Nazwy własne w przestrzeni literackiej i wirtualnej typu fantasy

„Chińskie bajki”. Fandom mangi i anime w Polsce to próba dotarcia do źródeł współczesnej polskiej kultury popularnej, czyli do procesów transformacji kulturowej po 1989 roku, kiedy to rynek otworzył się na napływ „zachodniego” popu. Nie wszystkie „pop teksty” docierające do Polski w tym czasie były w istocie zachodnie, chociaż przechodziły przez mediację zachodniej popkultury. Wiele japońskich animacji było odbieranych przez polskiego widza we włoskiej lub francuskiej wersji językowej. Takim miszmaszem kulturowym były chociażby wspominane współcześnie z nostalgią seriale animowane emitowane na Polonii1 czy też Smocze kule – anime, które podobnie jak Czarodziejka z Księżyca stało się elementem doświadczenia tożsamościowego pokolenia dorastającego w latach 90. Współcześnie, gdy fandom mangi i anime jest jedną z największych i najprężniej rozwijających się wspólnot fanowskich w Polsce, kulturowe zapośredniczenie zmieniło swoją formę i następuje za pośrednictwem globalnej dystrybucji popkultury w Internecie.

Niniejsza monografia skupia się na perspektywie zachodniego – polskiego – odbiorcy i jego pozycji w globalnej transmisji popkulturowych fantazmatów, a także na pozycji badacza jako członka wspólnoty fanowskiej, którą opisuje. Pod wieloma względami to próba wyjścia poza ustalony – zachodni – paradygmat badań nad fandomem („fan studies”) poprzez uwzględnienie rodzimego kontekstu kulturowego. Zawarte tu teksty w równej mierze odnoszą się do początków formowania się polskiego fandomu mangi i anime, analizują fanowski dyskurs i to, jak na przestrzeni lat zmieniał się model „bycia fanem” japońskiej popkultury w Polsce oraz jaki jest status fanki w społeczności odbiorców japońskiego komiksu i animacji. Omówione zostają kultowe anime z lat 90. i to, jak oddziaływały na ówczesnych odbiorców oraz aktualnie popularne tytuły, które wpływają na wyobraźnię odbiorców. Ważnym wątkiem prezentowanych tu rozważań jest fanowska twórczość i praktyki, przede wszystkim komiks (dōjinshi) i fanfiction. Wszystko to ma na celu ustalenie, jaką rolę pełni japońska popkultura w polskim kontekście, jak wpisuje się w narracje tożsamościowe swoich odbiorców i co jej popularność na polskim gruncie jest w stanie powiedzieć nam o japońskiej kulturze.

Życie w korporacji to nie bułka z masłem – wiedzą o tym wszyscy, nie tylko ci, którzy mieli okazję sprawdzić fakty na własnej skórze. Logika działania w takich firmach bije szczyty absurdu, pracownicy są poniżani, wykorzystywani intelektualnie, a niekompetentni menedżerowie usiłują zwalić na wszystkich wokół winę za swoje porażki…
Skąd o tym wiemy? Z kultury masowej. Właśnie taki obraz przekazują nam media: nieśmiertelny Dilbert, seriale – Camera Cafe, The Office, Mad Man – oraz kasowe filmy w rodzaju Wall Street, Sprzedawców albo Wilka z Wall Street.
W tej książce znajdziesz 153 fantastyczne sceny filmowe, pokazujące życie korporacyjne w najróżniejszych odsłonach. Zobaczysz, jak krzywe medialne zwierciadło odbija szefów i podwładnych, procesy rekrutacji i zwalniania, wyjazdy integracyjne i flirty biurowe. Wraz z autorem przypomnisz sobie, jak działa chroniczny syndrom kubikowy, dlaczego szkolenia są wdzięcznym obiektem drwin i skąd biorą się wewnątrzfirmowe wojny między różnymi grupami interesów. Będziesz się świetnie bawić, a przy okazji uświadomisz sobie, że rzeczywistość filmowa nie zawsze pokrywa się z codziennym doświadczeniem…

Zbiór prac poświęconych językowi i słowu traktowanym jako podstawowe rodzaje praktyk kulturowych. Stosując nowatorską koncepcję badań praktyk językowych, Autorzy analizują różne gatunki tekstów, przedstawiają ich przeobrażenia, remediację oraz zmiany pełnionych przez nie funkcji, sięgając zarówno do dawnych, jak i współczesnych praktyk językowych.

Tom jest niezwykle bogatym w odniesienia literackie źródłem refleksji nad językiem. Pomimo różnorodności materiałowej Autorzy, skupieni wokół Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, spójnie czerpią z metodologicznej koncepcji antropologii słowa prof. Grzegorza Godlewskiego, który opatrzył książkę szczegółowym wprowadzeniem.

Skoro głównym założeniem antropologii praktyk językowych jest uznanie, że nigdy nie sprowadzają się one do tego, co językowe, i nieuchronnie przyjmują charakter kulturowy, to ukazanie ich jako takich, w możliwie szerokiej sieci powiązań kulturowych, społecznych, historycznych, musi prowadzić do uwzględnienia ich dynamiki, sprawiającej, że jako przedmioty poznania tracą one stabilność i jednorodność. Praktyki językowe, jako postaci „żywego języka”, same również „żyją” – i to nie tylko w tym sensie, że konkretny przebieg danej praktyki wynika z interakcji z niepowtarzalnym za każdym razem układem warunków, w których działa praktyk. „Życie” praktyki to również jej przemiany w pochodzie przez zmienne okoliczności kulturowe, sfery działania, konteksty, środowiska – zarówno społeczne, jak i komunikacyjne czy medialne. Z Wprowadzenia Grzegorza Godlewskiego

Development and concretisation of the original perspective concerning the word anthropology, which was formed at the Institute of Polish Culture at Warsaw University and used in language practice research. The perspective is considered the best method to perceive the language as cultural phenomenon. An extensive theoretical introduction justifies this approach and puts the undertaken research into the context of contemporary changes in cultural studies. The volume contains twelve articles which present study cases of language practice seen as cultural practice in historical context: from antiquity to modern times, from the forms of word art to swearing and searching the web.

Książka Aplikacja mobilna jako zjawisko kulturowe skierowana jest do wszystkich użytkowników nowych mediów. Stanowi przewodnik po kulturowych fundamentach zagadnień związanych z informatyką, kreacją programów komputerowych oraz szeroko pojętym nowomedialnym biznesem. Opisuje najważniejsze pojęcia związane z aplikacjami mobilnymi: algorytmem, interfejsem, personalizacją oraz kreacją nowych zachowań komunikacyjnych.
Autorka rozpoczyna swoje rozważania przywołaniem najważniejszych pojęć dotyczących programu komputerowego oraz prezentacji jego historii. Ważną część monografii zajmują refleksje nad kulturowymi aspektami programowania – pojęciem algorytmu oraz recepcją języków programowania w świetle hipotezy Sapira-Whorfa. W kolejnych rozdziałach analizie poddano kwestie interfejsu (cross-platformowości, tzw. „strategii trzech ekranów”), konsumpcji nowych mediów mobilnych, gier komputerowych (problem przejścia od konsoli do kanału mobilnego) oraz zagadnienie personalizacji i kastomizacji doświadczenia użytkownika. W ostatniej części książki zaprezentowano nowe zachowania komunikacyjne, które powstały w związku z wprowadzeniem aplikacji do różnych dziedzin życia (e-czytelnictwo, inteligentne domy). Podjęte w monografii problemy kierują dyskurs w stronę zmian w kulturowej percepcji aplikacji mobilnych, transformacji pojęć oraz możliwych kierunków zapośredniczonych przez nie przemian.

Spojrzenie na dzieła Dantego, Balzaka, Zoli, Manna i wielkich poetów Orientu, a także na rzeźby Michała Anioła i obrazy Cezanne'a oraz muzykę Wagnera z perspektywy nauk o mózgu. Fascynująca lektura z dziedziny neuroestetyki, nauki, której twórcą jest autor tej książki – Semir Zeki, światowej sławy neurofizjolog i wybitny badacz układu wzrokowego.

Opisując neurobiologiczne podstawy percepcji estetycznej, rozszerza swoje dotychczasowe rozważania ze sztuk plastycznych na muzykę, literaturę i filozofię. Jak pisze we wstępie: "Sztukę, miłość i piękno uważa się powszechnie za pojęcia abstrakcyjne, choć coraz więcej przemawia za tym, że nasze przeżycia w tych obszarach są bezpośrednio skorelowane z aktywnością wyspecjalizowanych części mózgu. [...] Czy możliwe, że zasadniczo takie samo podejście, czyli tworzenie pojęć, stosowane jest zarówno w prostej percepcji, jak i w matematyce, sztuce, muzyce i literaturze? Świadectwa pochodzące z powyższych dziedzin potwierdzają tę hipotezę. Istnieje zatem, co postaram się wykazać, ścisły związek między zwykłą percepcją z jednej strony a sztuką, pięknem, miłością i twórczością z drugiej".

Mózg ludzki to ewolucyjny triumf inżynierii neuronalnej. Nasza umiejętność zdobywania wiedzy o rzeczywistości, uogólniania doświadczeń i tworzenia w drodze abstrakcji syntetycznych pojęć nie ma w świecie przyrody sobie równych. Jest to kolejna publikacja pogłębiająca zrozumienie natury ludzkiej i zbliżająca nauki przyrodnicze do nauk humanistycznych.
Podstawowe założenie neuroestetyki brzmi: sztuki plastyczne muszą być na każdym etapie (planowania, tworzenia i oglądania) zgodne z prawami percepcji wzrokowej. Artystów można zatem porównać do badaczy mózgu, różniących się od nich jedynie tym, że w swoich poszukiwaniach posługują się odmiennym rodzajem metod.
Zapuszczając się na teren sztuki w poszukiwaniu wiedzy o mózgu, muszę ograniczyć się do przeanalizowania kilku przykładów. Wybrałem dzieła, które przetrwały próbę czasu. O samym akordzie tristanowskim napisano ponad tysiąc artykułów i książek. Dantologia rozwija się od stuleci, a podziw dla autora Boskiej Komedii stale wzrasta. Opowieści o Madżnunie i Lejli oraz Krysznie i Radsze nadal inspirują i poruszają miliony ludzi Wschodu. Dlaczego tak się dzieje? Na pewnym poziomie odpowiedź jest prosta: poezja Dantego jest piękna, tak jak piękna jest miłość Radhy i Kryszny, muzyka Wagnera i rzeźby Michała Anioła.
Dlaczego niektóre utwory zyskują trwałe miejsce w kulturze? Uważam, że artyści rzutują na swoje dzieła – powieści, symfonie czy obrazy – pewne style myślenia i odczuwania, które są wspólne wielu ludziom, ponieważ nasze mózgi, na swym podstawowym poziomie, działają według bardzo podobnych wzorów.
Ze Wstępu

Pozycja szczególnie cenna dla studentów psychologii, filozofii i neurobiologii, zwłaszcza specjalizujących się w dziedzinie kognitywistyki, oraz różnych kierunków humanistycznych, takich jak muzykologia i teoria literatury, a także uczelni artystycznych.

A look at the works of Dante, Balzac, Zola, Mann and the great poets of the Orient, as well as Michelangelo’s sculptures, Cezanne’s paintings, and Wagner’s music from a brain science perspective. The fascinating publication in the field of neuroesthetics. Describing the neurobiological foundations of aesthetic perception, the author extends the considerations from fine arts to music, literature and philosophy.

Cyberkultura i krytyczne studia nad jej historią oraz konstytuowaniem się jako nowego paradygmatu kulturowego stanowią jeden z najważniejszych fenomenów technospołeczeństwa, którego funkcjonowanie determinują nowe media cyfrowe oraz sieć. Fundamentalną tezą, wyznaczającą kierunek podejmowanych w niniejszej pracy teoretycznych i interpretacyjnych wysiłków, jest przekonanie, że cyberkultura opiera się na syntopii sztuki, nauki i technologii. Nim jednak zdefiniowana zostaje cyberkultura zarysowane są historyczne konteksty tego zjawiska. Koncepcje trzeciej kultury i Nowego Renesansu, zaproponowane przez Johna Brockmana, traktuję jako bazę teoretyczną dla formowania się społeczeństwa sieci. Cyberkulturę uznać należy za zwieńczenie procesów zapoczątkowanych w latach 60. wystąpieniami kontrkulturowymi.

Rozdział drugi szeroko rozwija koncept syntopii sztuki, nauki i technologii. Sztuka technologii i technologie sztuki odwołują się do zaplecza naukowego, korzenie tego zjawiska tkwią w pierwszych manifestacjach sztuki komputerowej w latach 60. Po zdefiniowaniu cyberkultury w rozdziale trzecim w kolejnym rozpatrywane jest miejsce sztuki w cyberprzestrzeni i cyberkulturze.

W rozdziale piątym przedstawione są kluczowe dla cybersztuki formy partycypacji, to znaczy zagadnienia interaktywności (i interpasywności), immersji i interfejsu. Rozdział szósty poświęcony jest teorii i praktyce dokumentacji oraz prezentacji sztuki mediów cyfrowych w dobie rewolucji informatycznej i telematycznej. Kluczowe pojęcia oddające zmieniające się warunki kultury zorientowanej dotychczas na magazynowaniu, a obecnie na transmisji danych, to immaterialność, meatmedialność i sieciowość. Archiwa bez fizycznej lokalizacji, platformy sieciowe przejmujące rolę galerii, muzeów, bibliotek i magazynów wyznaczają zupełnie nowe standardy myślenia o funkcjonowania sztuki w obiegu publicznym.

W ostatnim rozdziale podejmowane są zagadnienia wirtualnych muzeów jako nowego terytorium sztuki, zarówno tej posługującej się tradycyjnymi mediami, jak i cybersztuki. Cyberkulturę traktuję w zakończeniu pracy jako rodzaj rewitalizacji ekonomii i kultury daru proklamującej w digitalnej rzeczywistości nową rewolucję życia codziennego.