Prawo rzymskie

Ronald Dworkin (1931–2013), amerykański filozof prawa o szerokich zainteresowaniach (w Wydawnictwie Aletheia: "Religia bez Boga", Warszawa 2014), klasycznym dziełem Biorąc prawa poważnie (1977) dokonał reorientacji anglosaskiej jurysprudencji z pozytywizmu prawniczego na prawniczy liberalizm. W myśl tego pierwszego o „prawdziwości” wypowiedzi prawnej rozstrzyga wyłącznie jej akceptacja przez odpowiednie instytucje. Inaczej mówiąc, nie treść danego przepisu prawa jest decydująca, lecz tryb ustanowienia go, choćby nawet prawo takie z pozaprawnej, ludzkiej perspektywy było zwyrodniałe. Antypozytywista tymczasem eksponuje zakorzenienie i zabezpieczenie prawa w moralności i rozmywa w ten sposób ostre w pozytywizmie odgraniczenie prawa od nie-prawa. Dworkin, który (rzecz o wymiarze symbolicznym) zastąpił w Oksfordzie głównego swojego przeciwnika, pozytywistę H.L.A. Harta (w Wydawnictwie Aletheia: H.L.A. Hart, "Pojęcie prawa", Warszawa 2020), „bierze prawa poważnie” w tym właśnie znaczeniu oparcia praw przysługujących człowiekowi na szerszym niż formalnoprawne, kulturowym podłożu. Cały ciężar praktyki prawniczej spoczywa na interpretacyjnej pracy sędziego, który ma wprawdzie do dyspozycji formalne prawo stanowione, ale (zwłaszcza w tzw. trudnych sprawach) musi sam szukać rozstrzygnięcia w tym rozległym kontekście. Decyzja, jaką podejmie w niejednoznacznej sprawie, nie będzie arbitralnym wyborem spośród równorzędnych przepisów, lecz owocem prawdziwie twórczej interpretacji.

Podręcznik zawiera omówienie szerokiego spektrum myśli politycznej i prawnej od czasów antycznych do schyłku XX wieku. Autor dokonał wyboru doktryn, które według tradycji europejskiej miały i często nadal mają znaczący wpływ na rozwój nie tylko poszczególnych ideologii, lecz także instytucji politycznych i prawnych. Wiele uwagi poświęca również polskiej myśli politycznej i prawnej. W odróżnieniu od większości obecnie wydawanych podręczników proponuje bardziej dogłębne omówienie poszczególnych doktryn, odwołując się do źródeł i literatury, co umożliwia studentowi na samodzielne studia. Całość zamyka indeks nazwisk i osób.

Historia ustroju i prawa polskiego Juliusza Bardacha, Bogusława Leśnodorskiego, Michała Pietrzaka to sprawdzony podręcznik, który od ponad 30 lat służy studentom wydziałów prawa, historii oraz pokrewnych kierunków studiów. Obecne wydanie – uzupełnione przez prof. Michała Pietrzaka oraz zespół naukowców – obejmuje dzieje ustroju społeczno-politycznego i prawa Polski od ich zarania aż do końca XX wieku.
Szerokie ujęcie historii przez doświadczonych profesorów, którzy barwnie i w uporządkowany sposób zdołali zmieścić w jednym tomie także historię życia ówczesnych mieszkańców Polski, zostało wzbogacone o elementy ułatwiające naukę: piktogramy, pogrubienia i zróżnicowaną wielkość pisma. Numery boczne ułatwią szybkie odszukanie w tekście książki pojęć z indeksu.

Mapki i diagramy, historyczny wstęp i selektywna bibliografia mają zapewnić Czytelnikowi orientację we współczesnym stanie wiedzy, ułatwić chętnym jej rozszerzenie i pogłębienie.

Opracowanie – począwszy od wydania szóstego – zostało rozszerzone o zagadnienia ze współczesnej historii Polski do końca XX wieku.

Arthur Kaufmann (1923–2001) – niemiecki prawnik i filozof, uczeń Gustava Radbrucha.
W książce zaprezentowano ciekawą filozoficzno-prawną drogę, jaką przeszedł ten uczony – od ontologii prawa, przez hermeneutykę prawniczą, aż po specyficznie pojęty personalizm. Dało to jednocześnie okazję do przedstawienia sylwetki Arthura Kaufmanna na szerszym tle dwóch problemów – ewolucji niemieckiej powojennej filozofii prawa oraz sporów wokół metodologicznego statusu nauk teoretyczno-prawnych.
We współczesnej filozofii prawa postać Arthura Kaufmanna jest kojarzona przede wszystkim
z hermeneutyką prawniczą. W książce zaprezentowano więc zarówno podstawowe założenia
hermeneutyki filozoficznej, jak i możliwości jej recepcji na gruncie szeroko pojętego
prawoznawstwa. Punktem wyjścia do tych rozważań jest pierwsze polskie tłumaczenie
programowego artykułu Durch Naturrecht und Rechtspositivismus zur juristischen ermeneutik, który opublikowano w 1975 roku na łamach JuristenZeitung.

Myślą wiodącą opracowania jest powiązanie z układem oraz treścią podręcznika Powszechna historia ustroju i zilustrowanie materiałem, głównie normatywnym, omawianych w nim ustrojów państwowych, poszczególnych instytucji oraz obszarów życia publicznego przeszłych epok.

Książka jest przeznaczona dla studentów prawa oraz innych kierunków w obszarze nauk społecznych i humanistycznych. Może służyć zarówno w przygotowaniach egzaminacjnych, jak i na seminariach magisterskich oraz doktorskich. Dzięki obszernemu i głębokiemu przedstawieniu tekstów (od progu średniowiecza po wiek XX) może być także pomocą dla prawników bądź historyków, którzy w analizach przeszłości widzą sens i możliwość rozwiązań problemów współczesnych.

Nowe wydanie cenionego podręcznika pod redakcją profesora Kazimierza Kolańczyka.

"Podręcznik prawa może mieć zatem cechy, które sprawiają, że jest użyteczny dla kilku pokoleń prawników. W przypadku tego dzieła za kluczowe uważam dwie kwestie. Po pierwsze, wyraźne pokazanie rozwoju prawa rzymskiego jako odpowiedzi na problemy pojawiające się w antycznej rzeczywistości. Po drugie, próbę precyzyjnego wskazania trwałości problemów dyskutowanych w prawie antycznym. (...)
Wznawiany blisko pół wieku od pierwszego wydania podręcznik może nadal wspierać nauczanie prawa prywatnego jako umiejętności dostrzegania i rozwiązywania właściwych mu problemów. Jeśli przyjąć za punkt ciężkości problemy prawne świata antycznego, to podręcznik pozostaje podstawą takiej dydaktyki, którą można wzbogacać, sięgając do dorobku ostatnich dziesięcioleci badań historii i prawa antycznego Rzymu. Dorobek ten potwierdza trafność intuicji Profesora Kolańczyka. (...) Gdy natomiast przyjmujemy, że wykład prawa rzymskiego powinien głównie budować refleksję nad podstawowymi wartościami i racjonalnością w prawie prywatnym, podręcznik Profesora Kolańczyka oferuje cenne uzupełnienie takiej strategii edukacyjnej".

Wojciech Dajczak, z Wprowadzenia do niniejszej edycji