Finanse publiczne a nowe zarządzanie gospodarcze w Unii Europejskiej

Najbardziej kompleksowa książka ekonomiczna odnosząca się do systemu podatkowego i możliwości kształtowania polityki gospodarczej poprzez system podatkowy oraz jej zamienne, bądź równoległe zastosowanie obok polityki monetarnej. Napisana na bazie przeglądu blisko ośmiuset pozycji literatury światowej i ugruntowana w autorskiej i rzetelnej analizie danych empirycznych. Ekonomia systemu podatkowego to nowy pragmatyzm ekonomiczny i lektura obowiązkowa. Wyznacza drogi i możliwości łączenia teorii i praktyki, odpowiadając na wyzwania rozwojowe, kryzysowe i recesyjne współczesnych gospodarek. Książka stanowi oryginalną, wartościową i potrzebną próbę zaprezentowania istotnych problemów naukowych z zakresu dyscyplin ekonomia i finanse (polityka społeczno-gospodarcza, finanse publiczne, polityka fiskalna). Dowodzi też, że autorzy dysponują bogatą i profesjonalną wiedzą oraz stosownym warsztatem naukowym. Przyszło im zmierzyć się z przedsięwzięciem o nadzwyczaj wysokim poziomie złożoności. Problematyka podatkowa jest relatywnie skomplikowana, a liczba dylematów jej towarzyszących wręcz imponująca. Autorzy zaprezentowali interesujące, a zarazem pragmatyczne myśli i podejścia do analizowanej problematyki. Opisują, mierzą, porównują, wartościują, objaśniają (!), przewidują, proponują, a zatem próbują, w granicach możliwości, sprostać wszystkim głównym powinnościom analityków zajmujących się ekonomią i finansami. Odbiorcami pracy mogą być naukowcy, doktoranci i studenci zainteresowani polityką społeczno-gospodarczą oraz finansami publicznymi z uwzględnieniem wyników obecnego stadium debaty nad kierunkami rozwoju nauki ekonomii i finansów. Ważnym adresatem mogą być też praktycy związani z administracją rządową oraz samorządową, zainteresowani problematyką ewolucji systemów podatkowych. Z recenzji prof. Stanisława Flejterskiego

Książka zawiera aktualną wiedzę z finansów samorządowych. Autor ukazał merytoryczne zagadnienia związane z finansami publicznymi, prawem finansowym z punktu widzenia funkcji i zadań współczesnego decydenta samorządowego. W monografii w sposób usystematyzowany, kompletny, a zarazem przystępny przedstawiono fundamentalne zagadnienia wymagane do skutecznego zarządzania gospodarką finansową jednostki samorządu terytorialnego. Zaletą publikacji jest omówienie problematyki dotyczącej: otoczenia prawnego i form organizacyjnych samorządu terytorialnego, procedury projektowania zarządzania i ewaluacji budżetu samorządowego, planowania finansowego, przekazywania wybranych dotacji z budżetu lokalnego, istoty sprawozdawczości budżetowej, a także nadzoru, kontroli gospodarki finansowej, dyscypliny finansów publicznych, absolutorium komunalnego, ze szczególnym zaakcentowaniem w tej procedurze roli komisji rewizyjnej. W dalszej kolejności podjęty został temat kontroli zarządczej i funkcji audytu wewnętrznego w administracji samorządowej. Książka adresowana jest w szczególności do przedstawicieli władz stanowiących i wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego. Powinna również zainteresować środowisko akademickie, tj. pracowników naukowych i studentów różnych kierunków studiów.

Autor charakteryzuje konstytucyjne aspekty mechanizmu korekcyjno-wyrównawczego, polegającego na horyzontalnym wyrównaniu dochodów jednostek samorządu terytorialnego (tzw. wpłat janosikowych) w polskim systemie finansowania samorządu terytorialnego, oraz analizuje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w tym zakresie.
W książce zostały przedstawione ogólne założenia finansowania samorządu terytorialnego na poziomie ustaw zasadniczych w państwach zdecentralizowanych oraz doktrynalne i aksjologiczne podstawy działania mechanizmu wyrównawczego. Autor uwzględnia przede wszystkim przepisy Konstytucji z 1997 r. i orzecznictwo polskiego sądu konstytucyjnego z odniesieniem do poprzednich ustaw zasadniczych. W publikacji zaprezentowano postulaty de lege ferenda odnoszące się do wciąż aktualnego problemu legislacyjnego konieczności zmiany systemu wpłat wyrównawczych, a w konsekwencji – całego systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego w Polsce.
Publikacja adresowana do adwokatów, radców prawnych i sędziów oraz pracowników administracji rządowej i samorządowej, a także pracowników naukowych i studentów prawa i administracji, studiów regionalnych i samorządowych oraz ekonomii.

******

The Mechanism of Horizontal Equalization of Local Government Finance in the Light of Polish Constitutional Court Jurisdiction

The description of the corrective-compensatory mechanism in the Polish system of financing local government units and the analysis of the Constitutional Court Jurisdiction in this regard. The general rules for financing local government units at the level of fundamental laws in decentralized countries as well as doctrinal and axiological bases for the compensatory mechanism with regard to 1997 Constitution and Polish Constitutional Court Jurisdiction.

Autorka konfrontuje kierunki zmian, jakie zachodziły w ostatniej dekadzie w sektorze finansów publicznych w Polsce ze zgłaszanymi od lat postulatami dotyczącymi funkcjonowania niektórych podmiotów i instrumentów tego sektora. Monografia zawiera m.in. próbę odpowiedzi na następujące pytania:
• Czy tradycyjne zasady budżetowe to przebrzmiały relikt minionej epoki czy współczesne narzędzie oceny budżetu państwa i sektora finansów publicznych?
• Jakie zasady powinny być respektowane, aby możliwa była pełna kontrola parlamentu nad finansami publicznym w Polsce?
• Jakie elementy zawiera, a jakie powinna zawierać ustawa budżetowa?
• Jaką rolę odgrywa, a jaką powinien odgrywać bilans sektora finansów publicznych?
• Jaki jest skutek zachodzących w ostatnich latach procesów decentralizacji i debudżetyzacji w sektorze finansów publicznych?
• Czy konieczna jest weryfikacja form organizacyjno-prawnych finansowania zadań publicznych w formie innej niż jednostka budżetowa? Jakie kryteria powinny być wówczas zastosowane?
• Czy władze publiczne stwarzały tzw. iluzje fiskalne? Jeżeli tak – jakie i jak można im zapobiegać?
• Które z tzw. dobrych praktyk stosowanych w innych krajach można implementować w Polsce, nie powodując niepożądanych skutków ubocznych?

Monografia jest skierowana zarówno do środowiska akademickiego (pracowników naukowych i studentów różnych kierunków), jak i do praktyków, w szczególności władz stanowiących i wykonawczych.

Celem monografii jest poszerzenie obszaru badań dotyczących finansowania mieszkalnictwa, aby choć częściowo wypełnić lukę w dotychczasowym dorobku nauki w tym zakresie. W opracowaniu wykorzystano jako materiały źródłowe publikacje takich instytucji, jak: Komisja Europejska, Europejski Bank Centralny, Bank Rozliczeń Międzynarodowych, European Mortgage Federation, International Capital Market Association. Zaletą tych materiałów źródłowych jest ich aktualność. Dodatkowo wykorzystano publikacje nawiązujące do okresu kryzysu finansowego lat 2007–2009 takich instytucji, jak: Narodowy Bank Szwajcarii oraz Swedish Institute for European Policy Studies. Chociaż dane pozyskane z tych źródeł w znacznej mierze obejmują okres dekady poprzedzającej kryzys, konkluzje w nich zawarte stanowiły podstawę dokonania aktualnej diagnozy, identyfikacji tendencji oraz perspektyw dotyczących innowacji finansowych wspierających rozwój mieszkalnictwa na obszarze Unii Europejskiej prawie dekadę po kryzysie.

W książce przedstawiono rolę pomocy publicznej w finansowaniu małych i średnich przedsiębiorstw, pokazano modelową ewolucję tych podmiotów, przeanalizowano dostępność pomocy publicznej, zidentyfikowano bariery rozwoju z uwzględnieniem zarówno nowo powstałych przedsiębiorstw, jak i podmiotów z wieloletnim doświadczeniem.