Karol Kremer i krakowski urząd budownictwa w latach 1837-1860

W książce Art in a Disrupted World historyczka sztuki Agata Pietrasik przedstawia studium praktyk artystycznych z czasu drugiej wojny światowej. Omawia dzieła urodzonych w Polsce artystów, które powstały w obozach koncentracyjnych, gettach, na uchodźstwie oraz w latach tużpowojennych. Zwraca uwagę na etyczną stronę praktyki artystycznej jako metody walki o zachowanie człowieczeństwa w najbardziej nieludzkich warunkach. Autorka przekracza utrwalone ramy historyczne oraz tradycyjne formy narracji. W trzech przystępnych esejach zestawia rysunki, obrazy, projekty architektoniczne i wystawiennicze, a także prace literackie i teatralne, by na nowo opowiedzieć o życiu w Polsce w czasie okupacji.

Pietrasik proponuje nowe spojrzenie na sztukę w dekadzie następującej po wybuchu drugiej wojny światowej. Omawia mniej znane projekty uznanych twórców, takich jak Marian Bogusz czy Józef Szajna, i przybliża działalność tych, którzy jak Jadwiga Simon-Pietkiewicz nie zyskali jeszcze należnego im miejsca w historii sztuki. Przyglądając się sztuce i artystom tego okresu dąży do uchwycenia ich autonomicznych języków artystycznych. Pyta o zdolność historii sztuki do pomieszczenia w jej dyskursie dzieł powstałych w odpowiedzi na traumatyczne doświadczenia.

Publikacja w języku angielskim.

Prezentowana książka przedstawia twórczość wybranych polskich artystów: malarzy, rzeźbiarzy, grafików, fotografów na przełomie XX i XXI wieku. Opracowanie bazuje na artykułach, które w okresie ostatnich kilkunastu lat były publikowane jako rozdziały w monografiach, recenzje w różnych periodykach, wstępy do katalogów wystaw. Materiał został podzielony na rozdziały, przeredagowany, uzupełniony i opatrzony aparatem naukowym oraz ilustracjami. Publikacja skierowana jest do artystów, teoretyków i historyków sztuki, a także studentów kierunków humanistycznych i artystycznych.

Barbara Hoff – legenda polskiej mody, twórczyni marki Hoffland. Projektowała nowoczesną i funkcjonalną odzież, która w PRL odbierana była przez społeczeństwo jako upragniony powiew Zachodu. Spektakularne powodzenie kolekcji Hoff to jeden z najciekawszych fenomenów społecznych lat 70. i 80. XX wieku. Prezentowana książka zaprasza do fascynującej podróży w czasie, odkrywania na nowo epoki, w której modę próbowała kształtować ideologia, choć zdecydowanie większy wpływ wywierały na nią braki i niedobory wynikające z socjalistycznej gospodarki. Barbara Hoff podjęła się wyzwania i rozpoczęła bój na wielu frontach. Zaoferowała Polakom ubrania zgodne z najnowszymi tendencjami mody zachodniej, z pełną świadomością, że tworzy modę, na którą czekały miliony ludzi w PRL.

Bożena Fabiani, historyk, pedagog i popularyzatorka historii kultury, wprowadza nas w czasy i świat ludzi sztuki od mistrzów mozaiki bizantyńskiej do Salvadora Dali i opowiada o nich tak, jakby to byli jej dobrzy znajomi. Pokazuje jak patrzeć na ich dzieła, wyjaśnia ukryty sens obrazów, zastanawia się, czy talent i charakter idą w parze, czy artysta był swobodny w swej twórczości i czy był szczęśliwy w życiu... Bogactwo materiału jest imponujące! Autorka pisze przy tym z taką werwą, że bez reszty wciąga czytelnika w swoją opowieść. I chociaż gawędy te dotyczą tylko wybranych i ulubionych artystów Autorki, to niewątpliwie mogą zachęcić czytelnika do podjęcia dalszych poszukiwań na własną rękę.

Wielu dorosłym osobom Japonia kojarzy się ze skomplikowanym systemem pisowni, kwitnącą wiśnią, sushi, samurajami i usłużnymi gejszami (erotyką) czy zaawansowaną technologią. Gdy pytamy zaś młodych ludzi o pierwsze skojarzenia z Japonią, częściej pada odpowiedź: manga lub anime. Na początku XXI wieku Jerzy Szyłak (2000a) napisał, że – chcąc nie chcąc – japońska twórczość plastyczna wniknęła w dorobek światowej sztuki sekwencyjnej, stając się jej integralną częścią. Dlatego zarówno manga, jak i anime funkcjonują jako jeden z licznych dziś tekstów kultury.

Przedmiotem badań przedstawionych w niniejszej publikacji nie jest sam fenomen mangi i anime (choć starałam się je opisać w szerokim kontekście), ale jego wpływ na współczesną polską młodzież i jej postrzeganie, rozważany z punktu widzenia pedagoga posiadającego również artystyczną, akademicką formację. Dlatego Czytelnik znajdzie w publikacji dużo nawiązań do wizualnej strony mangi i anime, a mniej do np. właściwości językowych. Zdaję sobie sprawę, że niektóre wątki mogły zostać w książce za mało rozwinięte. Przenikająca do Polski kultura mangi i anime jest bowiem zjawiskiem na tyle złożonym i interdyscyplinarnym, że objęcie tego zagadnienia w całości tylko jednymi badaniami było po prostu niemożliwe.

Niniejsza publikacja stanowi zatem próbę zrozumienia modelu rozprzestrzeniania się mangi i anime daleko poza granice Japonii – zarówno geograficzne, jak i kulturowe. Co sprawiło, że świat zachodni, w tym Polska, dobrowolnie zainfekował się „wirusem obrazkowym z Kraju Kwitnącej Wiśni” (Frąckiewicz, 2011) i jakie są tego konsekwencje? Jaki wpływ ta kultura miała na procesy wychowawcze? Co można zrobić, aby oddziaływania te przekształcać w wartości pozytywne – rozwijające młodych ludzi zafascynowanych mangą i anime?

Monografia składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym podjęłam próbę usystematyzowania znaczeń pojęcia „kultura”, a także wskazania różnych koncepcji tego zjawiska oraz jego współczesnych dróg rozwoju i przeobrażeń. Opisałam w nim również historyczne procesy kulturowego dojrzewania mangi i anime w samej Japonii oraz dokonany przez nich podbój zachodniego świata. W rozdziale drugim przedstawiam zagadnienia związane z młodzieżą i jej kulturą, uwzględniając percepcję i recepcję sztuki w ogóle. W kolejnym rozdziale ukazuję metodologiczne założenia badań własnych. W rozdziałach czwartym, piątym i szóstym prezentuję zaś wyniki badań, wyciągnięte z nich wnioski oraz postulaty pedagogiczne.

Wszystkie mangi i anime opublikowane w Polsce staram się cytować pod polskimi tytułami (często także oryginalnymi). Dzieła oficjalnie niewydane lub niewyemitowane w naszym kraju przytaczam w ich oryginalnym brzmieniu, z ewentualnym tytułem angielskim (jeżeli taki istnieje) i/lub tytułem w innym języku, jeżeli cytowanie odnosi się do konkretnej wersji językowej. Dla potrzeb publikacji przyjęłam oznaczanie japońskiego komiksu i filmu animowanego terminami „manga” i „anime”. Pojęcia te, w szerszym znaczeniu kontekstowym, omówiłam w pierwszym rozdziale książki. Określenie „kultura mangi” i skrót „m & a” (od manga & anime) odnoszą się natomiast do całości zainteresowań japońskim komiksem i filmem animowanym oraz do działań podejmowanych w celu realizacji przez młodzież pasji związanych z tymi zjawiskami kultu­rowymi.

Książka przedstawia fundacje artystyczne trzech prominentnych przedstawicieli rodu Paców linii kanclerskiej w XVII w. Aktywność na niwie sztuki podkanclerzego litewskiego Stefana Paca i jego synów: Krzysztofa Zygmunta i Mikołaja Stefana została omówiona na tle ich biografii i formacji kulturowo-estetycznej w kontekście szerokiej panoramy dziejów państwa polsko-litewskiego. Jest to pierwsza w literaturze przedmiotu analiza dokonań nieco dziś zapomnianych postaci dawnej Rzeczypospolitej.