Maria i Kazimierz Piechotkowie. Wspomnienia architektów

Tom II serii Monografii Naukowych Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej „Gospodarka Przestrzenna”.
W ostatnich latach obserwujemy dynamiczne zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni obszarów wiejskich. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zmieniane jest przeznaczenie gruntów rolnych, które następnie są wyłączane z produkcji rolnej w celu rozwijania innych form zagospodarowania, co może powodować liczne konflikty. Prezentowana monografia przedstawia uwarunkowania środowiskowe, które należy rozważyć przed podjęciem takich decyzji. Autorzy omówili je dla obszaru konkretnej gminy. Zaprezentowane analizy warunków geologicznych, hydrogeologicznych, glebowych i krajobrazowych mogą być jednak traktowane jako wzorzec w innych opracowaniach planistycznych.
Monografia może być wykorzystywana przez praktyków planowania przestrzennego i studentów różnych kierunków studiów (gospodarka przestrzenna, architektura i urbanistyka, administracja, geografia, geodezja i kartografia i inne).

Metody i narzędzia komputerowego wsparcia użytkowników w projektowaniu własnego miejsca zamieszkania opracowywane są od przeszło pół wieku. Jednak rynkowe wdrożenia radykalnych postulatów pionierów komputeryzacji uczestnictwa w projektowaniu przyniósł dopiero XXI wiek. Książka przedstawia analizę zagadnienia cyfryzacji partycypacji w rozbiciu na jego trzy komplementarne obszary reprezentujące: narzędzie, jego twórcę oraz odbiorcę. Przekrojowa analiza 36 zebranych przykładów opracowań badawczych i komercyjnych uzupełniona jest prezentacją wyników badań symulacyjnych przeprowadzonych z wykorzystaniem autorskiego narzędzia komputerowego „HOPLA-Home Planner”.

Książka jest efektem wieloletnich badań Autora nad dziejami łódzkiej architektury, dzięki czemu jest ona w wielu zakresach pracą pionierską, opartą na nowych źródłach, wykorzystującą przy tym dorobek badawczy innych historyków architektury. W efekcie powstała publikacja, którą należy uznać za najpełniejsze, na obecnym etapie badań, omówienie twórczości bardzo ważnej grupy łódzkich architektów, których łączyło żydowskie pochodzenie. Jej istotną zaletą jest także dobra, przejrzysta i dynamiczna narracja […].
Praca jest publikacją o charakterze naukowym, ale sposób prezentacji materiału historycznego jest bliski narracjom popularnonaukowym, w czym widzę jej zaletę jako książki skierowanej do wielu grup czytelników – nie tylko historyków sztuki, lecz także historyków oraz badaczy i miłośników dziejów miasta. Warto podkreślić dobre, plastyczne i, mimo swej skrótowości, celne opisy dzieł architektonicznych.
Z recenzji prof. Jerzego K. Kosa

Przedmiotem monografii jest analiza struktury przestrzennej miast polskich w ostatniej tercji XVI i w początku XVII wieku oraz charakterystyka jej przekształceń wynikających z wprowadzania do średniowiecznej struktury miast dużych kubaturowo zespołów jezuickich. Zasięg terytorialny obejmuje miasta Rzeczypospolitej znajdujące się zarówno obecnie, jak i w XVI wieku na obszarze Polski, w których do końca tego stulecia zakon jezuitów rozpoczął swoje inwestycje. Cezurę chronologiczną uzasadnia charakterystyczna ekspansywność zakonu we wczesnej fazie działalności, przy utrzymującym się nadal jeszcze znacznym rozwoju gospodarczym miast Rzeczypospolitej, zwłaszcza miast dużych, na których zakonowi zależało najbardziej.

Dzieje budowli jezuickich, których realizację rozpoczęto przed końcem XVI wieku, zostały prześledzone w większości przypadków do wojen szwedzkich 1655 roku, podczas których nastąpiło wyraźne spowolnienie ruchu inwestycyjnego w miastach polskich, wojenne splądrowanie i dewastacja, a w konsekwencji prawdziwy ich upadek. Przedłużenie ram chronologicznych w ramach opracowań monograficznych dotyczących analizy miast i zespołów pozwoliło na obserwację nie tylko procesu projektowania, lecz także zmian samego projektu, dokonywanych w trakcie jego realizacji w kontekście równolegle analizowanych przyczyn ich wprowadzania oraz dziejów poszczególnych miast. Szczegółowej analizie poddano siedem miast, w których do końca XVI wieku zakon jezuitów rozpoczął swoje inwestycje. Trzy pierwsze to miasta biskupie: Braniewo, Pułtusk, Poznań – pilotażowe pod względem doświadczeń zakonu jezuitów na ziemiach Rzeczypospolitej, oraz Jarosław – miasto prywatne włączone do tej grupy z uwagi na wczesne inicjatywy fundatorów i toczącą się dyskusję z zakonem. Grupę drugą stanowią trzy największe królewskie miasta Rzeczypospolitej: Lublin, Kraków i Kalisz. Zwłaszcza Kraków dla opisu procesu osiedlania się zakonu jezuitów w miastach jest przykładem szczególnie interesującym, bowiem dotyczy aż siedmiu dyskutowanych wówczas lokalizacji dla głównej placówki zakonu w stołecznym mieście. Argumenty za i przeciw na ten temat są w tej dyskusji jasno wyłożone.

Autor podjął odważną próbę prezentacji zarysu spójnej teorii projektowania. Przedstawia wiarygodnie, podbudowane teoretycznie wyjaśnienie fenomenu projektowania architektonicznego. To zbiór refleksji dotyczących najważniejszych pojęć, ale również zarys koncepcji procesu projektowania architektonicznego. Książka skierowana jest do architektów, historyków architektury, pasjonatów i naukowców zajmujących się estetyką oraz metodologią projektowania.

W prezentowanej monografii przedstawiono wybrane, zrealizowane i niezrealizowane na terenie Syrii, projekty architektoniczne i urbanistyczne opracowane przez polskich specjalistów. Kraj ten od roku 2011 jest nieustannie niszczony działaniami wojennymi, które prowadzone są we wszystkich jego rejonach. W wielu przypadkach trudno jest dziś jednoznacznie stwierdzić, czy obiekty realizowane przez polskich urbanistów i architektów przetrwały działania wojenne.
Przedstawione w opracowaniu materiały projektowe są zbiorem dokumentów udostępnionych przez autorów wybranych dzieł. Projekty te stanowią tylko część wszystkich, które powstały w Syrii. Są to materiały, które udało się przywieźć naszym specjalistom do kraju. Dzięki licznym spotkaniom i rozmowom autorki książki z autorami projektów powstała możliwość przybliżenia działalności naszych rodaków w Syrii. Przedstawione w książce materiały niejednokrotnie są jedynymi, jakie pozostały autorom po opracowanych projektach. Część z wybranych przez autorkę projektów, stanowiących własność autorów, jest jedynym zachowanym egzemplarzem. Materiały źródłowe były bazą do stworzenia katalogu i digitalizacji prac udostępnionych na potrzeby naukowe. Większość zdjęć obrazujących zrealizowane projekty została zrobiona przez autorkę podczas licznych podróży do Syrii, w latach 2002–2007, jeszcze przed rozpoczęciem działań wojennych.
Wyniki rozmów przeszły najśmielsze oczekiwania, ponieważ wynikło z nich, że w prawie każdym zakątku Syrii Polacy realizowali swoje projekty i na stałe wpisali się w krajobraz tamtejszych miast. Niestety, nie wszystkie dokumenty udało się odnaleźć, nie do wszystkich osób udało się dotrzeć z racji nieubłaganego upływu czasu. Nie wszystkie materiały projektowe udało się autorom przewieźć do Polski. Dlatego przybliżenie tego tematu wydaje się być istotne z punktu widzenia historii architektury i polskich osiągnięć poza granicami kraju.