konserwację kaplicy przeprowadzoną przez Michała Sobańskiego, prezesa Fundacji im. Feliksa hr. Sobańskiego. Album zawiera blisko sześćset unikalnych ilustracji. „Dzieje dwóch rodzin – Łubieńskich i Sobańskich – splatały się w różnoraki sposób: poprzez mariaże, zaangażowanie w sprawy polityki, kultury czy gospodarki. Widomym tej więzi znakiem jest kaplica w Wiskitkach, wspaniale odnowiona dzięki Michałowi Sobańskiemu” – pisze na wstępie wydawnictwa Tomasz Łubieński. Warto zapoznać się z albumem, który przypomina, że losy pomników historii i architektury w naszym kraju zależą nie tylko od wsparcia państwa, ale od zaangażowania prywatnych mecenasów. Album ukazał się nakładem Fundacji im. Feliksa hr. Sobańskiego, który stanowi wartościowe źródło biograficzne, genealogiczne i historyczne, a zarazem jest pięknie wydany.

Ten oryginalny w formie album jest wspólnym dziełem dwóch autorów: ks. Pawła Tkaczyka, dyrektora Muzeum Diecezjalnego w Kielcach, mającego pod swoją troskliwą pieczą zabytki sakralne znajdujące się na terenie diecezji kieleckiej, oraz Krzysztofa Pęczalskiego, znanego kieleckiego fotografa, od lat zajmującego się dokumentowaniem urody i walorów ziemi świętokrzyskiej.
Historia kieleckiej katedry obchodzącej właśnie swój jubileusz 850-lecia została zatem opowiedziana zarówno poprzez sugestywne, barwne słowo, jak i piękny, nastrojowy obraz. Przeglądając karty albumu, zgłębiamy burzliwą biografię tej świątyni, powstałej z fundacji biskupa krakowskiego Gedeona w 1171 r. i poświęconej w 1213 r. przez jego następcę bpa Wincentego Kadłubka. Na przestrzeni wieków, zachowując ciągłość kultu, przechodziła szereg architektonicznych przeobrażeń, zyskując w końcu obecny wygląd barokowej budowli, z wysmukłą sygnaturą oraz apsydą z romańskich ciosów pozostałych po pierwotnym kościele i naznaczonych gmerkami, znakami pierwszych budowniczych. Z kolejnych rozdziałów – Niebo, Ofiara, Skarb – dowiadujemy się wielu ciekawych informacji na temat programu ikonograficznego dekoracji malarskiej tej bazyliki, wyposażenia wnętrza i otoczenia kościoła, licznych ołtarzy, w tym głównego z imponującą nastawą i obrazem Wniebowzięcia NMP autorstwa Szymona Czechowicza, czy cennych zabytków przechowywanych w katedralnym skarbcu.
Zapoznając się z materialnym bogactwem kieleckiej katedry, poznajemy też jej gospodarzy i opiekunów: biskupów i proboszczów, artystów i mecenasów, duchownych i świeckich, którzy na miarę własnych możliwości dbali o swoją świątynię, będącą świadkiem ich silnej wiary i dziejowych przemian. Historia kieleckiej katedry to wszak szczególny dokument życia tutejszej wspólnoty wiernych i samych Kielc.

„Miasto Pińsk dawniej o rzeki Piny nazywane Pinnum, położone na Białej Rusi w województwie brzeskim litewskim, w zlewisku Morza Czarnego, pełne Rusinów, głównie schizmatyków, ma oprócz innych kościołów również kościół parafialny, znajdujący się pod opieką ojców franciszkanów” – czytamy w dokumencie diecezjalnym z 1727 roku.
Historia Bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Pińsku w znakomity sposób reprezentuje zmienne i niejednokrotnie burzliwe dzieje wielu świątyń na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej. Obecny kościół katedralny diecezji pińskiej jest dziś jedyna czynną w tym mieście świątynią rzymsko-katolicką. Pierwotnie spełniał dwojaką rolę – służył franciszkanom jako kościół zakonny, jednocześnie sprawując rolę świątyni parafialnej, a po kasacie klasztory w 1852 roku pozostał jedynie przy tej drugiej funkcji. Do statusu katedry awansował po powołaniu nowej diecezji – pińskiej – w 1925 roku, tracąc go w latach 1946–1991, w okresie zawieszenia działalności administracji diecezjalnej na Białorusi, i by do niego powrócił w 1991 roku.
W czwartym tomie piątej części Materiałów do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej znalazło się dokładne omówienie historii, architektury, kompleksowe przedstawienie wystroju oraz stałego i ruchomego wyposażenia katedry w Pińsku. Książka została zaopatrzona w spisy wykorzystanych materiałó

Nie istniał zapewne ani wcześniej, ani później taki rodzaj teatru, w którym balansowanie na skraju przepaści - pomiędzy antynaturalistyczną artyficjalnością a idealną naiwnością - wyniesione byłoby do rangi zasady w sposób tak konsekwentny, w jaki uczyniła to opera seria` - pisał w roku 1987 Stefan Kunze. Tą samą formułą można by objąć teatr operowy Georga Friedricha Handla, mimo iż odpowiedź tego kompozytora na wypracowane przez gatunek rozwiązania dramatyczno-muzyczne częstokroć była całkowicie osobna. Punktem wyjścia niniejszej pracy są trzy słynne Handlowskie epizody szaleństwa: scena śmierci Bajazeta z opery `Tamerlano` (1724), wzorowana na eposie Ariosta furia Orlanda z opery `Orlando` (1733) i scena szału Dejaniry z `Herculesa` (1745). Jak mało która dawna konwencja operowa, sceny te inspirują z jednej strony do poszukiwać miejsc naruszania tradycji, obszarów modyfikowania utartych schematów przedstawieniowych, z drugiej natomiast domagają się wyprawy w przeszłość, przebadania trwałości istniejących w sztuce obrazów szaleństwa, a wraz z nimi koncepcji prezentowania namiętności, nierozerwalnie zawiązanych z dziejami opery.