Marchlewszczyzna 1925-1935

Rano dnia 13.VIII na odcinku 46. p.p. rozpoczęła atak 21. dywizja sowiecka, która, nie uprzedzając o tym oddziałów 27. dywizji, natarła na odcinku od Mokrego do Kraszewa. Pod naciskiem nieprzyjaciela placówki 46. p.p. cofnęły się, przy czym przeciwnik wdarł się przez most pod Zawadami na pozycję II batalionu 46. p.p. oraz na pozycję głównego oporu I batalionu 46. p.p. naprzeciw Kraszewa. Wykonywając poprzednie instrukcje, które żądały bezwzględnie utrzymania linii czuwania, dowódca pułku rozkazał odebranie ich z powrotem. Te drobne starcia, które trwały od rana, przeobraziły się przed południem w większe walki, zwłaszcza przy odbieraniu pozycji naprzeciw Zawad. Padło kilku zabitych i kilkunastu rannych i ostatecznie nieprzyjaciela wyrzucono, lecz linii placówek całkowicie nie odebrano. Tak zakończyło się pierwsze natarcie 21. dywizji sowieckiej. W toku tych działań odczuto w 46. pułku przykry zawód: przed bojem zapowiedziano w rozkazach, że artyleria jest silna i rozwinie potężny ogień, a tymczasem okazało się, że nieprzyjaciel więcej strzelał, niż nasza artyleria. Podobnie było na odcinku 48. p.p. ...

"Dwudziestolecie" nie jest prezentacją wybranych aspektów międzywojennego teatru, lecz próbą zobaczenia tej epoki poprzez teatr - zawsze związany ściśle z rzeczywistością, która go współtworzy (i którą on współtworzy, zwracając uwagę publiczności na kwestie niedostatecznie przepracowane, drażliwe, pomijane w oficjalnym dyskursie). Wielką zaletą tej książki, obok bogactwa przywołanych kontekstów, jest właśnie pokazanie owego "systemu naczyń połączonych: z jednej strony Autorka wprawia więc w ruch zastane archiwa, wydobywając z nich niespodziewane znaleziska i zestawiając je w niespodziewane konfiguracje, z drugiej proponuje skomponowanie nowego archiwum dwudziestolecia, tasując zdarzenia, przesuwając je w inne miejsca, tworząc z nich nowe, zaskakujące układy. Dzięki temu dale czytelnikowi szansę żywego odniesienia tamtych zdarzeń do współczesności. prof. UAM Ewa Guderian-Czaplińska

Wstęp / 7 Rozdział 1. W domu rodzinnym (1912–1930) / 29 W kręgu rodziny / 29 W latach szkolnych / 34 Na początku drogi do zrozumienia tajemnicy Ewangelii / 37 Rozdział 2. Podczas studiów na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej (1930–1934) / 42 Na Politechnice Lwowskiej / 42 W katolickich organizacjach akademickich / 45 We lwowskim oddziale Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” / 50 Debiut publicystyczny na łamach „Vox Universitatis” / 56 Początki publicystyki na łamach „Życia Technickiego” i „Dyszla w Głowie” / 59 Rozdział 3. W czasie studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1934–1938) / 76 Mistrzowie profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego / 77 Mistrzowie personalizmu francuskiego / 78 W krakowskim oddziale Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” / 82 Tygodnie Społeczne SKMA „Odrodzenie” / 87 Z perspektywy Krakowa na szpaltach lwowskiego biuletynu „Dyszel w Głowie” / 90 Na łamach „Odrodzenia” oraz podczas XIV Tygodnia Społecznego SKMA „Odrodzenie” – Kraków 1935 / 94 Na łamach wileńskiego „Paxu” / 102 W czasie XV Tygodnia Społecznego SKMA „Odrodzenie” – Lwów 1936 / 113 W trakcie XVI Tygodnia Społecznego SKMA „Odrodzenie” – Wilno 1937 / 127 W kręgu zainteresowań literackich na szpaltach „Kultury” / 135 Aktywność międzynarodowa w katolickich środowiskach młodzieży akademickiej / 141 Na łamach „Prosto z Mostu” i „Gazety Kościelnej” / 147 Ślub z Anną Gąsiorowską / 160 Rozdział 4. W redakcji i na łamach „Głosu Narodu” (1939) / 167 W charakterze członka redakcji chadeckiego dziennika / 171 Wobec zagrożenia wybuchu konfliktu europejskiego / 196 Redaktor naczelny „Głosu Narodu” / 210 Epilog (1939–1945). W Goszycach / 218 Zakończenie / 248 Bibliografia / 265 Indeks osobowy / 284

„Książkę prof. Szymona Rudnickiego uważam za bardzo ważną w ramach badań nad II Rzeczpospolitą, zauważam jednocześnie, że w ostatnich latach niewiele wartościowych prac o tej państwowości się publikuje, co sprzyja szkodliwej mitologizacji lub po prostu niewiedzy i umożliwia kreowanie absurdalnych tez i poglądów w publicystyce i przestrzeni publicznej. Jest to więc też książka istotna jako kompendium wiedzy dotyczące współcześnie używanych nawiązań i zapożyczeń, które znamionują powrót do pokus totalitarnych”.
Prof. Andrzej Friszke

„Wydanie książki profesora Szymona Rudnickiego jest nie tylko uzasadnione i potrzebne, ale jest wręcz koniecznością. Po jej lekturze nie będzie się można już tłumaczyć nieznajomością faktów, historii czy stojących za członkami radykalnych ugrupowań nacjonalistycznych inspiracji ideologicznych. […] Pisarstwo Szymona Rudnickiego wyróżnia się solidną podstawą źródłową i wyważonymi ocenami, co wcale nie oznacza, że Autor stroni od wyrażenia własnego zdania. […] Interesują go przede wszystkim historyczne źródła opisywanej historii, które tropi z dociekliwością godną detektywa i zawsze stara się zrozumieć motywy ludzkich wyborów, nawet jeśli bywają to wybory kontrowersyjne, a nawet zbrodnicze. Jednak w zdecydowanej większości omawianych wydarzeń, faktów i osób ostateczną ocenę pozostawia czytelnikowi”.
Prof. Stanisław Obirek

Był taki czas, kiedy tysiące Polaków z ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, w wyniku wojny i rewolucyjnej pożogi, utraciło swoje rodzinne domy. Tłumy kresowych uchodźców ruszyły wówczas m.in. do Warszawy, Krakowa, Poznania. A gdy tam zabrakło miejsca – także do Bydgoszczy. Od lipca 1920 r. bydgoskie domy, w których wcześniej królowało głównie twarde niemieckie słowo, zaczęła wypełniać śpiewna kresowa mowa. Razem z byłymi właścicielami pięknych pałaców, okazałych kamienic i skromnych chat trafiły tu cudem ocalone pamiątki, m.in. z Kijowa, Mińska, Sławuty, Humania, Witebska. I właśnie o tym czasie opowiada książka Gizeli Chmielewskiej pt. „Gniazdo zastępcze”. „Gniazdo zastępcze” to historia „utkana” ze wspomnień kresowych wygnańców, uzupełniona dokumentami i materiałami z międzywojennej prasy, bogato zilustrowana fotografiami. Ta historia opowiada m.in. o rodzinach Dunin-Gojżewskich, Lipkowskich, Nitosławskich, Nowińskich, Podhorskich, Podoskich, Regameyów, Sągajłłów, Woyniłłowiczów, Żeromskich. Przypomina działalność Internatu Kresowego, Gimnazjum Kresowego, również Związku Polaków z Kresów Wschodnich w Bydgoszczy. Przywołuje pamięć o Polakach z Kresów, którzy w mieście nad Brdą musieli zacząć swoje życie od nowa. I tego czasu na pewno nie zmarnowali.

Mroczne miasto bezdomnych, prostytutek i handlarzy kobiet
Żywy portret międzywojennej Warszawy
Jaka była Warszawa międzywojnia? Czy romantyczny, ciepły obraz przedwojennego przestępcy ze stolicy ma coś wspólnego z ówczesną rzeczywistością?
Opierając się na wielu szerzej nieznanych źródłach historycznych, Paweł Rzewuski kreśli żywy portret warszawskiego marginesu. Opisuje przyczyny biedy i niektórych przestępstw, problem prostytucji oraz handlu kobietami, a także najgłośniejsze morderstwa, przestępstwa i oszustwa rozgrywające się w „Paryżu Północy”.
Wciągająca opowieść o niechlubnym życiu Warszawy, pełna wyrazistych postaci i wstrząsających historii. Czyta się jak najlepszą powieść sensacyjną i kryminał w jednym.