Archistoria. Opowieść O Architekturze

Adrichalim (hebr. Architekci) – publikacja zbiorowa pod redakcją Bogny Świątkowskiej – to mały leksykon żydowskich architektów, którzy w XX wieku wyjechali z terenów polskich i stali się ikonicznymi postaciami architektury izraelskiej.

„Mimo różnych dróg życiowych wspólnym rysem charakteryzującym tych twórców był zamiar sformułowania nowego języka architektury, nowoczesnego i międzynarodowego, który nie tylko byłby środkiem wyrazu odrodzenia społeczeństwa izraelskiego, ale także oddawałby stabilność i kreatywność – zasady, którym ci młodzi ludzie hołdowali. (…) Trafiła im się przy tym niepowtarzalna okazja: mogli bez skrępowania formułować radykalny, współczesny formalny język architektoniczny i przestrzenny, którym chciało posługiwać się nowe państwo” – pisze architekt i dziennikarz Michael Jacobson w otwierającym książkę eseju Pionierzy, budowniczowie, wizjonerzy.

Adrichalim jest pierwszą zwartą prezentacją imponującego dorobku izraelskich projektantów przygotowaną z myślą o polskim czytelniku.

O autorach
Bogna Świątkowska – pomysłodawczyni, fundatorka i prezeska zarządu Fundacji Bęc Zmiana, z którą zrealizowała kilkadziesiąt projektów poświęconych przestrzeni publicznej, architekturze i projektowaniu, a także konkursów adresowanych do architektów i projektantów młodego pokolenia. Inicjatorka i wydawca „NN6T”. Naczelna pierwszego popkulturalnego miesięcznika „Machina” (1998-2001), autorka licznych tekstów, wywiadów, programów radiowych i telewizyjnych poświęconych współczesnej kulturze popularnej. Członkini Zespołu ds. Polityk Lokalnych przy Narodowym Centrum Kultury, a także Rady Architektury i Przestrzeni Publicznej Warszawy.

Biogramy architektów oraz rysunki ilustrujące leksykon przygotował zespół składający się ze studentów Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (Franciszek Morka, Iwona Pawlak, Urszula Prokop, Zuzanna Rosińska, Jan Sienkiewicz), Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (Igor Bloch, Anna Łyszcz).

Kampusy wyższych uczelni stanowią niezwykle istotny element miast. Autor w interesujący sposób, pozbawiony hermetycznego języka, opisuje inwestycje powstałe w latach 2004–2018 w najważniejszych polskich ośrodkach akademickich. Jaka jest (i dlaczego) architektura szkół wyższych? Jaka powinna być? Pod jakimi warunkami kampusy mogą stać się „idealnymi miasteczkami”? To tylko kilka pytań spośród wielu, na które można znaleźć odpowiedź w tej książce.

„Bardzo wysoko należy ocenić zarówno aktualność tematu, jak i ustalenia badawcze autora. (...) To oryginalna i niezwykle cenna praca naukowa cechująca się wysokim poziomem merytorycznym. Piotr Żabicki należy do wąskiego grona badaczy posiadających znaczne doświadczenie praktyczne. W książce podjął skuteczną próbę oceny jakości wprowadzonych rozwiązań, przeprowadził precyzyjną, rzeczową analizę, precyzyjnie zarysował wnioski i postulaty”.

z recenzji
dr. hab. inż. arch. Piotra Marciniaka,
prof. nadzw. Politechniki Poznańskiej

Drewniana architektura w Polsce zawdzięcza swą wyjątkową różnorodność przede wszystkim geografii i historii. Tu, na pograniczu Wschodu i Zachodu, krzyżowały się i wzajemnie na siebie oddziaływały różne tradycje budowlane, czemu sprzyjała tolerancja, panująca tak w Polsce Piastów, jak w wielonarodowościowym i wielowyznaniowym państwie polsko-litewskim. Tolerancja nakazywała udzielać schronienia przybyszom niezależnie od tego, czy byli oni uchodźcami religijnymi i politycznymi uciekającymi przed prześladowaniami, czy też ekonomicznymi, szukającymi lepszych warunków życia. W rzeczpospolitej mogli oni zachować własne obyczaje i wiarę, dzięki czemu budowali świątynie zgodnie z programem ideowym i tradycją swojej religii. Rozmaitość narodów i wyznań, a w ślad za nimi dzieł architektury - począwszy od kościołów rzymskokatolickich i cerkwi prawosławnych, przez zbory różnych odłamów protestantyzmu, bóżnice, kienesy i meczety, a na zabudowie całych miast kończąc - zdecydowała o bogactwie kształtów i dekoracji oraz o specyfice drewnianego budownictwa na rozległych terenach Rzeczpospolitej.

Monumentalne ‘sypialnie’ Moskwy, Plattenbauten Berlina wschodniego, warszawskie modernistyczne osiedla, kijowskie Brezhnevki; większości mieszkańców miast nazywa je domem, mimo to, powojenne przedmieścia Europy centralnej i wschodniej z biegiem lat stały się dla nas niewidzialne.
„Eastern Blocks” to fotograficzna podróż przez betonowe przedmieścia byłego bloku wschodniego, podczas której odkryjesz dzielnice, które po drugiej wojnie światowej stały się placem budowy pod ogromne osiedla mieszkaniowe, oraz prawdziwe architektoniczne unikaty, takie jak: latające spodki z betonu, domy na kurzych łapkach, czy monolity w kształcie młotka.
W środku ponad 100 fotografii autorstwa Zupagrafika, oraz owoce ich współpracy z lokalnymi fotografami. Książka podzielona jest na sześć rozdziałów, opowiadających o modernistycznej i brutalistycznej architekturze europejskich miast: Moskwy, Berlina Wschodniego, Warszawy, Budapesztu, Kijowa oraz Sankt Petersburga; zawiera prolog autorstwa dziennikarza Christopher’a Beanlanda, mapki oraz krótkie eseje opisujące historie dzielnic mieszkaniowych powyższych miast.
Zupagrafika to autor, niezależne wydawnictwo oraz pracownia grafiki, założona w 2012 w Poznaniu, przez hiszpańsko-polski duet - David’a Navarro i Martynę Sobecką. Tytuły wydawane przez Zupagrafika celebrują modernistyczną i brutalistyczną architekturę byłego bloku wschodniego i nie tylko. Nakładem wydawnictwa ukazały się do tej pory: „Blok Wschodni”, „Brutal London”, „Blokowice”, „Blokoshka”, „Paris Brut”, „Brutal East”, „The Constructivist”, „Modern East”, „Hidden Cities”, „Brutal Britain”.
Autor książek: Brutal London: Construct Your Own Concrete Capital (2016, wyd. Prestel Publishing), Brutal Britain (2018), Eastern Blocks (2019).

Gdynia to port, a port to Gdynia. Tak na początku istnienia II Rzeczpospolitej ukształtowała się jej morska stolica. Monografia Anny Orchowskiej to pierwsza publikacja poświęcona całokształtowi jednej z największych realizacji międzywojnia. Realizacji, która nie tylko pełniła istotne funkcje gospodarcze, ale też szybko stała się wizytówką kraju. Zwrócone niejako frontem do morza budynki były awangardowe i śmiałe w formie. Budowane w duchu modernizmu, doskonale wpisywały się w światowe trendy lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Autorka – jako architekt i historyk architektury – analizuje jakość zastosowanych w porcie rozwiązań zarówno estetycznych, jak i technicznych i technologicznych. Nie pomija także czynnika ludzkiego. Port nie powstałby przecież bez inicjatorów i organizatorów morskich przedsięwzięć, projektantów, inżynierów, budowniczych, a wreszcie – bez zwykłych pracowników. Czy udało im się stworzyć dzieło ponadczasowe?

Fascynująca podróż w czasie, podczas której razem z Piotrem Wierzbickim czytelnik zatrzymuje się w niemal każdym zajeździe lub hotelu, który kiedykolwiek pojawił się na planie Warszawy czy w przewodnikach dla podróżnych. Autor – varsavianista od lat publikujący w „Skarpie Warszawskiej” i oprowadzający wycieczki po stolicy – drobiazgowo analizuje każdą wzmiankę o obiektach bazy noclegowej, a przy tym barwnie opowiada o atmosferze dawnych czasów. Część I to solidne kompendium na temat warszawskiego hotelarstwa w zamierzchłych czasach.