Ochrona zdrowia konia

Atlas Zboża. Identyfikacja agrofagów i niedoborów pokarmowych.

Producenci roślin zbożowych w naszym kraju borykają się z wieloma problemami. Zmieniający się klimat powoduje, że będziemy obserwować coraz większe natężenie chorób i szkodników. Ponadto ograniczenia legislacyjne związane z Europejskim Zielonym Ładem sprawiają, że ochrona i nawożenie roślin będzie wymagało od producentów większej wiedzy. Atlas Zbóż to publikacja opracowana przez ekspertów z najważniejszych ośrodków rolniczych w kraju.

Autorzy: Prof. dr hab. Witold Grzebisz, dr hab. Zuzanna Sawinska, prof. UPP, dr hab. Łukasz Sobiech, dr inż. Przemysłąw Kardasz, dr inż. Przemysław Strażyński, dr inż. Aleksandra Wieremczuk, dr Tomasz Klejdysz, dr Katarzyna Nijak, mgr inż. Andrzej Brachaczek, mgr inż. Monika Grzanka i inni.

Funkcjonowanie rolnictwa podlega wciąż zmieniającym się uwarunkowaniom, szczególnie od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej (UE). Nowe rozwiązania w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) są kluczowymi regulacjami wyznaczającymi kierunki rozwoju obszarów wiejskich, w tym sektora rolnego. Główną rolą wykorzystania powierzchni obszarów wiejskich w Polsce jest produkcja rolna. Polityka dotycząca rozwoju obszarów wiejskich jest efektem zmieniającej się roli i miejsca rolnictwa w strukturze gospodarki krajów unijnych.

Niniejsza praca stanowi próbę kompleksowego podejścia do nawożenia siarką. W pracy wykazano związek między efektywnością nawożenia tym składnikiem a relacjami pozostałych składników nawozowych, w tym stosunkiem azotu do fosforu, potasu i magnezu. Prezentowane badania zarówno wazonowe, jak i polowe potwierdziły znaczący wpływ nawożenia siarką na ilość i jakość plonu nie tylko rzepaku, ale również gatunków roślin uprawnych o mniejszych potrzebach pokarmowych w stosunku do tego składnika (zboża). Równocześnie wykazano znaczący wpływ relacji azotu do fosforu, potasu i magnezu na efektywność nawożenia siarką. Określenie optymalnego stosunku N:P:K i dawki magnezu w doświadczeniu wazonowym oraz stosunku N:P:K:Mg w doświadczeniu polowym jako czynnika determinującego wpływ siarki na kształtowanie plonu i jego parametry jakościowe ma duże znaczenie nie tylko dla praktyki rolniczej, lecz także dla przemysłu nawozowego.
Badania przeprowadzono w celu określenia optymalnego stosunku N:P:K i dawki magnezu (doświadczenie wazonowe) oraz stosunku N:P:K:Mg (doświadczenie polowe) jako czynników determinujących wpływ siarki, w celu uzyskania wysokich i jednocześnie dobrych pod względem jakościowym plonów testowanych gatunków roślin (rzepak jary i ozimy, pszenica jara i ozima, jęczmień jary). Przeprowadzono doświadczenie wazonowe i polowe. Trzyletnie doświadczenie wazonowe prowadzono w latach 2004–2006 w hali wegetacyjnej na materiale glebowym pobranym z warstwy ornej gleby brunatnej o składzie granulometrycznym gliny piaszczystej. Eksperyment założony metodą kompletnej randomizacji obejmował 3 czynniki zmienne: dawkę siarki, dawkę magnezu oraz stosunek N:P:K zastosowane na trzech poziomach. Roślinami testowymi były: rzepak jary (Brassica napus L.), pszenica jara (Triticum aestivum L.) i jęczmień jary (Hordeum vulgare L.). Doświadczenie polowe wykonano w czterech powtórzeniach metodą losowanych podbloków w układzie zależnym (split-plot), na glebie brunatnej wytworzonej z lessu o składzie granulometrycznym pyłu ilastego. Przeprowadzono je w płodozmianie z czterema gatunkami roślin: rzepakiem ozimym (Brassica napus L.), pszenicą ozimą (Triticum aestivum L.), jęczmieniem jarym (Hordeum vulgare L.) i burakiem cukrowym (Beta vulgaris L.).

Współczesne rasy świń są poddawane intensywnej selekcji w kierunku przyspieszonego przyrostu tkanki mięśniowej. Wzmożona synteza białek mięśniowych może doprowadzać do zmian fizjologicznych, które mają negatywne następstwa dla cech jakościowych mięsa. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż nowe trendy rynkowe oraz cele strategiczne, choć obserwowane z różnym nasileniem w Europie i na świecie, stawiają sektorowi produkcji zwierzęcej coraz to nowsze wymagania. Najpilniejsze z nich to: reagowanie na zmieniające się wymogi konsumentów, gwarancja bezpieczeństwa żywnościowego, minimalizowanie zagrożenia chorobami odzwierzęcymi, a także zapewnienie zwierzętom dobrostanu, utrzymanie bioróżnorodności, naturalności i integralności środowiska (w tym jego ochrona). W ostatniej dekadzie wzrosła liczba konsumentów, którzy są szczególnie zainteresowani cechami sensorycznymi mięsa oraz produktami tradycyjnymi pochodzącymi z produkcji organicznej. Od szeregu lat odnotowuje się duży popyt na mięso chude, dietetyczne, łatwo przyswajalne. Nabywca coraz większą uwagę zwraca nie tylko na barwę i smakowitość, ale także na wartość odżywczą, w tym szczególnie energetyczną.
Świadomość konsumenta i relatywnie wysokie spożycie mięsa wieprzowego skłaniają do modyfikowania jego składu zgodnie z potrzebami i wymaganiami nabywcy. Szczególnie ważne staje się ograniczenie do niezbędnego minimum otłuszczenia, utrzymanie minimalnej zawartości cholesterolu i optymalnego profilu kwasów tłuszczowych. W związku z tym zagadnienie dotyczące jakości mięsa i jego walorów odżywczych staje się podstawowym problemem nie tylko dla konsumentów, ale także producentów. W dobie globalizacji rynków polskie rolnictwo musi sprostać konkurencji unijnej, a w wyniku liberalizacji wymiany gospodarczej również konkurencji światowej, nie tylko na rynkach międzynarodowych, ale przede wszystkim na rynku krajowym. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że troska o środowisko naturalne powoduje w ostatnim czasie nasilające się zainteresowanie żywnością wyprodukowaną w warunkach optymalnych. Szansą dla wielu gospodarstw może być tradycyjna produkcja wieprzowiny, w której ekonomicznie uzasadnione jest stosowanie krzyżowania towarowego. W doborze ras do kojarzeń trzeba kierować się zasadą komplementarności. W celu poprawy jakości surowca mięsnego należy korzystać z możliwości krzyżowania ras rodzimych, doskonale przystosowanych do miejscowych warunków środowiska, z ich dzikim przodkiem – dzikiem europejskim (Sus scrofa scrofa).
W produkcji mięsa pożądanej jakości wykorzystuje się wiedzę o genomie zwierząt gospodarskich użytkowanych rzeźnie. Wyniki światowych badań dowodzą, iż niezwykle interesująca w genetycznym doskonaleniu jakości mięsa może być identyfikacja genów kandydujących i markerów (zarówno fizjologicznych, jak i DNA).

Niniejszy numer czasopisma poświęcony jest zagadnieniom związanym z przetwórstwem surowców rolniczych. Zawarte w nim publikacje omawiają innowacyjne rozwiązania i wdrożenia praktyczne oraz prezentują specjalistyczną wiedzę z zakresu technologii, jakości, zarządzania czy prawa branżowego.

Powierzchnia uprawy owsa w Polsce wynosi ok. 500 tys. ha, co stanowi 6,7% ogólnych zasiewów zbóż w naszym kraju i 10% produkcji światowej. Plon ziarna tego zboża z jednego hektara wzrósł od 2000 do 2016 roku z 18,9 dt do 28,5 dt [www.instytutrolny.pl]. Hodowla przyczynia się do podniesienia plonu owsa poprzez podwyższenie genetycznego potencjału produktywności odmian i zmniejszenie wpływu cech utrudniających jego osiągnięcie, między innymi przez zwiększenie odporności na patogeny [Prażak i Romanowicz 2014]. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie ziarnem owsa i jego przetworami ze względu na ich wyjątkowo wysoką wartość fizjologiczno-żywieniową. Produkty owsiane stanowią cenne źródło błonnika pokarmowego, szczególnie β-glukanów, bowiem całe, nieobłuszczone ziarno zawiera średnio 32% tego składnika, zaś płatki owsiane 14%, w tym około 8% cennej frakcji rozpuszczalnej, charakterystycznej tylko dla owsa [Gibiński i in. 2005, Kawka 2010]. Obserwowana duża zmienność genotypowa pod względem zawartości β-glukanów w ziarnie owsa ukierunkowała prace hodowlane na uzyskanie odmian o podwyższonym poziomie tego składnika w ziarnie, co jest wielkim atutem w produkcji żywności korzystnie wpływającej na zdrowie człowieka, a ponadto przyczynia się do podwyższania efektywności uprawy owsa [Sikora i in. 2013, Redaelli i in. 2013].