Gropius

W Czterech zaginionych miastach Annalee Newitz zabiera czytelników w podróż do historii miejskiego życia. Newitz bada powstanie i upadek czterech starożytnych miast, z których każde stanowiło centrum cywilizacji: neolityczne Çatalhöyük w środkowej Turcji, rzymskie miasteczko Pompeje na południowym wybrzeżu Włoch, średniowieczne megamiasto Angkor w Kambodży i autochtoniczna metropolia Cahokia, która znajdowała się nad rzeką Missisipi.

Newitz podróżuje do wszystkich czterech miejsc – i opierając się na najnowocześniejszych badaniach archeologicznych – ujawnia zmiany środowiskowe oraz polityczne zawirowania, które skazały te starożytne osady na upadek. Śledząc wczesny rozwój urbanistyki, Newitz przedstawia nam również anonimowych robotników – niewolników, kobiety, imigrantów – budujących miasta i tworzących pomniki, które przetrwały tysiąclecia.

Cztery zaginione miasta to podróż w zapomnianą przeszłość, ale także spojrzenie w przyszłość, w której większość ludzi na Ziemi będzie mieszkać w miastach, może też ujawnić coś z naszego własnego losu.

Znakomity zbiór tekstów jednego z najwybitniejszych w Polsce znawców w dziedzinie architektury krajobrazu. Autor opisuje m.in.: pokusy w kształtowaniu krajobrazu, fragmentację przestrzeni, krystalizację postaci miasta, manowce partycypacji społecznej, opłacalność ładu przestrzennego, polską tradycję "sprawlu", ochronę i tworzenie piękna w otoczeniu człowieka, udział elit w zagospodarowaniu ziem górskich, dobrą i niedobrą tożsamość krajobrazu, skutki populizmu i postprawdy, pozycję urbanisty jako reprezentanta niechcianego zaufania publicznego oraz postać profesora Gerarda Ciołka.
Ta książka to lektura obowiązkowa dla badaczy, studentów i doktorantów tej dyscypliny, ale także przedstawicieli organów administracji państwowej i władz samorządowych mających bezpośredni wpływ na planowanie przestrzenne i kształtowanie krajobrazu w Polsce. Ogromna wiedza Autora i wspaniały język tych tekstów sprawiają, że jest to również publikacja nie do przeoczenia dla wszystkich zainteresowanych dalszymi losami miejsc, w których żyją.

******

Landscape in Times of Populism and Post-truth

An impressive collection of texts written by one of the most eminent Polish landscape architecture experts. The author describes, among others, temptations to create landscape, fragmentation of space, crystallization of the city form, intricacies of social participation, profitability of spatial order, Polish tradition of urban sprawl, protection and creation of beauty in human environment, participation of elites in development of mountainous terrains, good and bad landscape identity, consequences of populism and post-truth, the role of an urban planner as a representative of unwanted public confidence and the figure of professor Gerard Ciołek.

Niniejszy zbiór tekstów to „podręcznik do oduczania się” – oduczania się różnych sposobów teoretyzowania miasta, które uważamy za naturalne do tego stopnia, że nie postrzegamy ich już jako konstrukcji myślowych, traktując je jako część rzeczywistości. Ponieważ słowa, nazwy i pojęcia nadal są naszymi podstawowymi narzędziami myślenia, czasami, żeby dobrze się czegoś nauczyć, trzeba wcześniej porządnie i rzetelnie czegoś się oduczyć.

Chcemy oduczyć się myślenia o zdrowiu w mieście tylko poprzez banalną metaforę miasta-organizmu, zamiast tego pragniemy badać skomplikowane zależności pomiędzy zdrowiem a przestrzenią miejską. Chcemy oduczyć się myślenia o infrastrukturze w mieście jedynie poprzez jej materialny, techniczny i inwestycyjny wymiar, bo nie tylko rury i drogi, ale także my sami tworzymy miejską infrastrukturę. Chcemy oduczyć się myślenia o związkach architektury z władzą tylko przez pryzmat konkretnych ideologii politycznych, rzekomo wpisanych w architekturę, bo ani władza biopolityczna, ani wolność nie są nigdy ostatecznie zdeterminowane przez formy architektoniczne.

Celem tego zbioru nie jest więc sklasyfikowanie i wyjaśnienie poszczególnych elementów myślenia o zdrowiu, infrastrukturze i biopolityce w mieście, ale raczej wprowadzenie pewnej konfuzji do istniejących wcześniej definicji – nie poprzez postmodernistyczny relatywizm, ale dzięki pokazywaniu hybrydowości współczesnych form, w jakich wytwarzane i reprodukowane jest życie w mieście. Nie ma jasnego rozdziału pomiędzy tym, co materialne, a tym, co społeczne, tym, co polityczne, a tym, co eksperckie, między ciałem a świadomością.

„Przez lata wmawiano nam, że musimy wybrać: albo zieleń i spokój albo mieszkanie w mieście. Ta alternatywa jest fałszywa, bo tylko połączenie tych pozornych sprzeczności tworzy jakość, o którą nam chodzi – dobrze funkcjonujące przyjazne miasto. Więc tym, czego powinniśmy żądać są: zieleń, cisza, spokój i bezpieczeństwo, a to wszystko w mieście, blisko usług potrzebnych na co dzień” napisała w przedmowie do polskiego czytelnika Joanna Erbel.



Wysoka jakość życia i gęsta zabudowa w Polsce brzmi jak para przeciwieństw. Większość nowych inwestycji, które wyrastają w ostatnich latach, to nieprzyjazne do życia blokowiska pozbawione sąsiedzkiej bliskości, dostępu do zieleni, pełnowymiarowych przestrzeni rekreacyjnych i niezbędnych usług. Jednocześnie wiemy, że przestrzeń w mieście jest niezwykle cenna, a rozlewanie się miast jest negatywnym zjawiskiem. Wydaje się zatem, że jesteśmy rozdarci pomiędzy potrzebą dobrego życia, a pochłanianiem kolejnych obszarów pod zabudowę. Może być jednak inaczej. David Sim – szkocki architekt, od lat związany z biurem architektonicznym Gehl Architects, daje nam gotową instrukcję jak budować przyjazne miasta o dużej gęstości. Autor prowadzi nas przez europejskie miasta, które mogą być dla nas wzorem do naśladowania. To nie abstrakcyjne, akademickie dywagacje, ale działające rozwiązania, które autor przekazuje nam w postaci prostych dziewięciu zasad. Ta książka sprawia, że z nadzieją patrzymy na przyszłość naszych miast.

Procesy rozwoju zagospodarowania przestrzennego w kilku ostatnich dekadach mają w Polsce szczególnie dynamiczny przebieg. Gospodarowanie przestrzenią wymaga nie tylko głębokiej wiedzy o strukturze, funkcjonowaniu i przekształceniach zachodzących w systemach krajobrazowych, ale także orientowania się w bardzo szerokim zakresie przepisów prawnych związanych z wykorzystywaniem zasobów i ochroną walorów przestrzeni.

Książka obejmuje kompleksową i aktualną wiedzę teoretyczną i praktyczną na temat przyrodniczych podstaw gospodarowania środowiskiem, które są jednym z filarów zrównoważonego rozwoju. Autorzy omówili nie tylko poszczególne elementy środowiska przyrodniczego w kontekście ocen środowiskowych, ale także prawne podstawy gospodarowania, źródła informacji geograficznej oraz wybrane metody i techniki oceny zasobów środowiskowych. Uwzględnili też strategiczne opracowania przyrodnicze na różnych poziomach planowania rozwoju społeczno-gospodarczego (m.in. polityki, strategie, plany i programy). Przedstawili również problematykę prognozowania krajobrazowego oraz jego znaczenie w ocenach oddziaływania na środowisko.

Towarzysząca książce płyta CD zawiera tabelaryczne zestawienie informacji na temat przydatności rolniczej gleb oraz związków między glebami i zbiorowiskami roślinnymi a typami siedliskowymi lasu.

Podręcznik jest przeznaczony dla studentów kierunków: gospodarka przestrzenna, planowanie przestrzenne, kształtowanie i ochrona środowiska, ochrona środowiska, kształtowanie środowiska przyrodniczego, geografia, biologia, geologia, architektura krajobrazu, a także dla pracowników samorządów terytorialnych, planistów przestrzennych oraz służb ochrony środowiska.

Niniejsza publikacja to wielowątkowe rozważania na temat planowania i projektowania urbanistycznego – dziedzin mających ogromny wpływ na kreowanie przemian przestrzennych miasta.
Z jednej strony może stanowić klasyczny podręcznik dla osób studiujących architekturę i urbanistykę. Z drugiej – to doskonałe źródło praktycznej wiedzy dla urbanistów oraz przedstawicieli władz samorządowych odpowiedzialnych za proces rozwoju miast.
Pierwsza część książki prezentuje w chronologicznym porządku fakty, które powodowały powstawanie nowoczesnych miast, to znaczy takich, w których wprowadzano wszelkiego rodzaju nowości techniczne ułatwiające życie, dbając jednocześnie o ich urodę. Autor omawia tu m.in.: zagadnienie miast epoki rewolucji przemysłowej oraz miast linearnych, teorię zbliżenia miasta z regionem oraz teorię miasta rozumianego jako dzieło sztuki i rodzącą się teorię miasta funkcjonalnego. Istotą narracji nie jest tu jednak wymienianie suchych faktów, nazw i dat, lecz pokazanie ciągłości i trwania wczesnych doświadczeń urbanistycznych.
W drugiej części Autor omawia najistotniejsze problemy współczesnej urbanistyki, takie jak: rozpraszanie się miast i nasz stosunek do tego fenomenu, zanikanie jednych miast i nadmierny rozrost innych, upadek nowych zgrupowań miejsc pracy, aż wreszcie rola technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Udowadnia, że żadne działanie jednostki nie jest autonomiczne, lecz wpływa na funkcjonowanie całego miasta.
„Urbanistyka XXI wieku” to wspaniałe kompendium wiedzy urbanistycznej dla wszystkich tych, którzy mają do czynienia w jakikolwiek sposób z planowaniem przestrzennym i projektowaniem urbanistycznym inwestycji miejskich. Dotyczy to nie tylko studentów i badaczy tego zjawiska ale także przedstawicieli rządowych oraz samorządowych władz wykonawczych i ustawodawczych, oraz wszystkich tych, którzy w obszarze szeroko rozumianej urbanistyki będą chcieli mieć wpływ, lub będą go mieli, na procesy rozwoju miast. Wykorzystana literatura bibliograficzna jest bardzo bogata i dobrana właściwie, ze znaczącym udziałem tytułów obcojęzycznych. Odniesienia w opracowaniu, do wymienionej w bibliografii literatury przedmiotu, pozwalają docenić nowatorskie podejście Autora do tematu, a jednocześnie uświadamiają ogromne jego znaczenie dla działań związanych z procesami inwestycyjnymi w miastach."
prof. dr hab. inż. arch. Robert Masztalski, Wrocław