Pomorze pod okupacją niemiecką. Jesień 1939

Piętnaście rozpraw zamieszczonych w niniejszym tomie to owoc badań naukowych autora - profesora historii - prowadzonych w latach 1975-1999 w Afryce. Tematyka publikacji jest bardzo obszerna i dotyczy m.in. najstarszych zabytków cywilizacji afrykańskiej, handlu niewolnikami i walki o jego zniesienie, ekspansji mocarstw europejskich (głównie Wielkiej Brytanii i Niemiec) na Czarnym Lądzie oraz ideologii apartheidu. Dodatkowym walorem publikacji jest przedstawienie związków Polaków z Afryką (zwłaszcza Wschodnią), poczynając od pierwszych udokumentowanych źródłowo danych z dalekiej przeszłości aż po czasy najnowsze.

W opracowaniu tym przedstawiono genezę powołania Partii Agrarnej w Czechach w roku 1899 oraz jej demokratyczno-republikański charakter. Wskazano na wprowadzenie do programu ideologii agrarystycznej treści uznających chłopa i wieś za fundament nowoczesnego, demokratycznego państwa. Następnie zajęto się analizą jej rozwoju w warunkach niepodległej Czechosłowacji. Wówczas to bowiem (w latach 1918–1935) ugrupowanie to przeżywało największy rozwój i miało znaczący wpływ, szczególnie na kierunek polityki wewnętrznej kraju. W roku 1935 został zagrożony demokratyczny porządek państwa czechosłowackiego. Na jego scenie politycznej pojawiła się prohitlerowska, nacjonalistyczna, antyczechosłowacka siła polityczna: Partia Sudeckich Niemców, kierowana przez faszystę Konrada Henleina. Na jej listy powszechnie zagłosowali Niemcy Sudeccy, jak i Niemcy z innych rejonów ČSR, dając tym samym do zrozumienia, że „wypowiedzieli posłuszeństwo Republice”. Tym aktem odmówili oni zaufania niemieckim aktywistom – demokratom, w tym i agrarystom, uczestniczącym czynnie w życiu I Republiki. To wydarzenie i następujące po nim działania spowodowały zatrzymanie rozwoju życia politycznego w Czechosłowacji. Republika, poszukując sprzymierzeńców, zaczęła walczyć o przetrwanie.


Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.

Wybuch powstania styczniowego w Królestwie Polskim oraz na Litwie, Białorusi i Ukrainie poprzedziły manifestacje religijno-patriotyczne 1861 r. Wydarzenia te stały się inspiracją do wykonania fotografii, znajdujących się w prezentowanym albumie. Wykonywanie zdjęć w stroju żałobnym i z emblematami świadczącymi o polskości było swoistego rodzaju protestem przeciwko caratowi.
Manifestacje religijno-patriotyczne 1861 r. objęły całą Białoruś, jednak najintensywniej wystąpiły w zachodniej części, czyli na Grodzieńszczyźnie, a głównie w samym Grodnie.
Dzięki Józefowi Markiewiczowi, zesłańcy syberyjskiemu, pieczołowicie chroniącemu i opisującemu fotografie grodzian, i dzięki jego synowi Piotrowi, który album przekazał do grodzieńskiego muzeum, możemy poznać grupę osób żyjących w tych czasach i być może niejednokrotnie uczestniczących w opisywanych zdarzeniach.
Publikacja może okazać się interesująca dla historyków podejmujących tematykę powstania styczniowego na ziemiach białoruskich oraz dla miłośników fotografii, którzy szukają jej początku na ziemiach byłej Rzeczypospolitej.

Flores astrologie Albumasara były jednym z najbardziej popularnych dzieł do nauki astrologii tego autora, powielanym tak w wersjach rękopiśmiennych, jak i drukowanych w Europie XV i XVI wieku. Po wielokroć odwoływali się do niego średniowieczni astrologowie wywodzący się z kręgu kultury chrześcijańskiej. Flores astrologie vel Liber florum, ukazało się drukiem po raz pierwszy w roku 1488 w Wenecji przez znakomitego drukarza i wydawcę Erharda Ratdolta. Ponowny dodruk miał miejsce w roku 1495. Do roku 1506 opublikowano kolejne 3 wydania już w wersji starodruku. Drukarze chętnie podejmowali się druku tego dzieła, gdyż cieszyło się ono niesłabnącą popularnością. Świadectwem tego jest znaczna liczba zachowanych po dziś dzień egzemplarzy starodruków, przechowywanych w europejskich, a więc również w polskich zbiorach bibliotecznych. Niniejsze polskojęzyczne tłumaczenie Flores Astrologie stanowi cenne źródło dla historyków, historyków nauki, ponadto dla badaczy historii kultury życia codziennego w średniowieczu, jak również dla kulturoznawców, badaczy kultury islamskiej i filozofów przyrody.

[...] historia nie zapomni Aleksandry Piłsudskiej, a nie zapomni z wielu przeróżnych racyj. Jeśli kiedyś pisać się będzie dzieje kobiety polskiej, te dzieje, które rozpoczną na poły święte księżne-ksienie polskiego średniowiecza – Jolanty, Kingi, Jadwigi, przez które przejdą renesansowe cienie mądrej Bony i kochliwej Barbary, barokowe, sarmackie Reginy Żółkiewskiej, Barbary Chrzanowskiej, jeśli znajdą się tu i wielkie damy romantyzmu polskiego z tą, która była „polskim mariażem” Napoleona i z tą, dla której zrzekł się największej korony świata kałmucki cesarzewicz z Belwederu, jeśli zapamięta się kobiety w czerni 1863 roku i te, co za zesłańcami ciągnęły na Sybir, to historia do tego wspaniałego albumu, tak wspaniałego, że nie posiada takiego niejeden wielki naród, wniesie jeszcze wizerunek czarno ubranej pani Aleksandry Piłsudskiej.
K. Pruszyński, Pamiętnik Aleksandry Piłsudskiej,
„Wiadomości Polskie” 1941, nr 17, s. 4

Prezentowany tom czasopisma składa z kilkunastu artykułów o tematyce historycznej. Oprócz artykułów w dalszej części książki znalazły się źródła i materiały, recenzje i artykuły recenzyjne oraz kronika naukowa.