Szkice przyrody - cztery pory roku

Przybliża dorobek kultury klasycznej na przykładach malarstwa, a niekiedy także rzeźby. Pokazuje trwałość tradycji, ciągłość wątków, które trafiły do sztuki głównie w okresie renesansu i zadomowiły się w niej na kilka następnych wieków. Autorka skupia się na objaśnieniu tego, co przedstawiają dzieła, jednak nie pomija także samych artystów, którzy je tworzyli. Wszystko po to, by ocalić choć cząstkę światowego dorobku malarstwa – bez znajomości mitologii nie można bowiem zrozumieć tysięcy obrazów wchodzących w skład kanonu sztuki europejskiej.

Poza śledzeniem tradycji mitologicznej w sztuce nowożytnej autorka opowiada także o zabytkach pompejańskich oraz kulturze antycznej na wyspie Capri – rozdziały im poświęcone mogą posłużyć Czytelnikom jako krótkie przewodniki po tych miejscach. Epilog z kolei stanowi wspomnienie zmarłego niedawno Igora Mitoraja, polskiego rzeźbiarza światowej sławy, który zaszczycił autorkę swoją przyjaźnią i przekonał ją do sztuki współczesnej, czerpiącej piękno z odległej przeszłości.

Czyta Bożena Fabiani

Paula Modersohn-Becker jest dziś uważana za najwybitniejszą malarkę niemiecką XX wieku. Na najwcześniejszym zachowanym autoportrecie ma siedemnaście lat. Naszkicowała się węglem – skupiona, patrzy nam prosto w oczy. Czternaście lat później, na jednym z ostatnich obrazów, ściska w dłoniach kameliową gałązkę. Jej rysy są monumentalne i uspokojone. Jakby z zaświatów śledziła losy swojego dzieła. Paula Modersohn-Becker przeżyła zaledwie trzydzieści jeden lat. Kiedy w 1907 roku umierała w Worpswede, nie wyschła jeszcze farba na Pannach Awiniońskich Picassa.

Przed śmiercią westchnęła podobno „Jaka szkoda”. Nie zobaczyła narodzin kubizmu, nie doczekała się własnej wystawy. Od najmłodszych lat chciała „stać się kimś”, „nareszcie coś osiągnąć”. Jako pierwsza kobieta namalowała siebie nago. Kładzie rękę na brzuchu i ciekawie wygląda z obrazu. W swojej sztuce osiągnęła spełnienie.

Autor, wykładowca w Rhode Island School of Design (USA), był jednym z pierwszych polskich publicystów, którzy zainteresowali się zjawiskiem postmodernizmu i zaczęli je analizować w kategoriach filozoficznych i estetycznych. Spośród bogatej dziś polskiej literatury na temat postmodernizmu i sztuki końca XX wieku zebrane w tej książce eseje, pisane na przestrzeni dwudziestu lat, wyróżnia więc również ich źródłowy charakter. Giżycki interesuje się rozmaitymi aspektami współczesnej kultury. Interpretuje teorie postmodernistycznych filozofów, Jeana Baudrillarda i Jean-François Lyotarda, i omawia ewolucję współczesnego malarstwa. Analizuje współczesną rzeźbę brytyjską i bulwersującą fotograficzną twórczość Roberta Mapplethorpe’a, a także zjawiska artystyczne w mniejszym stopniu przyswojone przez publiczność, takie jak sztuka wideo czy sztuka performance.

Miniatury portretowe z całą pewnością można uznać za sztukę elitarną, wymagającą od ich autorów ogromnych umiejętności. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż w przeszłości częstokroć wykonywane były na zlecenia królewskich dworów. Mają więc bardzo ciekawą genezę artystyczną, która zawsze związana jest z wysokim kunsztem warsztatowym i artystycznym.

Florencka Galeria Uffizi to dzisiaj jedno z najważniejszych europejskich muzeów sztuki dawnej. W jej kolekcji znajdują się arcydzieła Michała Anioła, Leonarda da Vinci, Tycjana i Caravaggia. Od Giotta do Caravaggia. Spacer po Galerii Uffizi wprowadza czytelnika w świat malarstwa nowożytnego, opowiadając historię dziesięciu obrazów z kolekcji galerii. Giotto i realizm późnego średniowiecza, perspektywa i iluzja, losy artystów szukających przestrzeni rozwoju własnej twórczości – te i inne tematy znajdziecie na stronach tej książki. Jest to podróż po historii malarstwa włoskiego oraz wprowadzenie do kolekcji Galerii Uffizi. Obowiązkowa lektura zarówno dla tych, którzy chcą przygotować się do wizyty, jak i dla wszystkich miłośników sztuki.
Agata Anna Chrzanowska – historyczka sztuki i italianistka, absolwentka Kolegium MISH na Uniwersytecie Warszawskim. W 2017 roku uzyskała tytuł doktora na Durham University w Wielkiej Brytanii. W swoich badaniach skupia się na sztuce renesansowej Florencji. Współpracowała z licznymi instytutami badawczymi i instytucjami kultury, takimi jak Peggy Guggenheim Collection w Wenecji czy Kunsthistorisches Institut in Florenz – Max-Planck-Institut. Obecnie wykłada historię sztuki na British Institute of Florence, kontynuuje badania nad malarstwem XV wieku oraz zajmuje się popularyzacją wiedzy o sztuce.

Publikacja pt. Pamięć czasu – malarstwo w czasach bankructwa ducho­wego obejmuje ponad 50 esejów analizujących różnorodną problematykę sztuki współczesnej w kontekście mojego autorskiego doświadczenia malarskiego, a także zawiera komentarze, refleksje dotyczące wielości zagadnień kreacyjnych ujawnianych w trakcie procesów twórczych w ramach mojej działalności artystycznej. Analiza tzw. programu twórczego poszczególnych cykli malarskich: Fantomanie, Kosmogonie, Księga Słońca, Głowy, Rytmy Pamięci, Ogrody Ciemności, Baśniowe Fantazje, Wirtualne Ikony jest próbą przedstawienia i opisania założeń ideowo-tematycznych poszczególnych realizacji, a także określenia charakteru języka malarskiego, adekwatnego do artykułowanych określonych treści oraz idei.

Druga część to materiał ilustracyjny – dokumentacja fotograficzna po­szcze­gólnych prac malarskich, powstających na przestrzeni 40 lat mojej aktywności artystycznej. Teksty oraz dokumentacja malarska tworzą spójną całość, a prawda i autentyzm indywidualnego, autorskiego doświadczenia malarskiego w pełni uwiarygadnia treści merytoryczne zawarte w esejach. Osią konstrukcji, kanwą stanowiącą główne założenie ideowe zarówno części teoretycznej (eseje, komentarze) oraz materiału ilustracyjnego jest próba przedstawienia dramatycznego wycofania się, zaniku, wręcz ban­kructwa doświadczenia przestrzeni duchowej w realizacjach tzw. sztuki współczesnej. Dociekania filozoficzne, refleksje na temat działalności w obrębie sztuki takich autorów, jak Platon, św. Augustyn, Pseudo-Dionizy, Grosseteste, św. Bonawentura czy mistrz Eckhart wydają się obecnie tak odległe i nieprzystające do przestrzeni mentalnej czasu obecnego, iż świa­domość kryzysu kulturowego, zaniku elementarnych punktów odniesienia staje się dramatycznym znakiem rozpadu kulturowego współczesności. W tej rozbitej, fragmentarycznej przestrzeni moja działalność malarska uzewnę­trznia głos człowieka usiłującego odnaleźć owe lekceważone, niechciane, pomijane przestrzenie duchowe, ślady porozumienia z wielką artystyczną tradycją, wysiłkami wielu dawnych mistrzów piszącymi, a także materializującymi poprzez sztukę swoje wielkie zamierzenia, idee, plany twórcze.