Rocznik Biblioteki Uniwersyteckiej, t. 2

Majowy numer rozpoczynamy artykułem Aleksandra Trembowieckiego Refleksje z placu budowy – garść przemyśleń związanych z modernizacją bibliotecznego serwisu WWW omawiającym problematykę dostosowania serwisów bibliotek do potrzeb czytelników z dysfunkcją wzroku i słuchu. Kolejny tekst Biblioskan – kontrola obywatelska w łódzkich
bibliotekach publicznych Aleksandry Marciniak i Pauliny Milewskiej przedstawia założenia i przebieg projektu, którego celem była diagnoza działalności łódzkich bibliotek publicznych w zakresie wykonywania powierzonych im zadań publicznych oraz wypracowanie rekomendacji dla poprawy jakości świadczonych usług. Dr Zbigniew Gruszka z Katedry Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego w artykule Monitoring w łódzkich bibliotekach publicznych – głos polemiczny odnosi się do projektu Biblioskan, konkludując potrzebę wypracowania łódzkiego modelu bibliotek publicznych, z nieodzownym uwzględnieniem specyfiki środowisk, w których pracują.

W dziale „Z bibliotek” prezentujemy tekst Smakuj literaturę. XIII Opolska Jesień Literacka Bartosza Suwińskiego z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu omawiający bogatą i różnorodną ofertę literacką skierowaną do czytelników miasta i regionu. Anna Aleksandrowicz i Marzena Szafińska-Chadała, autorki artykułu Promocja czytelnictwa w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Marii Grzegorzewskiej w Zielonej Górze przedstawiają działania prowadzone na rzecz poprawy poziomu czytelnictwa
wśród lubuskich nauczycieli bibliotekarzy i uczniów.

W dziale „Sprawozdania i relacje” przedstawiamy trzy teksty. Pierwszy z nich Bibliografia wobec nowych technologii autorstwa Marzeny Przybysz przedstawia tematykę 34. spotkania członków Zespołu ds. Bibliografii Regionalnej ZG SBP, które odbyło się w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie. Drugi, Ekologia informacji jako wyzwanie dla edukacji
i bibliotekarstwa, to relacja dr Beaty Taraszkiewicz z czwartej edycji ogólnopolskiej konferencji poświęconej ekologii informacji. Trzeci, W stolicy Alp, pióra Wioletty Ernst i Beaty Sordon przedstawia wrażenia autorek z pobytu w Bibliotece Uniwersyteckiej w Innsbrucku w ramach programu Erasmus.

W dziale „Prawo biblioteczne” prezentujemy kolejny tekst Rafała Golata, tym razem poświęcony Darom dla bibliotek.

Majową zawartość „Bibliotekarza” uzupełniają „Przegląd piśmiennictwa”, „Z życia SBP”, „W kilku słowach”, a także „Postaktualia” Jacka Wojciechowskiego.

Zachęcamy do przysyłania tekstów, zgłaszania zagadnień na łamy czasopisma.

Miłej lektury

Wszystkim Bibliotekarzom najserdeczniejsze życzenia z okazji Dnia Bibliotekarza i Bibliotek, pomyślności i sukcesów zawodowych, a także szczęścia osobistego

składają

Redakcja „Bibliotekarza” i Wydawnictwo SBP

Biblioteka Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie, założona przez znanego tłumacza literatury zachodnioeuropejskiej na język polski oraz bibliofila Wiktora hr. Baworowskiego (1826–1894), należała do najważniejszych bibliotek okresu zaborów, a po udostępnieniu publiczności (w 1900 r.) stała się znaczącym ośrodkiem życia naukowego Lwowa. Na kolekcję składało się ponad 15 tys. druków oraz ponad tysiąc rękopisów, zwłaszcza z zakresu literatury pięknej, politycznej, prawniczej, liturgicznej, teologicznej, matematyczno-przyrodniczej, pochodzących m.in. z włączanych księgozbiorów prywatnych. Powiększały ją zakupy, m.in. w 1914 r. nabyto bibliotekę Zygmunta hr. Czarneckiego, zawierającą liczne, niejednokrotnie cenne i unikatowe rękopisy i druki, dotyczące prawa, historii, literatury astronomiczno-matematycznej, a także polskich i zagranicznych kwestii religijnych. Od 1945 r. zasadniczy zrąb kolekcji jest przechowywany w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. W. Stefanyka. Stanowi on cenne świadectwo znaczenia oraz roli historii i kultury polskiej dawnych wieków, obecnie element wspólnego dziedzictwa. Zespół autorów podjął rekonstrukcję, opis i analizę XVI-wiecznego lwowskiego zasobu Bavorovianum. Prezentowany katalog rejestruje 275 druków pierwszej połowy XVI w. Wszystkie opisy starych druków uzupełniono o fotografie kart tytułowych, a także o indeksy osobowy, tytułowy, typograficzny, proweniencyjny i znaków własnościowych. Sprawdzono także obecność informacji o rejestrowanych drukach w kilkudziesięciu polskich i światowych źródłach informacyjnych. Przedstawiono ponadto zwięzły zarys kształtowania się i losów księgozbioru oraz jego charakterystykę rzeczową, co pozwala na wniosek o jego wyjątkowej wartości dla kultury umysłowej nie tylko dawnego, ale i współczesnego Lwowa. Zamieszczono również wyniki analizy mikrobiologicznej i fizykochemicznej druków XVI-wieku, wraz z omówieniem metody przeprowadzonych badań. Przygotowywany jest następny tom, obejmujący katalog druków drugiej połowy XVI w.

„Podstawowym atutem recenzowanej książki jest to, że obszernie i metodami stricte naukowymi (co dotąd nie było regułą) opisano w niej wciąż mało rozpoznane i pod pewnymi względami ulotne zjawisko archiwów społecznych. Nowością wnoszoną przez recenzowaną pracę, widoczną na tle innych polskich opracowań odwołujących się do tej poruszanej od kilku lat problematyki, jest zawarta w niej systematyczna i dokładna charakterystyka szeregu społecznych inicjatyw dokumentacyjnych, oparta na niestosowanym u nas na tym gruncie modelu badawczym wielokrotnego studium przypadku. […]. Sądzę, że tego rodzaju podejście badawcze znajdzie nie tylko uznanie, lecz będzie też wzorcem postępowania naukowego w badaniach nad pokrewną tematyką. Autorka skromnie deklaruje, że jej książka nie ma na celu zmieniania porządku świata (w dziedzinie archiwalnej). Mimo tych słów książka może ów porządek zmienić, choćby dlatego, że w chwili obecnej można o niej myśleć w kategoriach dzieła mogącego pretendować do miana pierwszego monograficznego opracowania zagadnienia archiwów społecznych w Polsce.”

Z recenzji dr. Tomasza Czarnoty (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej)

Zasadniczym celem rozprawy jest zaproponowanie modelu akcji bibliotecznych w kontekście promocji oferty kulturalnej dla dzieci i młodzieży. Termin model został w pracy zawężony do aktywności i promocji biblioteki, i nie odnosi się do pozostałych aspektów jej funkcjonowania. W programie badawczym wzięto pod uwagę osiem następujących typów źródeł: odpowiedzi uzyskane w trakcie ogólnopolskiej i zagranicznej ankiety, w tym podczas podróży badawczych, wypowiedzi bibliotekarzy i czytelników zebrane z użyciem scenariusza, materiały promocyjne zebrane w bibliotekach i podczas targów książki, strony internetowe bibliotek publicznych, dokumentację biblioteczno-statystyczną, publikacje z wydawnictw zwartych i czasopism fachowych, raporty o stanie czytelnictwa i bibliotek oraz statystyki.

ADRESACI: badacze, bibliotekarze, studenci, każdy zainteresowany działalnością kulturalną bibliotek w Polsce i na świecie oraz promocją literatury i czytelnictwa.

Zasadniczym przedmiotem podjętych w pracy rozważań jest proces wyszukiwania informacji naukowej. W części teoretycznej, na podstawie analizy kilkunastu istniejących koncepcji, przedstawiono propozycje nowych modeli zbierania i wyszukiwania informacji odzwierciedlających zachowania współczesnych użytkowników informacji naukowej. Przedmiotem badań części empirycznej były elementy interfejsu użytkownika ułatwiające prowadzenie interakcji na kolejnych etapach procesu wyszukiwania. Przeprowadzone badania zaowocowały stworzeniem modelu wspierania interakcji użytkownika z systemem.

Praca adresowana jest przede wszystkim do specjalistów – badaczy zachowań informacyjnych oraz projektantów systemów informacji naukowej, jednak z powodzeniem może być również wykorzystana jako materiał dydaktyczny przez studentów różnych kierunków.

W ostatnich kilku latach zagadnienie prywatności w Sieci pojawia się ze wzrastającą częstotliwością. Wszystkie strony w dyskusji, niezależnie od zajmowanego stanowiska, zgadzają się, że zbieranie i przetwarzanie danych o użytkownikach Internetu jest coraz powszechniejsze, łatwiejsze, tańsze i stwarza coraz większe możliwości dla podmiotów zarządzających tymi danymi. Zjawisko to jest pogłębiane przez zachowanie użytkowników, którzy dobrowolnie zamieszczają informacje prywatne w Internecie, często nie zdając sobie sprawy ze wszystkich możliwych konsekwencji. W rezultacie zainteresowane osoby mogą często odnaleźć z pomocą wyszukiwarki internetowej takie informacje jak imię i nazwisko, fotografie, ukończone szkoły, adres zamieszkania czy numer telefonu komórkowego. Osoby, które bardzo aktywnie korzystają z różnych narzędzi w Internecie pozostawiają po sobie ślady pozwalające wręcz na odtworzenie ich aktywności na przestrzeni wielu miesięcy, zainteresowań, poglądów – praktycznie kompletnego profilu psychologicznego.

Wielu internautów nie zdaje sobie sprawy z zachodzących procesów, a nawet jeśli tak jest – to nie potrafi tego procesu kontrolować. Rezygnacja z części własnej prywatności jest w wielu przypadkach korzystna – ludzie korzystają z mediów społecznych po to, żeby się socjalizować i wzbogacać komunikację ze swoimi znajomymi; dane prywatne są wykorzystywane przez firmy internetowe, aby oferować doskonalsze i lepiej spersonalizowane produkty. Dwaj giganci branży internetowej, firmy Google i Facebook, zbudowały całą swoją potęgę na danych zdobytych od użytkowników. Praktyki tych firm związane z zarządzaniem danymi prywatnymi były wielokrotnie krytykowane w mediach, przez organizacje broniące praw konsumenckich i obywatelskich, a także samych użytkowników.

Aktualność oraz dynamika zagadnienia, niewielka liczba opracowań w języku polskim przy niemal całkowitym braku badań na polskim gruncie stały się główną motywacją Autora do podjęcia tematu prywatności w mediach społecznych.