Handel ludźmi

Podręcznik przedstawia najważniejsze problemy nauki o prawach człowieka. Obejmuje wstępne zagadnienia teoretyczne, informacje o istniejących systemach instytucjonalnych ochrony praw jednostki oraz omówienie treści poszczególnych praw, zwłaszcza praw osobistych i politycznych. Zawiera liczne odwołania do praktyki orzeczniczej organów wymiaru sprawiedliwości i Trybunału Konstytucyjnego, a także organów międzynarodowych, zwłaszcza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Konstrukcja wykładu nawiązuje w dużym stopniu do systematyki Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Czwarte wydanie zostało zaktualizowane i poszerzone o nowe wątki. Przy doborze zagadnień szczegółowych i formy ich prezentacji autorzy wykorzystali doświadczenie dydaktyczne, zdobyte dzięki prowadzeniu zajęć nie tylko z zakresu praw człowieka, lecz także dyscyplin pokrewnych, przede wszystkim prawa konstytucyjnego. Podręcznik jest przeznaczony przede wszystkim dla studentów wydziałów prawa. Ze względu na przystępną formę wykładu może być wykorzystywany przez słuchaczy kierunków pokrewnych, takich jak: administracja, nauki polityczne, stosunki międzynarodowe, europeistyka i bezpieczeństwo wewnętrzne.

Od momentu podpisania w 1975 r. w Helsinkach Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie prawa człowieka nabierały coraz większego znaczenia w relacjach demokratycznych państw zachodnich z Warszawą. Stały się jednym z elementów zimnowojennej gry między dwiema stronami żelaznej kurtyny.
Czworo historyków z renomowanych polskich ośrodków akademickich, korzystając z do tej pory nieznanych, niedawno odtajnionych dokumentów przechowywanych w archiwach zagranicznych, opisuje, w jaki sposób rządy najważniejszych graczy zachodnich – Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Republiki Federalnej Niemiec, Francji, państw skandynawskich i Kanady – odnosiły się do kwestii przestrzegania praw człowieka w PRL i jak wpływało to na ich politykę zagraniczną wobec Polski. Przebadany okres obejmuje lata 1975–1981, a więc czas od podpisania aktu helsińskiego do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.
Druga połowa lat 70. była okresem wyjątkowo dobrych stosunków Warszawy z Zachodem. Rządy zachodnie podejmowały próby wprowadzenia w życie zapisów tzw. III koszyka, aby zwiększyć swobodę przemieszczania się i umożliwić łączenie się rodzin rozdzielonych granicami państwowymi. Dokonywały też oceny przestrzegania praw człowieka w Polsce. Autorzy przebadali dokumenty tworzone przez różne rządowe ośrodki analityczne, a także przyjrzeli się wpływowi opinii publicznej w państwach demokratycznych na politykę w kwestii praw człowieka. W książce przedstawiono stosunek poszczególnych państw do rozwoju polskiej opozycji politycznej, porównano podejście do dysydentów i polityki władz Polski Ludowej wobec nich. Zagadnienia te ukazano na szerszym tle rozważań nad prawami człowieka po konferencji w Helsinkach i w kontekście koncepcji wykorzystania konferencji przeglądowych KBWE w Belgradzie i Madrycie jako dodatkowych narzędzi nacisku na PRL. Dostęp do niedawno odtajnionych źródeł pozwolił na przebadanie również okresu działania „Solidarności”, której powstanie uznano na Zachodzie za przejaw poprawy sytuacji na polu praw człowieka, aż do momentu wprowadzenia 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego, który zamykał okres lepszych relacji.

W numerze poruszone zostały zagadnienia tak różnorodne, jak bezpieczeństwo i strategiczna autonomia kosmiczna dla UE czy kultura polityczna i zachowania wyborcze na Bałkanach.
Teoretyczna część tego zeszytu zaczyna się od rozważań dotyczących Soft Power: ram teoretycznych tego zjawiska i jego podstaw politycznych.
W kolejnych działach tematycznych kwartalnika dużo uwagi poświęcono kwestiom ochrony praw człowieka, praw konsumenta i danych biometrycznych; zagadnieniom bezpieczeństwa energetycznego UE; reformom podejmowanym w krajach na obszarze poradzieckim w celu dostosowania lokalnego ustawodawstwa do standardów Unii Europejskiej.

W tomie Ochrona praw człowieka pierwszej generacji w dobie nowych wyzwań cywilizacyjnych zostały ukazane: ewolucja ochrony praw człowieka, pluralizm systemów ochronnych oraz problem kompatybilności krajowych i międzynarodowych systemów ochronnych, uwzględniający zarówno standardy prawnie wiążące, jak i instrumenty o charakterze tzw. miękkiego prawa (soft law). Przedmiotem analizy stał się system „wczesnego ostrzegania” w uniwersalnym systemie ochrony praw człowieka. Zaprezentowano regionalne standardy ochrony praw człowieka, zwłaszcza te wynikające z działalności Rady Europy, Unii Europejskiej i Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, oraz problem ich implementacji w systemach krajowych. Szczegółowa analiza objęła problem ochrony praw człowieka pierwszej generacji wobec nowych wyzwań cywilizacyjnych. W obszarze zainteresowania badaczy znalazły się: prawo do godności, prawo do prywatności, prawo do rzetelnej informacji i wolność słowa, wolność sumienia i religii, prawo do zrzeszania się, prawo do swobodnego przemieszczania się oraz prawo do ochrony prawnej w postępowaniu sądowym. Zbadano efektywność ochrony tych praw przez pryzmat zarówno dorobku międzynarodowych organizacji podejmujących ochronę praw człowieka, jak i krajowych systemów ochronnych i działalności organizacji pozarządowych.




prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia

dr hab. Kamil Spryszak, prof. UJK

W prezentowanym tomie szczególną uwagę zwrócono na prawo do pokoju i na nowe wyzwania dla bezpieczeństwa. Wskazano na militaryzm i zmarginalizowanie ruchów pacyfistycznych jako istotne zagrożenie dla ochrony praw człowieka. Podjęto analizę konsekwencji napaści Rosji na Ukrainę. Przedmiotem badań stało się bezpieczeństwo społeczne w perspektywie krytycznej. Część opracowań dotyczy zagrożeń wynikających z cyberprzestępczości, m.in. oszustw w handlu internetowym. W polu zainteresowania autorów znalazło się także prawo do demokracji, a zwłaszcza różne aspekty działalności samorządu terytorialnego. Podjęto również problem prawa do zdrowego środowiska w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu, a także prawa do korzystania ze wspólnego dziedzictwa ludzkości. Istotne miejsce zajmują prace dotyczące prawa do pomocy humanitarnej, a zwłaszcza praw uchodźców, uwzględniające najnowsze analizy sytuacji na granicy polsko-białoruskiej, a także wyzwań powstałych podczas wojny w Ukrainie. Przedstawiono też analizę zjawiska bezpaństwowości w kontekście międzynarodowych uregulowań prawnych. prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia dr hab. Kamil Spryszak, prof. UJK redaktorzy naukowi

Słowo „samospalenie” (chiń. zifen) nie oddaje pełni indywidualnego i politycznego znaczenia tego aktu. Jeśli ugrzęźniemy w podobnych określeniach, nie pojmiemy, co dzieje się dziś w Tybecie, lub zrozumiemy to opacznie. Wielu zdaje się sądzić, że to działanie przeciwko sobie, widząc w nim samobójstwo w płomieniach, które wznieca się własnymi rękoma. Gdyby wszakże ostatecznym celem była śmierć, po co zadawać sobie męczarnie trawienia ogniem każdego skrawka ciała?
W tym właśnie tkwi klucz do zrozumienia: samospalenie jest nade wszystko najdobitniejszym, najdrastyczniejszym aktem oporu i przywracania dumy, podejmowanym przez zwykłych ludzi, którzy jak my wszyscy wzdragają się na samą myśl o tak straszliwym bólu. Strajk głodowy jest uznanym i szanowanym medium sprzeciwu, samospalenie zaś odrzucamy, bowiem nie jesteśmy w stanie nie tylko zaakceptować, ale nawet wyobrazić sobie związanej z nim męki. Nie musimy jej przecież znosić, a jedynie przyjąć do wiadomości, by uświadomić sobie potęgę odwagi, która ciska kruche ciało w ogień w proteście przeciw tyranii.
Mimo sugerującej to nazwy nasze samospalenia nie są sprawą jednostkową. Fakt, że działanie z myślą o innych określamy słowem zawierającym egoistyczną cząstkę „samo”, świadczy o nędzy naszego języka.
Może tybetańskie protesty należałoby odróżniać od innych nową nazwą? W cenzurowanym chińskim internecie młodzi Tybetańczycy mówią najczęściej metaforycznie o „zapalaniu światła” lub „ofierze światła”, przydając oddawaniu życia dla wspólnego dobra wymiar praktyki religijnej. Inni używają określenia „zapalenie lampki”. Jak na ołtarzu, przed posągiem Buddy.
(fragment rozdziału "Samospalenie jako protest")

„Tybet to niezwykle trudny przypadek, test przestrzegania praw człowieka w Chinach i na świecie, wielka próba dla międzynarodowych standardów sprawiedliwości, których nikomu nie wolno lekceważyć ani ignorować. Do tej pory zdążył przynieść upokorzenie dokładnie wszystkim.”
Ai Weiwei

Oser - tybetańska pisarka i "poetka, która zapomniała się bać", pełni rolę "dziennikarki społecznej" i jednoosobowej agencji informacyjnej; jest laureatką wielu międzynarodowych wyróżnień.