Morze Bałtyckie w polityce bezpieczeństwa Rosji

Od pierwszego wydania tego podręcznika upłynęło niewiele ponad osiem lat. Natomiast w obszarze, którego dotyczy, wydaje się, że minęła epoka. Wówczas liberalny porządek międzynarodowy, z dominacją Zachodu w sferze bezpieczeństwa, mocno – przynajmniej było takie wrażenie – się trzymał. Zachód dyktował warunki gry i narzucał narrację.

Obecnie znajdujemy się w odmiennej sytuacji. Choć to dopiero początek nowej fazy ewolucji porządku międzynarodowego i związanej z nim kwestii bezpieczeństwa, te nowe zjawiska są już silnie widoczne. Po pierwsze, w płaszczyźnie geopolitycznej mamy do czynienia z potężnym awansem Chin (nowy bipolaryzm) oraz wzrostem znaczenia „reszty świata”. Nawet słaba gospodarczo Rosja stała się militarnie asertywna. Zachód definitywnie stracił swobodę strategiczną w skali globalnej. Po drugie, choć nadal dochodzi do klasycznych konfliktów, zmagania między największymi przeniosły się do sfery informatycznej, do cyberprzestrzeni. Tam także masowo sączy się się fake news i uprawia dywersję informacyjną. Jak skutecznie – wystarczy wskazać wpływ Rosji na wybory prezydenckie w USA czy brexit. Wyrafinowane technologie, za chwilę także sztuczna inteligencja, zaczynają zastępować bezpośrednie użycie siły.

Dlatego nowe, zmienione i poszerzone wydanie Bezpieczeństwa międzynarodowego jest z jednej strony klasyczne, pełni bowiem rolę standardowego akademickiego podręcznika przedmiotu. Zarazem jednak dobitnie uwzględnia te nowe zjawiska. Za taką wersją podręcznika stoi niemal ten sam, doświadczony empirycznie i teoretycznie zespół najstarszej uniwersyteckiej Katedry Studiów Strategicznych i Bezpieczeństwa Międzynarodowego, która jest częścią Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych UW.

W monografii zaprezentowana została problematyka wykorzystania przez państwo, głównie Federację Rosyjską, informacji w wymiarze międzynarodowym. Dokonano w niej identyfikacji procesu pozyskiwania informacji oraz oceny wpływu prowadzonej przez Federację Rosyjską wojny informacyjnej na bezpieczeństwo międzynarodowe i wybranych państw europejskich, a także czynników warunkujących osiąganie dominacji w sferze informacyjnej. W monografii wyjaśnia się, w jaki sposób informacja może być narzędziem stosowanym do osiągania celów rywalizacji międzynarodowej.

Tematem przewodnim numeru jest analiza różnych aspektów wpływu na Europę pandemii COVID-19, której skutki stały się wyzwaniem finansowym, prawnym oraz politycznym. W artykułach poruszających te zagadnienia rozpatrywane są instrumenty antykryzysowe wprowadzone w Unii Europejskiej oraz implikacje dla budżetu UE i jej państw członkowskich, a także zasada proporcjonalnej ostrożności jako środek zapobiegawczy w walce z COVID-19. Autorzy przyglądają się obecnej polityce państw związanej z pandemią i między innymi zastanawiają się, czy europejska koncepcja praw człowieka przetrwa stan zagrożenia zdrowia publicznego.

Poza tym w numerze znajdują się teksty omawiające geopolityczne koncepcje Europy Środkowej, kwestie oceny nastrojów ksenofobicznych czy też poświęcone badaniu tożsamości imigrantów z Bliskiego Wschodu jako wyzwania dla integracji ze społeczeństwami europejskich państw przyjmujących. W kilku artykułach polscy i zagraniczni naukowcy opisują dzieje oraz stan obecny dialogu między Unią Europejską i Rosją.

Książka podejmuje zagadnienie polityki USA wobec Bliskiego Wschodu, a więc dotyka jednego z najciekawszych rozdziałów historii najnowszej. Głównym założeniem publikacji jest wyjaśnienie motywów i sposobów realizacji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa amerykańskiego supermocarstwa wobec krajów arabskich.
Studium dostarcza przykładów „polityki pseudostabilizacji” w konflikcie arabsko-izraelskim oraz w stosunkach USA z władzami palestyńskimi, Izraelem, Egiptem, Jordanią, Syrią, Libanem, Bahrajnem i Arabią Saudyjską. Autorka wyjaśnia, dlaczego społeczeństwa i państwa Bliskiego Wchodu nie mogą wejść na drogę modernizacji według wzoru wyznaczanego od kilkuset lat przez Zachód. Tłumaczy procesy zachodzące w świecie arabskim takie jak wojny, terroryzm, czy nieudane próby budowania demokracji, jednocześnie analizując wpływ polityki USA na sytuację w regionie.
Ta świetna praca stanie się ważnym wkładem w rozumienie motywów i sposobów realizacji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa nadal jedynego globalnego supermocarstwa; jego polityki w ogóle, nie tylko na tym kierunku. Będzie też sprzyjać rozumieniu procesów zachodzących na Bliskim Wschodzie (…).
Prof. dr hab. Roman Kuźniar

Książka jest próbą rekonstrukcji głównych nurtów myśli pozaeuropejskiej oraz prezentuje analizę wzajemnego oddziaływania zachodniej i pozaeuropejskiej nauki o stosunkach międzynarodowych. Autorzy poszukują nowych inspiracji, które nie tylko pozwolą na lepsze zrozumienie i uchwycenie specyfiki i charakteru koncepcji pozaeuropejskich, ale mogą także przyczynić się do postępu naukowego. Europocentryczny punkt widzenia nie jest już bowiem wystarczającym i w pełni adekwatnym podejściem, które umożliwia wyjaśnienie złożoności stosunków międzynarodowych.
Książka jest niezbędną lekturą dla studentów stosunków międzynarodowych, politologii oraz wszystkich tych, którzy interesują się problematyką państw pozaeuropejskich.