Uwikłany temperament

Amerykański filozof William James (1842–1910, brat powieściopisarza Henry’ego Jamesa) położył "Odmianami…" podstawy pod nową dziedzinę nauki – psychologię religii. Niniejszy tom opiera się na cyklu wykładów, które James wygłosił w Edynburgu jako jeden z pierwszych uczonych „eksportujących” naukę z USA do Europy. Jednak nie akademicki, lecz ludzki, życiowy wymiar tego dzieła sprawił, że wkrótce po publikacji w 1902 roku przełożono je na główne języki europejskie, a oryginalna wersja angielska ma już kilkadziesiąt wydań. Autor rozważa „doświadczenie religijne”, a nie „religię” czy wprost jakieś konkretne wyznania jako takie. Chce zbadać, co się dzieje w takim doświadczeniu i czego właściwie doświadcza osoba uważająca, że doznaje przeżyć religijnych, czyli pozostaje pod wpływem czegoś, co w jej opinii ma „boski” charakter „energii” spoza naszego świata. Taka minimalna definicja wiary zupełnie abstrahuje od religii instytucjonalnej, którą autor wyklucza z badania jako czynnik zakłócający fenomenologię autentycznego doświadczenia religijnego. James, tak jak współczesny mu Lew Tołstoj w Rosji, nie był ortodoksyjnym wyznawcą religii dominującej w jego kraju, ale żarliwe pragnienie zgłębienia zjawiska religijności sprawiło, że jego dzieło fascynuje także jako traktat o wierze i boskości, który przy całym swoim naukowym obiektywizmie (i obfitości drastycznego materiału o umartwieniach) ujmuje ciepłem i zrozumieniem, a także głęboką tolerancją dla różnych odmian religijności.

Poszukiwanie dróg zagubionych w rzeczywistości to książka poświęcona pamięci Profesora Tadeusza Gałkowskiego, wybitnego polskiego prekursora psychologii rehabilitacyjnej, badań nad autyzmem oraz psychologicznymi aspektami zaburzeń słuchu. Nowatorstwo, pasja badawcza i szeroki zakres zainteresowań naukowych Profesora, jak również liczne działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin, skupiały wokół Niego grono licznych przyjaciół, współpracowników, uczniów. Wielu z nich wzięło udział w przygotowaniu tej publikacji, dzieląc się z Czytelnikami naukową wiedzą o współczesnych problemach osób z autyzmem, głuchych i niesłyszących, osób z trudnościami w rozwoju mowy, a także przedstawiając inne zagadnienia z zakresu psychologii rehabilitacyjnej, pedagogiki specjalnej i logopedii. Książka zawiera także bogaty rozdział biograficzny oraz liczne osobiste wspomnienia związane z Profesorem.

Tytuł monografii nawiązuje do jednej z pierwszych w naszym kraju książek poświęconych autyzmowi: Dziecko zagubione w rzeczywistości (Brauner i Brauner, 1988), którą wiele lat temu z języka francuskiego przetłumaczył dla polskiego czytelnika właśnie Tadeusz Gałkowski. Profesor nie godził się na niczyje zagubienie i samotność.


Książka jest wyjątkowa, gdyż dobrze utrwala pamięć po wybitnym Profesorze, promuje jego dokonania w obszarze badań naukowych i organizacji pomocy dla osób niepełnosprawnych, zapoznaje z ważnymi problemami, które ciągle – mimo wysiłków Profesora – czekają na rozwiązanie, wreszcie dostarcza wiele informacji, które mogą być pomocne w rozwoju polskiej szkoły rehabilitacji, poszukiwaniu skuteczniejszych rozwiązań pomocowych dla osób z autyzmem i ich rodzin oraz osób niesłyszących i niedosłyszących.

z recenzji prof. Stanisława Kowalika



Warto dokumentować dla potomnych postać Profesora, tak skromnego w sposobie bycia na co dzień, a jednocześnie wybitnego naukowca, niedościgniony wzór nauczyciela kadr naukowych wrażliwych na sytuację osób, które w życiu codziennym są zmuszane do heroicznego wysiłku, aby być takimi jak tzw. pełnosprawni.

z recenzji prof. Romana Ossowskiego

Książka stanowi gruntowną analizę Jungowskiej koncepcji archetypów, opartą na rzetelnym studium oryginalnego tekstu twórcy psychologii analitycznej. Pojęcie archetypu ma zasadniczą wartość dla rozwoju współczesnej psychologii głębi, psychologii religii, psychologii kultury, teorii psychoterapii; znajduje coraz szersze zastosowanie w antropologii, filozofii, wiedzy o kulturze. Teoria archetypów otwiera przed współczesną wiedza o człowieku nowe horyzonty badawcze (uniwersalny wymiar kultury, nieświadomość zbiorowa, świat wyobraźni, duchowe przesłanie sztuki i religii, rola symboli, mitów marzeń sennych). Podstawy psychologii archetypów zaprezentowane w tej książce to niezwykle cenny wkład w dialog polskiej myśli psychologicznej i filozoficznej inspirowanej dziełem Junga, jednego z najwybitniejszych psychologów dwudziestego wieku. Według Junga pojęcie archetypu nie jest wyłącznie jego wynalazkiem, lecz posiada bardzo długą historię. Można je bowiem spotkać zarówno u teologów wczesnochrześcijańskich, jak i w pismach filozoficznych od starożytności po oświecenie. Jung stara się ująć i opisać wszystkie wymiary ludzkiej duszy, poczynając od sfer najniższych o charakterze popędowym, przez czysto psychiczne procesy, kończąc na duchu - bo taki właśnie jest człowiek.

Duszą tłumu nie kieruje potrzeba wolności, lecz potrzeba uległości. Pragnienie posłuszeństwa każe tłumowi poddać się instynktownie każdemu, kto chce być jego panem. Pierwsza w historii nauki próba psychologicznej analizy zachowania jednostek w dużych zbiorowiskach. Le Bon dokonał klasyfikacji tłumów i poddał analizie czynniki mające wpływ na ich działanie, ukazał też znaczenie wiecowych przywódców. Autor charakteryzował tłum jako impulsywny, zmienny, drażliwy, podatny na sugestie, przesadny w emocjach i nietolerancyjny. Książka napisana w 1895 roku stała się w pewnym sensie prorocza. W następnym wieku to tłumy, masy w dużym stopniu umożliwiły przejęcie władzy m.in. Leninowi, Mussoliniemu czy Hitlerowi. Mimo upływu niemal 130 lat od czasu powstania Psychologii tłumu wiele zawartych w niej spostrzeżeń (i ostrzeżeń) pozostaje aktualnych.

Paul Ricoeur uważał, że największym wyzwaniem, jakie Freud postawił przed filozofią współczesną, było pojęcie nieświadomego. Podważało ono bowiem dominujące w niej do tej pory utożsamianie całej sfery ludzkiej psychiki ze świadomością. Początkowo w nieświadomym upatrywano siedlisko wypartych „przedstawień popędowych” o charakterze irracjonalnym. Później jednak, pod wpływem uznania przez Claude’a Lévi-Straussa, że aprioryczne formy rozumu, zgodnie z którymi człowiek jako uczestnik kultury porządkuje obraz świata i nadaje mu jakieś znaczenie, są przez niego nieuświadamiane, zaczęto widzieć w nieświadomym paradygmat tego, co językowe. Tak odczytał je później w swojej wersji psychoanalizy Jacques Lacan, a za nim Jacques Derrida, Julia Kristeva i inni. W esejach, które złożyły się na tę książkę, pokazuję, jak dalece nieświadome w ujęciu Freuda oraz inne kluczowe pojęcia jego teorii mogą stanowić owocny punkt wyjścia w krytycznej analizie współczesnych zjawisk kulturowych. Piszę o patologiach związanych z rosnącym wpływem świata Internetu, o reakcji światowych społeczeństw na pandemię koronawirusa, rozważam fenomeny lęku patologicznego i metafizycznego. Wskazuję też na nowatorskie elementy zawarte we Freudowskiej koncepcji seksualności oraz kreślę szeroką panoramę oddziaływania psychoanalizy na różne nurty filozofii współczesnej. Jakkolwiek w psychoanalizie praktykowanej jako forma terapii od czasów Freuda dużo się zmieniło, to nadal w wielu swych teoretycznych aspektach jest ona źródłem inspiracji dla filozofów, badaczy humanistów i pisarzy.

CZYM JEST OBŁĘD? W JAKI SPOSÓB GO ZDIAGNOZOWAĆ I JAK GO LECZYĆ?
W poszukiwaniu odpowiedzi, psycholog z uniwersytetu stanfordzkiego David Rosenhan i siedmioro innych, zdrowych osób udało się pod przykrywką do szpitali psychiatrycznych na terenie Ameryki, żeby sprawdzić zasadność diagnoz psychiatrycznych. Zmuszeni do pozostania na oddziale zamkniętym, dopóki nie „udowodnią”, że są normalni, wszyscy ośmioro wyszli ze szpitala z niepokojącymi diagnozami i jeszcze bardziej alarmującymi historiami z czasu ich hospitalizacji. Przełomowe badanie Rosenhana rozbiło całą dziedzinę psychiatrii, doprowadzając do zamknięcia wielu zakładów psychiatrycznych i na zawsze zmieniając sposób diagnozowania chorób psychicznych.

NOWE NIEZWYKŁE BADANIA CAHALAN - PRAWDZIWA DETEKTYWISTYCZNA HISTORIA - POKAZUJE, ŻE NIEWIELE RZECZY W TEJ HISTORII BYŁO DOKŁADNIE TAKIE, JAKIMI SIĘ WYDAJĄ. CO TAK NAPRAWDĘ ZDARZYŁO SIĘ ZA ZAMKNIĘTYMI DRZWIAMI ODDZIAŁÓW PSYCHIATRYCZNYCH? NAJGŁOŚNIEJSZY EKSPERYMENT W HISTORII PSYCHIATRII I MROCZNA PRAWDA, KTÓRA SIĘ ZA NIM KRYŁA.
Najlepsza książka 2020 roku według „The Guardian”, „The Telegraph” i „The Times”