Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Tom III Struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne

Celem publikacji jest próba uchwycenia wielopłaszczyznowości kultury rockowej oraz ukazania transkulturowych i transmedialnych aktywności twórców. Analizie poddano teksty o charakterze autobiograficznym muzyków kojarzonych przede wszystkim z „ciężkimi” odmianami rocka – hard rockiem, heavy metalem czy black metalem.

Książka jest rezultatem ponad dwudziestoletnich badań terenowych Wojciecha Bębna, prowadzonych ze zmienną intensywnością, w różnych częściach Australii oraz studiów literatury przedmiotu – obszerna bibliografia zawiera 114 pozycji (niemal wyłącznie angielskojęzycznych) wykorzystanych przez Autora. Czytelnik polski otrzymuje (…) krytyczny, autorski przegląd światowej literatury przedmiotu. Literatury starannie wyselekcjonowanej i skonfrontowanej z wynikami badań terenowych oraz warsztatem metodologicznym tak doświadczonego antropologa jak Wojciech Bęben. Już ten fakt stanowi o dużej wartości książki (zwłaszcza, że większość tej literatury jest w Polsce trudno dostępna). Całość ma charakter (…) monografii tradycyjnej kultury Aborygenów. Nie jest to jednak proste podsumowanie dotychczasowej wiedzy antropologicznej, uzupełnionej o wyniki badań własnych Autora. Książka poprzez krytyczne odniesienie się Wojciecha Bębna do zastanego materiału, oryginalną konstrukcję, wyraźną obecność współczynnika humanistycznego (tak w częściach mówiących o kulturze Aborygenów, jak i w interpretacji postaw białych kolonizatorów i ich potomków) jest ważnym, oryginalnym, nowatorskim dziełem naukowym. (…). Dostarczony mi tekst przeczytałem (…) „jednym tchem”, nie znajdując w nim niczego niepotrzebnego, żadnego nudnego fragmentu. Z pewnością będę do niego jeszcze wracał przy różnych okazjach, związanych z moją pracą dydaktyczną i naukową. Na taki odbiór złożyła się i ogromna kompetencja antropologiczna Autora, Jego warsztat naukowy i piękny język oraz umiejętność interesującej narracji – wszystkie te cechy rzadko występują razem. Uważam się za bardzo krytycznego recenzenta, jednak książkę Wojciecha Bębna, ważąc słowa, muszę uznać za znakomitą. Z recenzji dr hab. Wojciecha Olszewskiego

Czasy obecne (po tym, jak estetyka przeżyła nie tylko swój kryzys, ale wedle niektórych również swą śmierć) zdają się szczególnie sprzyjać zadaniu przemyślenia na nowo jej przedmiotu oraz funkcji i pozycji wśród innych nauk z perspektywy kategorii równie wiekowej, co niejasnej i nieusystematyzowanej. Można ochrzcić mianem kategorii transestetycznej, która nie tylko uzgadnia obszar problemowy oraz buduje spójny obraz estetyki współczesnej jako samodzielnej dyscypliny naukowej, lecz wskazuje także drogę wyjścia z impasu, w jakim się ona obecnie znalazła...

The book Introspective Approach to Women's Intercultural Fieldwork, edited by Urszula Markowska-Manista and Justyna Pilarska, is a very extraordinary and valuable monograph. Its originality lies with its innovative juxtaposition of three discursive dimensions: female voice in research, theoretical and methodological dilemmas of fieldwork and its application to distant environments. As such, the book combines two main threads of thought: On one hand it confronts a reader with questions such as: Does something like female research exist? In what way is female researcher situation different from that of man researcher; does (and how) this influence the research (selection of research problems, methodology, interpretation)? Secondly, the authors challenge the readers with the dilemma whether (and how) cultural remoteness of a cultural phenomenon studied affects the research process, and with what implications.
Step by step, the authors unfold various aspects of the female research perspective. They convincingly show that women researchers (because they are women?!) contribute to the growth of humankind knowledge: They take part in the reconstruction of contemporary history by researching the role of women in history; By being able to reach women and ask uncomfortable questions they enrich ethnographic research; They also enrich the research by posing research questions which are relevant for women, particularly for their emancipation and freedom.
By opening new topics and new perspectives, the authors enrich the discussion on fundamental research dilemmas about the normative nature and function of research, the role of researcher in qualitative studies, the relationship between the subject and object of research and similar. Moreover, by detailed and emotional (sometimes heart-breaking) descriptions of personal research experience the authors show how tightly research and life are intertwined, whether the researchers (male or female) make this connection visible or not, and therefore this visibility makes the findings even sounder.

Mateusz Szubert, Choroba, ciało, grzech. Kulturowe studia maladyczne

Książka Mateusza Szuberta ujawnia olbrzymi potencjał narracyjny i mitotwórczy stanów granicznych: przewlekłych chorób i epidemii, akcentując ich specyficzną warstwę symboliczną. To złożone studium bólu i niemocy, stanowiące jednocześnie swoisty przewodnik po chorobie i chorowaniu. Autor analizuje dawne i współczesne sposoby czytania chorób, wskazując na ich – nieraz zupełnie odmienny – tryb lektury: religijny, świecki, ponowoczesny. Zasadniczym celem rozprawy jest prezentacja wartości i znaczeń przypisywanych chorobom i epidemiom (od trądu przez AIDS po Covid-19). Mowa tu głównie o specyficznych metaforach i symbolach, które – najczęściej zupełnie niezależnie od kontekstu medycznego – organizowały i organizują nadal swoistą maladyczną ikonosferę.
Jest to praca z pogranicza nauk o kulturze, socjologii oraz historii medycyny (w tym zwłaszcza psychiatrii i seksuologii). Autor chorobę rozumie bowiem jako rzeczywistość biosocjokulturową, o której istnieniu decydują liczne czynniki, niekoniecznie lub niewyłącznie medycznej proweniencji. Mateusz Szubert przekonuje, że kontekst społeczno-kulturowy, na ogół marginalizowany przez większość badaczy, odgrywa znaczącą rolę nie tylko w przeżywaniu niemocy, ale i w rozumieniu tego, czy dane doświadczenie ciała i/lub psychiki definiujemy w kategoriach choroby lub zaburzenia. Analizowane materiały wskazują jednoznacznie na niezwykle funkcjonalną, nierzadko całkowicie arbitralną właściwość tego, co jest uznawane za „chore”, „chorobliwe”. Autor śledzi dawne rejestry chorób somatycznych i psychicznych, by wskazać rażącą nieaktualność wielu z nich. Ważne miejsce w książce zajmuje opis zjawiska medykalizacji grzechu – swoistej aneksji chrześcijańskiej aksjologii przez rodzącą się psychiatrię i seksuologię (przykładem tego sojuszu jest choćby „szał maciczny” – najczęściej diagnozowana choroba kobieca w XIX wieku). Osobne studia poświęcone zostały ewolucji postaw i ocen dotyczących homoerotyzmu (od jego patologizacji i kryminalizacji do ostatecznej demedykalizacji).
Książka adresowana jest do licznego grona czytelników, polecana osobom, które interesują się historią kultury i medycyny, a także studentom kulturoznawstwa, socjologii, psychologii i medycyny.
Z recenzji wydawniczych:
„Lektura rozprawy dostarcza podwójnej satysfakcji: z jednej strony wywody Autora imponują fachowością, pokazując ścieżki na rozległej mapie maladycznych dyskursów, z drugiej książka wciąga czytelnika w nurt autorskiej opowieści. Mateusz Szubert jak mało kto wie bowiem, jak „opowiedzieć chorobę” (a także „opowiedzieć opowieści o chorobach”). Przy doskonałym warsztacie, imponującym oczytaniu, błyskotliwych i głębokich interpretacjach, pozostawia on zawsze miejsce dla czytelnika.”

dr hab. Monika Ładoń, prof. UŚ


„Książka jest ciekawym opisem „wielogłosowości choroby”, wartości i znaczeń przypisywanych „stanom niemocy”, która może zainteresować szerokie grono czytelników. Jest to praca kulturoznawcza i socjologiczna zarazem. To nowa narracja o wykluczeniu, chorobie i ciele, pokazująca jak wiele zagadnień może być wplecionych w dyskurs maladyczny. Czytelnik będzie mógł zapoznać się z nową interpretacją często znanych faktów. Dostanie wciągającą i erudycyjną narrację, która pozwoli mu w nowy sposób spojrzeć na proces chorowania.”

dr hab. Lech M. Nijakowski, prof. UW

Monografia, będąca efektem wieloletnich poszukiwań teoretycznych i badań terenowych, służy przedstawieniu i diagnozie procesu demokratyzacji kultury współczesnej. Ukazuje spór wokół zmiennych znaczeń demokracji i tym samym ewentualnego wyznaczania demokratyzacji. Szczegółowym przedmiotem zainteresowania autora jest sytuacja w jego własnym kraju, stąd prezentowane przykłady odnoszą się do kontekstu polskiego i w głównej mierze jego dotyczą. Wypracowane ujęcie demokracji zachowuje otwarty charakter, uwzględniający grę między takimi wartościami, jak: wybór, lud, równość, wolność, wielość, różnica, które pozostają kategoriami niedomkniętymi, wypełnianymi treściami w intelektualnych i praktycznych sporach. Takie ujęcie demokracji umożliwia udzielenie odpowiedzi na pytanie nie o to, czym ona jest, ale jak jest używana.

Z jednej strony autor przedstawia w książce, w jaki sposób nauka, teoria i wiedza stają się polem ustalania sensów demokracji. Teoretyczne koncepcje zostają zatem ukazane jako należące do dziedziny kultury, tworzące i odzwierciedlające zjawisko demokratyzacji. Z drugiej strony omawia praktyki mogące na proces demokratyzacji wskazywać i go ustanawiać. Interesujący okazują się więc aktorzy społeczni, podejmujący aktywne strategie w konkretnych obszarach. Tym samym analiza prowadzona w całej pracy balansuje między procesami społeczno-kulturowymi wyrażanymi w dyskursach teoretycznych a społeczno-kulturowym doświadczaniem tych procesów w konkretnych ludzkich działaniach.