Michel de Montaigne i nowoczesność

„Album Albrechta” to silva rerum. Chór tekstów tu pomieszczonych głosi pochwałę aktywności, pracowitości, intelektualnej przenikliwości, literackiego smaku i przymiotów charakteru Albrechta Lemppa (1953-1912), człowieka-orkiestry: menadżera kultury, aktywnego uczestnika dialogu polsko-niemieckiego, tłumacza i propagatora literatury polskiej.

Książka zawiera przede wszystkim jego teksty przetłumaczone na polski, świetnie napisane i dziś ciągle dla nas ciekawe artykuły, wywiady i eseje, w których pisze dla Niemców o Polsce i o Niemcach dla Polaków. Zawsze to serdecznie celne spostrzeżenia, ale bez grzechu sentymentalizmu. Publikację dopełniają liczne fotografie i ilustracje, np. przefotografowane strony notesu, w którym wypisywał sobie rzadkie słowa i zwroty frazeologiczne, fotokopie listów wymienianych z tłumaczonymi przez siebie autorami. „Album Albrechta” to książka, którą każdy z nas chciałby mieć w swojej bibliotece.

Georg Büchner to postać niezwykła, której aktywność na czterech scenach nowoczesności (nauki przyrodnicze, filozofia, polityka, literatura) stanowi splot nici w istocie nie do rozplątania. […] Kim byli Woyzeck […] i Lenz? Kim był w istocie sam Büchner? Na to pytanie odpowiedź musi być wstrzemięźliwa, bowiem jednym z tropów książki jest wykazanie zwodniczości typowych dla stanu wiedzy danej epoki opinii na temat tego, czym jest choroba i w jakim pozostaje związku z charakterem „ja”. […] Atlas anatomiczny Georga Büchnera to znakomicie przygotowany (poprzedzony imponującymi badaniami źródłowymi) i równie błyskotliwie przeprowadzony projekt z zakresu studiów maladycznych, wpisujący zagadnienie choroby w skomplikowaną siatkę medycyny i studiów przyrodniczych, filozofii, literatury i nauk społecznych. Oceniam przedsięwzięcie Anny R. Burzyńskiej bardzo wysoko. Nie było do tej pory w polskim piśmiennictwie humanistycznym tak wnikliwego studium dzieł Büchnera, tak głębokiej analizy jego działalności ukazanej na szerokim tle wydarzeń historycznych (także historii nauki).

Z recenzji prof. Tadeusza Sławka, Uniwersytet Śląski

Pierwszym – i być może najważniejszym – mocnym punktem monografii Atlas anatomiczny Georga Büchnera jest fakt, że autorka znalazła, by użyć sformułowania Ericha Auerbacha, właściwy Ansatz, punkt wyjścia, wstępną intuicję organizującą całość dociekań i pozwalającą nadać strukturę amorficznym masom materiału tekstowego – została nim rozumiana dosłownie i metaforycznie „anatomia”. […] Publikacja podzielona jest na dwie części: Anatomię pisania – z rozdziałami poświęconymi między innymi problemom, takim jak taksonomia, eksperyment czy kazus, oraz Pisanie anatomii. […] W części drugiej monografii Anna R. Burzyńska konsekwentnie systematyzuje reprezentacje poszczególnych układów organizmu ludzkiego w tekstach pisarza, przy okazji podejmując takie aspekty jego twórczości, jak opisy głodu, „podłych ciał”, rewolucji społecznej, konstrukcji męskości, „spacerów schizofrenika”, dekapitacji czy anatomii mózgu i nerwów. […] Autorka napisała nie tylko głęboko erudycyjną monografię naukową, ale także prawdziwy page-turner, od którego lektury trudno się oderwać.

Z recenzji prof. Jana Balbierza, Uniwersytet Jagielloński

Anna R. Burzyńska – doktor literaturoznawstwa, pracuje w Katedrze Teatru i Dramatu UJ i w redakcji „Didaskaliów. Gazety Teatralnej”, wydawanych przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego. Jako badaczka współpracuje m.in. z Ośrodkiem Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym i Center for Advanced Studies Ludwig-Maximilians-Universität w Monachium, jako kuratorka – z Ośrodkiem Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka. Autorka książek Mechanika cudu. Strategie metateatralne w polskiej dramaturgii awangardowej (2005), The Classics and the Troublemakers. Theatre Directors from Poland (2008), Maska twarzy. Twórczość dramatyczna Stanisława Grochowiaka (2011) oraz Małe dramaty. Teatralność liryki Stanisława Grochowiaka (2012), redaktorka nowych edycji dramatów Stanisława Grochowiaka (Lęki poranne 2012) oraz Zofii Posmysz (Czy to temat? 2020).

Beckett. Przewodnik Stanleya Gontarskiego to zwięzłe, ale bardzo wnikliwe i cenne wprowadzenie do dramatycznej i teatralnej twórczości jednego z największych pisarzy anglo-irlandzkich. Polski czytelnik sięgając po tę pozycję, może spodziewać się nie tylko szczegółowego omówienia wszystkich dramatów, które prezentowane są w sposób interesujący i zazwyczaj niezwykle oryginalny. Lektura książki amerykańskiego badacza daje również wgląd w materiały archiwalne, notatniki reżyserskie i korespondencję Samuela Becketta z wieloma twórcami teatralnymi. Źródła te nie są dostępne w przekładach na język polski, co utrudnia ich wykorzystanie przez polskich badaczy. Omówione i przedstawione w krytycznym ujęciu Gontarskiego materiały te mogą otworzyć wiele ścieżek interpretacyjnych nieobecnych w polskiej recepcji twórczości Becketta. Gontarski dzieli swoje prezentacje na część poświęconą większym i najbardziej znanym dramatom Becketta (Czekając na Godota, Końcówka, Ostatnia taśma i Szczęśliwe dni) oraz na część omawiającą mniejsze dzieła dramatyczne. Książkę uzupełniają również krótkie, ale niezwykle cenne rozdziały dotyczące reżyserskich dokonań Becketta oraz związków jego twórczości z filmem.

W tym na poły onirycznym, na poły codziennym, a przecież właściwie koszmarnym światoodczuciu nie dziwi utrzymujący się nastrój utraconego raju, przeżywanego na ziemi niemal biblijnej, bo na „łez padole”. Zdegradowany i zdegenerowany świat właściwie nie zasługuje na nic lepszego niż niebyt i zapomnienie. Jak w takim świecie żyć? I co może poeta (chciałoby się powiedzieć: „w czasie marnym”, ale zbyt to oklepany cytat)? Odpowiedź znajduje się w wierszu sposoby wysyłania listów:

podróż od śmierci różni się powrotem

i sposobami wysyłania listów

[…]

listy z podróży mają długą drogę,

listy ze śmierci nigdy się nie kończą

Tyle skrótowej informacji o wyobraźni Romana Honeta, o której mówią, że jest ośmielona lub wyzwolona. Reszta w szczegółowych recenzjach z tomów, w omówieniach i interpretacjach wierszy.

(Ze wstępu Józefa Marii Ruszara)

Jerzy Ficowski krótko przed śmiercią tak pisał o swoim archiwum schulzowskim: „Jest tam […] masa różnych listów […], co stanowi podstawę moich niegdysiejszych biografistycznych kwerend i zbiorów. Nie wszystko do końca wykorzystałem: jest w tych materiałach trochę szczegółów, które nie zmieściły się w tym, co napisałem, lub po prostu zostały potraktowane przeze mnie skrótowo, pobieżnie. Myślę, że może się to jeszcze nie raz przydać – jako dopełnienie czy egzemplifikacja”. Antologia Bruno Schulz w oczach świadków po raz pierwszy zbiera i upublicznia ten podtrzymywany przez kilkadziesiąt lat wielogłos. Odsłania się w nim polifoniczny portret jednego z najwybitniejszych i najbardziej tajemniczych pisarzy polskich XX wieku.

"Campo Santo" jest świadectwem ewolucji twórczości W.G. Sebalda: począwszy od prac literaturoznawczych, przez brawurową, wyzwoloną z gorsetu naukowości eseistykę, aż po niedającą się sklasyfikować gatunkowo prozę. Na tom składają się cztery utwory napisane do książki o Korsyce, która nigdy nie została ukończona, a także kilkanaście szkiców poświęconych postaciom takim jak Jean Améry, Bruce Chatwin, Peter Handke, Franz Kafka, Alexander Kluge czy Vladimir Nabokov.

To nieciągła opowieść o narodzinach i dojrzewaniu Sebalda jako pisarza oddającego się refleksji nad funkcjonowaniem mechanizmów pamięci, rozmytą ontologią świata i upadkiem cywilizacji. Autora "Campo Santo" można wręcz uznać za inkarnację anioła historii, znanego z tekstu Waltera Benjamina: „Tam, gdzie przed nami pojawia się łańcuch zdarzeń, on widzi jedną wieczną katastrofę”.