Inna Komparatystyka. Od Dokumentu Do Wyobraźni

Na przełomie XX i XXI wieku określenie „tożsamość” zaczęło w Polsce znaczyć na wiele nowych sposobów. Choć tradycyjne wzory myślenia o narodzie z ich romantycznymi motywami wciąż mają się dobrze, w przestrzeni publicznej pojawiły się nieznane dotąd zjawiska. To właśnie one wzbudziły zainteresowanie autorów tej książki. Najważniejszym jest zapewne zmiana otoczenia komunikacyjnego, Nowe techniki przekazu – wśród nich Internet – tworzą możliwości, w których zbiorowe i indywidualne identyfikacje kształtują się inaczej niż dotychczas. Z propozycji wywodzących się z dwudziestowiecznego pojmowania tożsamości zajęliśmy się tymi, które dostrzegają nową sytuację i starają się na nią odpowiedzieć. Interesują nas także zjawiska zupełnie nowe, takie jak narracje nie-politycznych emigrantów po roku ’89, fenomen literatury miejsca, zagadnienia gender i ich związek z tożsamością czy wreszcie tak silne we współczesnej kulturze zainteresowanie subwersją istniejących wzorów identyfikacji. Wszystko to składa się na tytułowe „gry o tożsamość w czasach wielkiej zmiany”, której wszyscy jesteśmy świadkami. Tomasz Żukowski

Tytuł niniejszej rozprawy określa dwa obszary złożonych i wielowątkowych problematów dotyczących charakteru obecności tragedii Jeana Racine’a w epoce polskiego oświecenia. Kobieca dusza, czułość serca i sentymenty to symboliczna zapowiedź rozważań poświęconych charakterystycznym dominantom semantycznym rasynowskiej estetyki i koncepcji tragedii, szczególnie popularnych wśród polskich admiratorów sztuki autora Fedry czy Andromachy. Drugi obszar tematyczny: o polskim oświeceniowym czytaniu tragedii Jeana Racine’a, określa główną drogę, dzięki której niedościgły wzorzec klasycystycznej tragedii francuskiej zaczyna powoli przenikać w polski oświeceniowy pejzaż ciągle jeszcze głębokiej „niedojrzałości”, „małości w tragicznej dziedzinie”.

„Książka ta, o szerokich walorach poznawczych, nowatorska w założeniach metodologicznych, w sposobie prowadzenia dialogu z tekstami dramatycznymi i ich bohaterkami, z pewnością zyska zainteresowanie badaczy epoki oświecenia oraz stanie się lekturą obowiązkową wykładowców literatury i jej miłośników”. (prof. dr hab. Irena Kadulska)

Izabela Gawrońska-Meler – doktor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki. Członkini Międzynarodowego Naukowego Towarzystwa Badań Teatru, Literatury i Baletu. Autorka wielu artykułów dotyczących twórczości Jeana Racine’a oraz polskiej i francuskiej tragedii klasycystycznej. Zarówno w pracy badawczej, jak i dydaktycznej stara się korzystać z wiedzy i doświadczenia wyniesionego z „seminarium romantycznego” profesor Marii Janion.

„Narracja" - słowo to coraz częściej pojawia się w środkach masowego przekazu czy w potocznym języku. Gdy jakieś pojęcie staje się słowem kluczem, może być łatwo nadużywane i stracić swój pierwotny sens. Prezentowana publikacja pozwala zrozumieć narrację jako kategorię ważną, niezbędną do opisu istotnych zjawisk i procesów. A skoro autorami tej książki są filolodzy, psycholodzy, językoznawcy, psychiatrzy i psychoterapeuci, wybitni teoretycy i praktycy z tych dziedzin, przystępując do lektury czytelnik tej pracy słusznie może oczekiwać, że wiele z zagadnień dotyczących narracji zostanie wyjaśnionych. Można też mieć nadzieję, że powstanie wiele nowych pytań...

Porusza zagadnienia podstawowe dla teorii literatury
Analizuje wpływ zmian w sposobie komunikowania na status i funkcje społeczne literatury
Omawia związki literatury z innymi dziedzinami sztuki i nauki
Opisuje relacje między literaturą a dyskursami nieliterackimi
Prezentuje sposoby wykorzystania transdyscyplinarnych metod badawczych do analizy dzieł literackich i tekstów kultury

Podręcznik polecamy studentom kierunków filologicznych do zajęć z teorii literatury oraz kulturoznawcom, a także nauczycielom języka polskiego.

Tom Znaki czy nie znaki? powstał z inicjatywy profesora Gennadija Zeldowicza w Zakładzie Semiotyki Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego i jest plonem cyklu spotkań naukowych pod tym właśnie tytułem. W publikacji przedstawiono różne podejścia zarówno do terminu znaku, jak i kwestii jego inności.
Tom otwiera rozprawa Andrzeja Bogusławskiego, która dotyczy kwestii kluczowej dla tej tematyki, a mianowicie zależności między wyrazem znak a wyrażeniami językowymi, które w ramach semiotyki są zaliczane do znaków.
Autorzy trzech artykułów snują rozważania dotyczące syntaktyki, czyli kombinacji znaków językowych, i miejsca tej nauki w systemie nauk o języku. Kolejne trzy artykuły poświęcone są strukturze dyskursu. Całość zamykają prace dotyczące znaków niejęzykowych: zależności między językiem ciała a przynależnością do określonego kręgu kulturowego, pojęcia narodowych języków ciała, a także problemów teoretycznych i metodologicznych związanych ze zwrotem nauk humanistycznych w kierunku semiotyki kultury oraz możliwości badań frazeologicznych z perspektywy semiotyki kultury.
Publikacja adresowana jest do lingwistów, kulturoznawców oraz osób zainteresowanych zagadnieniami semiotycznymi.

W publikacji przedstawiono różne podejścia do terminu znaku oraz kwestii jego inności. Autorzy snują rozważania dotyczące semantyki polskiej wokabuły sam, kategorii przypadku, problemu kompozycyjnej analizy fraz rzeczownikowych, związków między dwoma systemami semiotycznymi: językiem naturalnym oraz językiem wykresów. Kolejne artykuły poświęcone są zagadnieniom badań semiotycznych w literaturze pięknej: „nieprecyzyjnym” metaforom w twórczości Vladimira Nabokova, znaczeniu powtórzeń w poetyce Nikołaja Gogola, rodzajom strukturalnych modyfikacji frazeologizmów gestycznych w poezji Mariny Cwietajewej, językowemu wyrażaniu zjawiska żalu w twórczości Iriny Grekowej oraz systematyzacji kontekstów użycia znaków w tekstach literackich, a także zjawisku obcości kulturowej na przykładzie analizy wartościowania w przedstawieniach narodowych Polaków w amerykańskiej literaturze dziecięcej oraz analizie dyskursu potocznego.
Drugi tom Znaki czy nie znaki? powstał z inicjatywy profesora Gennadija Zeldowicza w Zakładzie Semiotyki Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Autorami są badacze z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych. Publikacja adresowana jest do lingwistów, kulturoznawców oraz osób zainteresowanych zagadnieniami semiotycznymi. W tomie zamieszczono artykuły w językach polskim, rosyjskim, angielskim.