Zrozumieć szaleństwo

Sigmund Freud’s controversial ideas have penetrated Western culture more deeply than those of any other psychologist. The ‘Freudian slip’, the ‘Oedipus complex’, ‘childhood sexuality’, ‘libido’, ‘narcissism’ ‘penis envy’, the ‘castration complex’, the ‘id’, the ‘ego’ and the ‘superego’, ‘denial’, ‘repression’, ‘identification’, ‘projection’, ‘acting out’, the ‘pleasure principle’, the ‘reality principle’, ‘defence-mechanism’ – are all taken for granted in our everyday vocabulary. Psychoanalysis was never just a method of treatment, rather a vision of the human condition which has continued to fascinate and provoke long after the death of its originator.

Its central hypothesis, that we live in conflict with ourselves and seek to resolve matters by turning away from reality, did not emerge from experimental science but from self-examination and the unique opportunities for observation presented by the psychoanalytic technique – in particular, from the confessions produced by ‘free-association’ in Freud's consulting room. Written during the turmoil of the First World War, A General Introduction to Psychoanalysis was distilled from a series of lectures given at Vienna University, but had to wait for the war to end before being made available to the English speaking world.

Książka zawiera charakterystykę monografii naukowych i podręczników wydanych przez renomowane w latach 80. XX wieku wydawnictwa, dokonaną z perspektywy recenzenta. Będąc przeglądem głównych paradygmatów naukowych charakterystycznych dla powojennego okresu rozwoju polskiej psychologii, jest zarazem dokumentem historii nauki polskiej tamtych czasów. Autor nawiązuje w niej do bardzo dynamicznego okresu rozwoju psychologii i nauk pokrewnych, gdyż był to czas bardzo znamienny nie tylko dla polskiej psychologii naukowej (był początkiem dominowania nowego paradygmatu psychologii poznawczej oraz był związany ze zmianą pokoleniową wykładowców na polskich uniwersytetach). Książka składa się z czterech rozdziałów – uwzględniających różne paradygmaty, jakie funkcjonowały wówczas w środowisku naukowym i dydaktycznym uczelni wyższych: I. Paradygmat „Mistrza” – przedstawiający sylwetki niektórych ówczesnych uczonych; II. Paradygmaty dydaktyczne – uwzględniają ce dorobek teoretyczny i wydawniczy podręczników akademickich i monografii naukowych; III. Paradygmaty nauk pokrewnych psychologii – obejmujące wydawnictwa naukowe z dziedziny filozofii, socjologii, pedagogiki, medycyny, które wchodziły w zakres kształcenia psychologów i współpracy w ramach psychologii stosowanej; IV. Paradygmaty interdyscyplinarne – przedstawiające monografie z dziedziny filozofii, pedagogiki, socjologii, medycyny, ergonomii itp., w których psychologowie są współautorami. Adresatami publikacji są przede wszystkim psychologowie akademiccy i studenci tego kierunku, ale także innych dyscyplin naukowych, jak np.: pedagogika, socjologia, filozofia, medycyna.

Duszą tłumu nie kieruje potrzeba wolności, lecz potrzeba uległości. Pragnienie posłuszeństwa każe tłumowi poddać się instynktownie każdemu, kto chce być jego panem. Pierwsza w historii nauki próba psychologicznej analizy zachowania jednostek w dużych zbiorowiskach. Le Bon dokonał klasyfikacji tłumów i poddał analizie czynniki mające wpływ na ich działanie, ukazał też znaczenie wiecowych przywódców. Autor charakteryzował tłum jako impulsywny, zmienny, drażliwy, podatny na sugestie, przesadny w emocjach i nietolerancyjny. Książka napisana w 1895 roku stała się w pewnym sensie prorocza. W następnym wieku to tłumy, masy w dużym stopniu umożliwiły przejęcie władzy m.in. Leninowi, Mussoliniemu czy Hitlerowi. Mimo upływu niemal 130 lat od czasu powstania Psychologii tłumu wiele zawartych w niej spostrzeżeń (i ostrzeżeń) pozostaje aktualnych.

Uniwersalna metoda terapeutyczna potwierdzona badaniami

Możliwość opowiedzenia o stresujących i przykrych wydarzeniach jest bardzo ważnym elementem procesu terapeutycznego. Takie założenie leży również u podstaw pisania ekspresywnego – autorskiej metody opierającej się na opisywaniu bolesnych doświadczeń przez 15-20 minut dziennie, w ciagu kolejnych dni. Jak potwierdzają badania, pisanie o problematycznych sytuacjach prowadzi do wyraźnej poprawy samopoczucia, zdrowia psychicznego i równowagi emocjonalnej, redukuje stres i pomaga w budowaniu relacji.
Książka ta stanowi dokładny opis metody terapeutycznej, wraz ze wskazówkami, jak wykorzystać ją w praktyce – zarówno samodzielnie jak i podczas pracy z pacjentem. Zebrane informacje opatrzono licznymi przykładami, przedstawiono wyniki badań oraz przebieg eksperymentów prowadzonych przez ostatnie 30 lat. Proponowane rozwiązania sprawdzają się u osób z problemami psychologicznymi, doświadczających traumy lub narażonych na stres, a także mogą stanowić element terapii lęku, depresji czy zespołu stresu pourazowego.
To doskonała pozycja dla specjalistów chcących poznać metodę pisania ekspresywnego – niezależnie od praktykowanego nurtu terapeutycznego. Dzięki przystępnemu i praktycznemu podejściu, opisaną w książce metodę może zastosować każdy, komu zależy na poprawie swojego samopoczucia i zdrowia psychicznego.

„Terapia przez pisanie to wspaniałe połączenie intrygujących przykładów z aktualną wiedzą naukową. Autorzy stawiają arcyciekawą tezę, że możemy poprawić swój ogólny stan zdrowia i samopoczucie, pisząc o dręczących nas uczuciach i doświadczeniach. Książka jest lekka i motywująca, zawiera opisy przydatnych ćwiczeń i sugestie, które pomogą ci dojść do zdrowia”.
Dr Dena Rosenbloom

„Ogromna moc wyrażania emocji to jedno z najważniejszych odkryć, jakich dokonali psychologowie. Łącząc naukową precyzję z wiedzą praktyczną, autorzy książki w przystępny sposób przedstawiają wiele wnikliwych obserwacji. Warto pisać!”
Dr Shelley E. Taylor

„Fascynująca publikacja. Uczy, że pisanie wpływa pozytywnie na układ odpornościowy i może być skutecznym elementem terapii w przypadku traum, problemów psychologicznych oraz chronicznych chorób. Jeśli chcesz pobudzić swój mózg do myślenia, oczyścić umysł lub poradzić sobie z trudnymi doświadczeniami, zajrzyj do tej książki” .
Susan M. Pollak

Jest to książka niezwykła. To, co łączy wszystkie teksty, to przynależność ideowa, teoretyczna i metodologiczna do jednego systemu teoretycznego, lub szerzej, ideologicznego. Jest nim behawioryzm wyrastający z teoretycznych podstaw stworzonych przez B.F. Skinnera.

Książka jest wykładnią paradygmatu psychologii behawioralnej. Znajdziemy w niej systematyczny wykład dotyczący podstaw teoretycznych, metod i zastosowań psychologii behawioralnej. Dowiadujemy się z niej, jakie cele może sobie stawiać badacz. Celem postępowania badawczego jest opis relacji organizmu i otoczenia (bez wyjaśnienia odwołującego się do niemierzalnych bezpośrednio procesów). Kryterium sukcesu staje się więc zdolność przewidywania zdarzeń. Przewidywanie to miara skuteczności postępowania badawczego oraz oddziaływań praktycznych. Jest więc psychologia behawioralna wierną kontynuatorką pozytywizmu, z którego wiele zresztą na początku swego rozwoju zaczerpnęła.

Prezentowane teksty w klarowny i kompetentny sposób wprowadzają Czytelnika w problematykę. Wielką zaletą recenzowanej pozycji jest to, że została napisana przez osoby, które rzeczywiście psychologię behawioralną uprawiają. W obliczu zalewu prac, w których głównym elementem jest pisanie „z drugiej ręki” o tym, co napisali inni, jest to niezwykle ważna charakterystyka książki.

Nie będąc członkiem społeczności psychologów tej orientacji, stwierdzam, że i krytykom i zwolennikom behawioryzmu jest ta książka potrzebna do naukowego i profesjonalnego rozwoju. Niedoinformowanemu zaś Czytelnikowi, polegającemu dotąd na przekazie „z drugiej ręki”, będzie służyła jako wiarygodne źródło informacji.

Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Pisuli

Portret człowieka, który przez dziesiątki lat kształtował umysły polskich psychologów, który pobudzał ich do twórczej aktywności badawczej i praktyki psychologicznej, z pewnością zasługuje na wnikliwą uwagę Czytelników. Biografia Tadeusza Tomaszewskiego nie obfituje w tzw. wydarzenia sensacyjne, dramatyczne zwroty czy ekstremalne sytuacje. Jego spotkania ze światem układają się w ciąg zdarzeń uporządkowanych i pozornie prostych. Jednak gdy mówi o sobie „byłem zwyczajnym człowiekiem, żyjącym w niezwykłych czasach" sygnalizuje, że owe czasy prowokowały do wyzwań i aktywności na niespotykaną skalę.