Stanowienie i stosowanie prawa

Ronald Dworkin (1931–2013), amerykański filozof prawa o szerokich zainteresowaniach (w Wydawnictwie Aletheia: "Religia bez Boga", Warszawa 2014), klasycznym dziełem Biorąc prawa poważnie (1977) dokonał reorientacji anglosaskiej jurysprudencji z pozytywizmu prawniczego na prawniczy liberalizm. W myśl tego pierwszego o „prawdziwości” wypowiedzi prawnej rozstrzyga wyłącznie jej akceptacja przez odpowiednie instytucje. Inaczej mówiąc, nie treść danego przepisu prawa jest decydująca, lecz tryb ustanowienia go, choćby nawet prawo takie z pozaprawnej, ludzkiej perspektywy było zwyrodniałe. Antypozytywista tymczasem eksponuje zakorzenienie i zabezpieczenie prawa w moralności i rozmywa w ten sposób ostre w pozytywizmie odgraniczenie prawa od nie-prawa. Dworkin, który (rzecz o wymiarze symbolicznym) zastąpił w Oksfordzie głównego swojego przeciwnika, pozytywistę H.L.A. Harta (w Wydawnictwie Aletheia: H.L.A. Hart, "Pojęcie prawa", Warszawa 2020), „bierze prawa poważnie” w tym właśnie znaczeniu oparcia praw przysługujących człowiekowi na szerszym niż formalnoprawne, kulturowym podłożu. Cały ciężar praktyki prawniczej spoczywa na interpretacyjnej pracy sędziego, który ma wprawdzie do dyspozycji formalne prawo stanowione, ale (zwłaszcza w tzw. trudnych sprawach) musi sam szukać rozstrzygnięcia w tym rozległym kontekście. Decyzja, jaką podejmie w niejednoznacznej sprawie, nie będzie arbitralnym wyborem spośród równorzędnych przepisów, lecz owocem prawdziwie twórczej interpretacji.

Publikacja stanowi kompleksowe opracowanie do nauki i powtórki przed egzaminem. W książce zostały zawarte najważniejsze zagadnienia z zakresu historii ustroju i prawa Polski.

Szybkie zapamiętywanie informacji ułatwi przejrzysta struktura
Wyróżnienia najważniejszych informacji
Przykłady ułatwiające zrozumienie materiału
Schematy i tabele pomocne w zapamiętaniu
Testy sprawdzające poziom wiedzy

Wybór pism znanego prawnika II RP, rozważającego zagadnienia idei prawa, jego wykładni i stosowania, idei prawa narodów, tendencji w prawie konstytucyjnym i systemów prawnych państw totalitarnych.

Zomerski zarzuca edukacji prawniczej w Polsce przyczynienie się do alienacji prawników i współkonstruowanego przez nich prawa w stosunku do otoczenia społecznego i politycznego, a w efekcie doprowadzenie do delegitymizacji prawa. Nie poprzestaje jednak na krytyce, ale podsuwa rozsądne recepty. (…) Pokazuje przyczyny, dla których w Polsce dyskurs prawniczy i ogólny dyskurs publiczny na temat prawa – w szczególności ten, powiedzmy, „ludowy”, w mediach i w prywatnych rozmowach nieprawników – zatraciły w pewnym momencie punkty styczne. Uzmysławia czytelnikowi, w jaki sposób możliwe stało się w ostatnich latach dokonanie tak głębokich zmian ustrojowych i społecznych o niedemokratycznym charakterze.
prof. dr hab. Sylwia Wojtczak

Kategorie naukowości i apolityczności były dyskursowi dogmatycznemu narzucone w sposób sztuczny i nie oddawały rzeczywistego sprzężenia dogmatyki ze światem polityki, ideologii i otoczeniem społecznym, a wręcz (…) miały ją od niego odciąć. Tym samym na długi czas pozbawiły prawników zdolności adaptacji do zachodzących zmian społecznych. Owej adaptacji sprzyjać ma za to skonstruowany przez autora projekt tzw. demokratycznej nauki prawa, który – operując w zasadzie instrumentami obecnymi od dawna w filozofii prawa w postaci teorii komunikacyjnych, argumentacyjnych i teorii dyskursu prawniczego – skupia się na najwcześniejszym etapie kontaktu z prawem, czyli na prawniczej edukacji.
prof. ucz. dr hab. Tatiana Chauvin

Przedstawiony studentom I roku studiów prawniczych podręcznik stanowi – mimo odmiennej koncepcji i zawartości – kontynuację podręczników opracowanych przez zespoły autorów związanych z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. (…) Stanowi całość merytoryczną wyznaczoną przez kompleks zagadnień propedeutycznych, wprowadzających studenta (…) w złożoną problematykę studiów prawniczych, prawno-administracyjnych i kierunków pokrewnych. Dążeniem zespołu autorskiego było uwzględnienie i harmonijne połączenie kilku perspektyw widzenia procesów społecznego tworzenia i funkcjonowania prawa: państwowej/krajowej, (…) międzynarodowej (…) i unijnej.

fragment Wprowadzenia

Podręcznik został przygotowany przez dwóch wybitnych teoretyków prawa (…). Wielkie doświadczenie dydaktyczne Redaktorów i Autorów wpłynęło na kształt recenzowanej pracy. Nie jest zatem zaskoczeniem wysoki poziom podręcznika. Zarówno konstrukcja pracy, jak i treść poszczególnych rozdziałów zasługują na najwyższe uznanie. Lektura podręcznika rodzi pogląd, że nastąpił zmierzch dydaktyki poświęconej studiom nad pierwotnie pozytywistyczną koncepcją prawa wewnętrznego. Większą część opracowania obejmują rozważania poświęcone multicentrycznej, rozwiniętej aksjologicznie koncepcji prawa zakotwiczonego w porządku kulturowym, w szczególności związanej z działaniem prawa Unii Europejskiej. (…) Podręcznik jest bardzo nowoczesny. Podjęto tu wszystkie zagadnienia z perspektywy nowoczesnej teorii prawa, uwzględniono najnowsze osiągnięcia polskiej nauki prawa. Został napisany w języku przystępnym dla studenta pierwszego roku. (…) Autorzy szanują społeczną wiedzę czytelników, nie oferując im naiwnego obrazu prawa pozbawionego związku z innymi systemami normatywnymi i kulturą.

Z recenzji Prof. dr. hab. Marka Zirk-Sadowskiego