Oriental Studies and Arts Contributions Dedicated to Professor Tadeusz Majda on His 85th Birthday

Ziemia polska stała się widownią bezprecedensowego mordu na niewinnych ludziach, żydowska cywilizacja w Polsce przestała praktycznie istnieć. Jak więc uregulować dług z umarłymi, jakie na nas, Polakach i Żydach, ciążą zobowiązania? Zagadnienia to trudne, ale trzeba badać je i poddawać wnikliwej analizie. Bez poszukiwania prawdy nie ma wyzwolenia, oczyszczenia serce i "regulowania" rachunków, szczególnie tego najważniejszego - rachunku sumienia.

Książka pod redakcją Tadeusza Sucharskiego i Marty Murawskiej składa się z 21 tekstów, głównie młodych badaczy. Bardzo ważny to tom, kolejny etap w badaniach nad relacjami polsko-żydowskimi. Nie tylko młodość rozlicza się z przeszłością, ale, co najważniejsze, podjęte zostały różnorodne tematy ważne nie tylko dla polskiej nauki, ale i dla szeroko rozumianego społeczeństwa (z recenzji dra hab,, prof. UG Dariusza Konrada Sikorskiego)

Praca jest obszernym studium, w którym autor poddał wszechstronnej analizie złożoną antroponimię ludności ruskiej zamieszkałej na historycznych terenach wschodniej Lubelszczyzny, ściślej – na historycznym pograniczu polsko-ruskim. Autor zwraca uwagę za zróżnicowanie terytorialne nazewnictwa osobowego na tym obszarze, pozostające w związku z zasięgami dialektalnymi na badanym terytorium. Przy czym pogranicze zachodnio-wschodniosłowiańskie jest tu rozumiane w odniesieniach historycznych i rozpatrywane od początków wielokierunkowego, wieloetnicznego, wielokulturowego i wielojęzycznego osadnictwa (…). Ze szczególnym uznaniem należy odnotować dobór źródeł będących podstawą materiałową pracy; imponuje zarówno ich ilość, jak i jakość, a także „rozłożenie” w terenie i w czasie. Stanowią je dawne księgi metrykalne wielu parafii unickich z kilku wieków. Oryginalny materiał onomastyczny (antropologiczny) wyekscerpowany na ich podstawie i poddany wszechstronnej analizie daje możliwość nie tylko statystycznego opisu sytuacji w zakresie antroponimii w danych okresach i na danym terenie, ale pozwala uchwycić również tendencje rozwojowe i wszelkie zmiany w miejscowym imiennictwie na przestrzeni kilku wieków. Pozwala więc na uchwycenie dynamiki historycznych zmian, ich kierunków i przyczyn. Autor tę szansę, jaką dają źródła, wykorzystał, podejmując niekiedy stricte socjolingwistyczne interpretacje stwierdzanych na podstawie źródeł faktów zarówno ilościowych, jak i jakościowych. [Prof. dr. hab. Czesław Łapicz]

Tom Chopinowskie rezonanse stanowi zbiór referatów będących plonem sesji pracowników naukowych, doktorantów i studentów gdańskich uczelni, która odbyła się na Wydziale Filologicznym 28 kwietnia 2011 roku. Pomysł konferencji narodził się w Zakładzie Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej we współpracy z Kołem Teoretyków Literatury - jako przedłużenie i okazja do podsumowań obchodów Roku Chopinowskiego (2010), ale także z przekory wobec monopolu rocznicowego myślenia o ważnych postaciach polskiego dziedzictwa kulturowego.
Artykuły zebrane w tomie odzwierciedlają interdyscyplinarny zamysł przedsięwzięcia, które stało się okazją do zabrania głosu na temat życia oraz twórczości Chopina oraz recepcji jego dzieła przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. W sesji wzięli udział pracownicy naukowi Uniwersytetu Gdańskiego, Akademii Muzycznej, Akademii Sztuk Pięknych, a także doktoranci i studenci - nade wszystko filolodzy, ale także teatrolodzy i młodzi muzycy. Dzięki temu zbiór zyskał wymiar interdyscyplinarny, odnaleźć tu można bowiem analizy biograficzne, literaturoznawcze, muzykologiczne, teatrologiczne, filmoznawcze i estetyczne. Całość odsłania niezwykły zakres oddziaływania Chopina zarówna na jego współczesnych, jak na obecną kulturę. Połączenie w tomie głosów przedstawicieli środowiska naukowego oraz udanych analiz doktoranckich i studenckich ma iście uniwersytecki wymiar, stworzyło bowiem płaszczyznę refleksji łączącej różne pokolenia.

Profilowany tematycznie VI tom serii Światło i ciemność, tym razem zatytułowany Ciemność i światło, składa się z siedemnastu prac. Ich autorami są członkowie i sympatycy Laboratorium Niedogmatycznej Duchowości z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych.
Zgodnie z dualistyczną koncepcją serii, tematyka szóstego woluminu oscyluje wokół motywu ciemności, obecnego w systemach światopoglądowych, religijnych i filozoficznych, a tym samym przejawiającego się w kulturze.

Monografia pt. Drogi i miejsca religijności ludowej. Antropologiczne studium nowych ośrodków kultu we współczesnej Polsce (Strachocina, Stryszawa, Sokółka i Legnica)stanowi rezultat pogłębionych zainteresowań badawczych autora oscylujących wokół tematyki relacji człowiek–sacrum w kulturze. W świetle wprowadzonej do opisu kategorii „zmiennotrwałości” religijność ludowa okazuje się „strukturą długiego trwania”. Autor w oparciu o zróżnicowany materiał literacki i źródłowy rozwija refleksję na temat pielgrzymowania, znaczenia miejsc świętych i zdarzeń cudownych. Poprzez wyniki przeprowadzonych badań terenowych ukazuje niesłabnącą żywotność form religijności ludowej. Obserwuje rewitalizację, transformację bądź kreację elementów tradycyjnej pobożności. Jego zdaniem współczesna religijność, podnosząca znaczenie czynnika jednostkowego i przeżyciowego, stwarza dogodne miejsce dla ujawnienia się ludowego sensualizmu. Z kolei kult świętych postaci i przedmiotów, występujący w badanych ośrodkach, koresponduje z tradycyjną „wiedzą konkretu”.

Rozprawa Tomasza Kalniuka jest pracą z zakresu antropologii zjawisk religijnych w ujęciu dynamicznym. Ma charakter interdyscyplinarny, angażujący metody etnologii, folklorystyki i religioznawstwa. Autor, łącząc bogatą faktografię z pobudzającymi do dyskusji uwagami, przybliża historyczne i obecne interpretacje zagadnień dotyczących religijności ludowej. Przedstawia symbolikę świętych miejsc, podejmuje refleksję nad znaczeniami lokalnych ośrodków kultu, drogami, które przemierzają pielgrzymi, oraz pojmowaniem zdarzeń cudownych. Wykorzystując wyniki własnych badań terenowych, autor charakteryzuje współcześnie funkcjonujące miejsca kultu w Strachocinie, Stryszawie, Sokółce i Legnicy, związane z postaciami św. Andrzeja Boboli, podlegającej „ludowej kanonizacji” Kunegundy Siwiec oraz ze świętymi przedmiotami, szczególnie relikwiami cudów eucharystycznych. Poprzez krytyczną analizę etnologicznego pojmowania religijności ludowej autor stara się na nowo nakreślić kontekst jej przejawów, odnotowywanych obecnie. Czyni to, korzystając z ogromnego zasobu opracowań i wykazując się przy tym dużą erudycją. W oparciu o nadzwyczaj ciekawe relacje zebrane od często zwykłych ludzi – mieszkańców okolic, turystów i pielgrzymów, przedstawia fascynujący obraz życia religijnego.
Z recenzji prof. dra hab. Andrzeja Piotra Kowalskiego, UG

Oddajemy do rąk Czytelników interdyscyplinarny tom studiów poświęcony różnym aspektom działalności na rzecz przywrócenia, zachowania i ochrony polskiego i światowego dziedzictwa kulturowego. Powstał jako efekt wielodziedzinowych badań monograficznych prowadzonych - w kraju i za granicą - przez pracowników uniwersytetów, archiwów, bibliotek, muzeów, a także Komendy Głównej Policji oraz Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Problematyka kradzieży, poszukiwania, odnajdywania i zabezpieczania księgozbiorów, kolekcji muzealnych, zbiorów archeologicznych i zasobów archiwalnych, kwestie wniosków rewindykacyjnych, analiza obowiązujących aktów normatywnych, przeciwdziałanie nielegalnemu handlowi obiektami zabytkowymi na rynku antykwarycznym i w Internecie stały się przedmiotem zainteresowania 32 autorów, reprezentujących różne dyscypliny i środowiska naukowe oraz różnorodny warsztat metodologiczny.

Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.