Przestrzeń kobiety w chrześcijańskiej koncepcji Boga Głosy teologów XX-wiecznych a (kon)teksty feminizmu

Seria: Historia i Teoria Kultury (2), ISSN 2719-9010


Książka poświęcona jest programowi i działalności Polskiego Towarzystwa Teozoficznego na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919–1931 (okres największej aktywności, także wydawniczej, tej organizacji). Stowarzyszenie to, działające przez większą część swego istnienia po czeskiej stronie granicy i formowane przez lokalne uwarunkowania historyczno-kulturowe, wypracowało szczególny program, którego istotnym punktem było zagadnienie „wyższej kultury duchowej”.

Świat wewnątrzmiejskich wyborów przestrzennych artystów jest niezwykle złożony. Najczęściej odbiega od uproszczonych wyobrażeń, które nasuwają popularne klisze bohemy artystycznej, klasy kreatywnej czy dzielnic artystycznych. Rozwijając dotychczasowe dociekania naukowe prowadzone w kraju i za granicą, autorzy książki proponują bardziej całościowe niż dotąd przyjmowane, wielopłaszczyznowe spojrzenie na zachowania przestrzenne tej grupy społeczno-zawodowej w ośrodkach miejskich. Wykorzystując zróżnicowane dane ilościowe i jakościowe, kompleksowo
analizują współczesne społeczno-ekonomiczne uwarunkowania oraz implikacje obecności i działalności twórców w dwóch dużych miastach w Polsce – w Krakowie i Katowicach. W opracowaniu poddano weryfikacji oczekiwania dotyczące nakładania się różnorodnych wymiarów
obecności artystów (miejsc zamieszkania, produkcji i konsumpcji artystycznej) w określonych częściach miast. Pod uwagę wzięto także zróżnicowane cechy społeczno-demograficzne twórców oraz właściwości przestrzeni miejskiej, które mogą wpływać na ich decyzje przestrzenne, w tym
rolę specyficznego, postsocjalistycznego kontekstu funkcjonowania miast polskich.
Książka wpisuje się jednocześnie w szersze rozważania poświęcone współczesnym przekształceniom dużych ośrodków miejskich, a w szczególności roli kultury i kreatywności w tych procesach. Uzupełnia również analizy z zakresu ekonomii kultury i socjologii sztuki, zwłaszcza badania dotyczące sytuacji ekonomicznej artystów oraz tzw. efektów zewnętrznych ich działalności, a tym samym włącza się w szerszą dyskusję nad przestrzennymi, społecznymi i ekonomicznymi uwarunkowaniami działalności artystycznej. Autorzy mają nadzieję, że opracowanie to przyczyni się do lepszego zrozumienia fenomenu obecności artystów w miastach, będzie stanowiło teoretyczną podbudowę kolejnych przedsięwzięć badawczych oraz ułatwi władzom samorządowym tworzenie przemyślanej, całościowej i efektywnej polityki miejskiej w dziedzinie kultury.

Książka prezentuje historię Konkursu Chopinowskiego opowiedzianą z perspektywy antropologiczno-kulturoznawczej i opartą na obszernym materiale źródłowym. Dzięki temu autorki i autorzy mogli opisać mało dotychczas znane aspekty dziejów najważniejszego w Polsce i jednego z najważniejszych na świecie konkursów muzycznych.

The book presents the history of the Chopin Competition told from the perspective of anthropological and cultural studies, and based on extensive source material. Thanks to this, the authors were able to describe the so far little-known aspects of the history of the most important Polish music competition and one of the most important ones in the world.

Książka proponuje krytyczne spojrzenie na miejsce i funkcje natury w kulturze japońskiej, w perspektywie społecznej, estetycznej i, przede wszystkim, etycznej, przy czym punktem wyjścia są prace trzech współczesnych autorów/autorek japońskich, Takeo Doi, Yuriko Saito oraz Midori Kagawy-Fox.

Monografia, będąca efektem wieloletnich poszukiwań teoretycznych i badań terenowych, służy przedstawieniu i diagnozie procesu demokratyzacji kultury współczesnej. Ukazuje spór wokół zmiennych znaczeń demokracji i tym samym ewentualnego wyznaczania demokratyzacji. Szczegółowym przedmiotem zainteresowania autora jest sytuacja w jego własnym kraju, stąd prezentowane przykłady odnoszą się do kontekstu polskiego i w głównej mierze jego dotyczą. Wypracowane ujęcie demokracji zachowuje otwarty charakter, uwzględniający grę między takimi wartościami, jak: wybór, lud, równość, wolność, wielość, różnica, które pozostają kategoriami niedomkniętymi, wypełnianymi treściami w intelektualnych i praktycznych sporach. Takie ujęcie demokracji umożliwia udzielenie odpowiedzi na pytanie nie o to, czym ona jest, ale jak jest używana.

Z jednej strony autor przedstawia w książce, w jaki sposób nauka, teoria i wiedza stają się polem ustalania sensów demokracji. Teoretyczne koncepcje zostają zatem ukazane jako należące do dziedziny kultury, tworzące i odzwierciedlające zjawisko demokratyzacji. Z drugiej strony omawia praktyki mogące na proces demokratyzacji wskazywać i go ustanawiać. Interesujący okazują się więc aktorzy społeczni, podejmujący aktywne strategie w konkretnych obszarach. Tym samym analiza prowadzona w całej pracy balansuje między procesami społeczno-kulturowymi wyrażanymi w dyskursach teoretycznych a społeczno-kulturowym doświadczaniem tych procesów w konkretnych ludzkich działaniach.

Kultura rosyjska XX wieku wykreowała wiele znaczeń kategorii dzieciństwa. Zadaniem niniejszej pracy było udowodnienie hipotezy, że dzieciństwo stanowiło jeden z rosyjskich tematów kulturowych w XX wieku oraz weryfikacja założenia, że poprzez analizę przejawów omawianego tematu możliwe jest odczytanie zmian dokonujących się w dwudziestowiecznej kulturze rosyjskiej. W książce wyeksponowano kulturowe, społeczne i polityczne aspekty problemu rosyjskiego dzieciństwa. Analiza różnorodnych wytworów kultury: tekstów literackich, paraliterackich, publicystycznych, propagandowych, dokumentów, materiałów filmowych, pozwoliła na ukazanie ewolucji kultury dzieciństwa oraz zmiany jej postrzegania przez dorosłych. Na kulturę dzieciństwa wpływały zmieniające się systemy wartości, kształtujące rozumienie dobra i zła, oraz systemy norm determinujące oczekiwania wobec zachowań członków dziecięcej subkultury. Przed dziećmi postawiono nowe role: w obliczu przełomowych wydarzeń, w jakie obfitowało ubiegłe stulecie, musiały one szybciej dorosnąć, nierzadko przejmując obowiązki rodziców.

Wyodrębnione w poszczególnych rozdziałach cechy rosyjskiej kultury dziecięcej dowiodły, że stanowiła ona ważny fenomen socjokulturowy. Temat dzieciństwa to swoisty klucz umożliwiający analizę i interpretację dynamiki kultury rosyjskiej.