Dzieje Ukrainy

Wojna wchodzi przez oczy. To spostrzeżenie Goi znalazło wyraz w jego słynnych Okropnościach wojny. Dziś możemy dopowiedzieć: obrazy niosą cierpienie, ale też na to cierpienie znieczulają. Od 24 lutego 2022 roku, gdy rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę, zostaliśmy zalani niespotykanym do tej pory ogromem obrazów przedstawiających widoki cudzego cierpienia. Co jednak w rzeczywistości widzimy? Co nam umyka? Czy nasze patrzenie ocala, czy jest raczej formą pornografii – perwersyjnego zaglądania w miejsce, w które nie powinniśmy spoglądać? Kim jesteśmy: świadkami zbrodni? Widzami medialnego spektaklu? Przypadkowymi gapiami? Być gościem w katastrofie to antropologiczny esej o patrzeniu na obrazy wojny w Ukrainie. To próba opowiedzenia o tej wojnie poprzez jej wizualność, poprzez sztukę. Co to bowiem znaczy dziś: patrzeć, zaczynać, uchodzić, cierpieć, przeżywać, nienawidzić, dokumentować, przekraczać, dekolonizować, pisać? To również opowieść o charkowskim Domu „Słowo”, w której – niczym w soczewce – odbijają się losy ukraińskiej kultury ostatnich stu lat. I na sam koniec: to książka o próbie odnalezienia się w tej wojennej historii, o mediowaniu między obiektywnym, badawczym dystansem a afektywnym zaangażowaniem. „Tomasz Szerszeń napisał książkę rewelacyjną, dał zarys nowej antropologii wojny, a może lepiej powiedzieć – wynalazł nowy język, w którym wybrzmiewają, odsłaniane właśnie, dyskursy poszerzające horyzont tego, co było polem „niemożliwości”. ” prof. Roch Sulima

Dziennik ukraiński to – jak określił w podtytule autor – Notatki z serca protestu. Kurkow od ponad trzydziestu lat pisze dzienniki, przekonany, że to one właśnie opisują aktualne wydarzenia i toczące się życie, lepiej niż wszystkie podręczniki historii. Mieszkając w samym centrum Kijowa, zaledwie kilkaset metrów od Majdanu, każdego dnia jest świadkiem dramatycznych wydarzeń, które zaczęły się na Ukrainie w listopadzie 2013 i trwają do dziś. Zdecydował się opublikować swoje półroczne zapiski, żeby zdać z nich szczegółową relację czytelnikom na całym świecie. Pisze: [...] z balkonu widzimy dym palących się barykad, słyszymy eksplozje granatów i strzały, w mieszkaniu, z którego regularnie wychodzimy, żeby pójść do pracy, na Majdan czy gdziekolwiek indziej. Przez cały ten czas życie się toczy, nie zatrzymuje się ani na chwilę. [...] Życie podczas rewolucji, życie w oczekiwaniu na wojnę, która także teraz, kiedy piszę te słowa, wydaje się bardzo bliska, o wiele bliższa, niż była jeszcze tydzień temu”.

Najnowsza książka wybitnego publicysty i historyka w zwięzłej i popularnej formie przedstawia skomplikowane relacje polsko-ukraińskie i ukraińsko-polskie. Jej wielką zaletą jest podjęte staranie zrozumienia ukraińskich racji (wcale niejednoznacznych wśród samych Ukraińców) oraz szacunek dla ukraińskiego spojrzenia na własne dzieje. Autor, który zafascynowany jest Ukrainą, stara się wyważyć i pojąć racje obu stron. Książka Kazimierz Wóycickiego ułatwia znalezienie drogi do wzajemnej akceptacji i szacunku.

Nieustraszone, bohaterskie kobiety o wielkich sercach Gdy 24 lutego wojska rosyjskie zaatakowały Ukrainę, siostry zakonne rozpoczęły własną walkę o człowieczeństwo w piekle wojny. Pozostały w kraju, aby służyć ludziom tak samo jak ich poprzedniczki podczas drugiej wojny światowej. Inne, zmuszone działaniami wojennymi i koniecznością ochrony podopiecznych, swoją posługę sprawują w Polsce, pomagając tym, którzy zostali za wschodnią granicą. Organizują pomoc humanitarną, opatrują rany, zapewniają schronienie uciekającym przed wojną, opiekują się sierotami, wspierają duchowo żołnierzy i cywili. Agata Puścikowska dotarła do kobiet niezwykłych, choć niebywale skromnych i swoją walkę toczących po cichu. Siostry zakonne, głównie Polki mieszkające na Ukrainie, opowiadają autorce o tym, jak wygląda wojna oczami kobiet, czy czują strach, patrząc na rakiety burzące okoliczne budynki lub słysząc huk spadających bomb. Mówią o codziennej posłudze bliźnim, swoich lękach, ale też o wielkich nadziejach na koniec wojny. Siostry nadziei to wyjątkowe świadectwo kobiet, które w obliczu wojny ryzykują własne życie, walcząc o dobro każdego człowieka.

Jest to pierwsza praca naukowa dotycząca zamieszek na Ukrainie i tragicznego zestrzelenia MH17, która kwestionuje zachodni konsensus dotyczący tych wydarzeń, podkreślając geopolityczny i ekonomiczny kontekst impasu Zachodu z Rosją, blokiem BRICS oraz walk o dostawy energii do UE.
Książka ta, oparta na niepublikowanych wcześniej dokumentach rządowych i NATO oraz szerokiej gamie źródeł, zawiera analizę globalnej ekonomii politycznej i współczesnych debat na temat Rosji i stosunków Wschód-Zachód.

Naród ukraiński ukształtował się w toku kolejnych rewolucji, poczynając od 1648 r. Wtedy wybuchła pierwsza, w Polsce groteskowo sprowadzana do "powstania Chmielnickiego". Książka ta jest o dwóch kolejnych ukraińskich rewolucjach narodowych, które wybuchły już w wiekach XX i XXI. Wbrew rozpowszechnionemu mniemaniu, tak jak Rosja nigdy nie była jedna i niepodzielna, tak też nie było w 1917 r. i w latach następnych jednej i niepodzielnej rewolucji rosyjskiej. Równolegle do niej, oddzielnie od niej i w bardzo dramatycznych starciach z nią przebiegała rewolucja ukraińska. W książce przedstawiono dwie fazy, zdaniem autora kluczowe dla zrozumienia przyczyn, natury i dynamiki tego starcia między rewolucjami. Kolejna już w niepodległej Ukrainie, ale niepodległość utwierdzająca, to rewolucja 2014 r. na Majdanie, przeciwko której Rosja najpierw napędziła kontrrewolucję, a następnie wszczęła wojnę. Autor wykazuje społecznie oligarchiczny i ideologicznie "białogwardyjski" charakter prorosyjskiej rebelii w Donbasie. Zamieszczone w książce oryginalne, nowatorskie teoretyczne studia nad imperializmem rosyjskim wyjaśniają, dlaczego w Ukrainie, w toku obecnej wojny, ważą się losy tego imperializmu.