Plan finansowy w jednostkach sektora publicznego

Podstawowym celem książki jest kompleksowe zbadanie zagadnienia współdziałania organów administracji w postaci zajęcia stanowiska, a także odpowiedzialności za tego rodzaju akty administracyjne.

O ile w doktrynie prawniczej problematyka współdziałania jednostek samorządu terytorialnego o charakterze ustrojowym była przedmiotem licznych opracowań, o tyle współdziałanie materialne w stosowaniu prawa administracyjnego i stanowieniu prawa administracyjnego nie jest zbyt często przedmiotem rozważań. Ostatnie opracowanie monograficzne pochodzi z lat 80. XX w. Zagadnienie to jest jednak bardzo doniosłe z perspektywą dalszego rozwoju współpracy organów administracji publicznej, ponieważ współcześnie administracja prowadzi coraz bardziej skomplikowane i wymagające specjalistycznej wiedzy postępowania. Zauważyć można także tendencje do wypracowywania w praktyce przez organy administracji niesformalizowanych form współdziałania. Jeśli wywołują one skutki wobec podmiotów trzecich, stron postępowań, można się w takim przypadku zastanawiać nad gwarancjami sprawiedliwej procedury administracyjnej.

Konieczność współdziałania organów jest nieunikniona ze względu na podział zadań, właściwości i kompetencji pomiędzy organami, a także ze względu na globalizację i transgraniczność postępowań administracyjnych. Współdziałanie staje się instytucją nie tylko wewnątrzpaństwową, ale także o znaczeniu międzypaństwowym – w ramach organów państw członkowskich UE i państw oraz organów unijnych. Wciąż jednak wiele organów rozstrzygających obawia się współdziałania, bowiem kojarzą to z oddawaniem własnych kompetencji innym organom, za których działanie ponoszą w całości odpowiedzialność.

W polskim porządku prawnym wciąż brakuje klarownej koncepcji dla instytucji zajścia stanowiska, a niekonsekwencja prawodawcy nadającego różne znaczenia i charakter tożsamym formom współdziałania materialnego sprawia poważne w stosowaniu tej instytucji. Wpływa to na niekorzystnie na jej efektywność, a także na niechęć organów do instytucji zajęcia stanowiska, podobnie i stron postępowań, kojarzących współdziałanie z wydłużeniem czasu trwania postępowania i niewielką jego efektywnością. Nie bez znaczenia pozostają także problemy związane z podjęciem aktu współdziałania.

Książka omawia ekonomiczne mechanizmy funkcjonowania przedsiębiorstw komunalnych w warunkach gospodarki rynkowej. Problematyka podręcznika obejmuje przede wszystkim analizę i ocenę działania spółek komunalnych. Tematyka ta jest obecnie niezwykle istotna z trzech powodów. Po pierwsze, brakuje na polskim rynku pozycji omawiającej całościowo przedsiębiorstwa komunalne, po drugie spółka komunalna stanowi podstawową formę realizacji zadań publicznych jednostek samorządowych. Po trzecie, istnieje niewielka wiedza o działalności gospodarczej tego typu podmiotów. A spółki komunalne to przedsiębiorstwa odznaczające się cechami specyficznymi w stosunku do działalności rynkowej. Ich funkcjonowanie odbywa się w sferze użyteczności publicznej, która nakazuje działanie w szczególnym reżimie prawno-ekonomicznym. Przedsiębiorstwa te poddawane są regulacji oraz nadzorowi właścicielskiemu w interesie mieszkańców wspólnoty samorządowej, jako odbiorców (konsumentów usług komunalnych). Obecny system ekonomiczny określający sposób działania przedsiębiorstw komunalnych jest ułomny i dysfunkcyjny. Dlatego podręcznik zawiera również analizę efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw komunalnych oraz regulacji prawnych komunalnych przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Autor omawia w podręczniku zagadnienia, takie jak: Rola przedsiębiorstwa komunalnego w realizacji zadań publicznych. Specyfika działalności gospodarczej o charakterze użyteczności publicznej. Funkcjonowanie w różnych formach organizacyjno-prawnych, od budżetowych do komercyjnych. Związki przedsiębiorstw komunalnych z samorządem terytorialnym, unią majątkową, personalną i finansową. Świadczenie usług w różnych systemach organizacji, pozostając pod kontrolą czynnika polityczno-administracyjnego. Efektywność przedsiębiorstw, która pozostaje w sprzeczności z celami społecznymi. W gospodarce tych przedsiębiorstw występuje wiele dysfunkcji, utrudniających dostęp do usług oraz poprawę efektywności ich świadczenia. Książkę zamyka wspomniana analiza regulacji prawnej komunalnego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Podręcznik został napisany dla studentów studiujących na kierunkach ekonomicznych i zarządzania. Może być wykorzystywany do przedmiotów, takich jak: Gospodarka komunalna, Efektywność sektora publicznego, Ekonomika sektora publicznego, Przekształcenia w sektorze publicznym, Instrumenty zarządzania w służbach publicznych, Gospodarowanie majątkiem komunalnym, Zarządzanie w jednostkach organizacyjnych samorządu terytorialnego.

Praktyczny instruktaż sporządzenia bilansu, rachunku zysków i strat, zestawienia zmian w funduszu jednostki oraz informacji dodatkowej. Autor – doświadczony praktyk: *omawia procedury zamknięcia ksiąg rachunkowych – od czynności ewidencyjnych prowadzonych w ramach zamknięcia ksiąg rachunkowych (wraz ze schematami ewidencji) po inwentaryzację (zasady, przebieg, rozliczenie), *szczegółowo charakteryzuje poszczególne części sprawozdania, wzbogacając komentarz podpowiedziami z praktyki, przykładami liczbowymi, schematami ewidencji, *omawia sporządzanie sprawozdań finansowych łącznych dla sektora państwowego i jednostek samorządu terytorialnego oraz zasady sporządzania bilansu skonsolidowanego jednostki samorządu terytorialnego, *wskazuje, jakie informacje należy podać w informacji dodatkowej, aby wypełnić nowy obowiązek. Szczególną uwagę poświęcono aspektom praktycznym procedur księgowych obowiązujących przy sporządzaniu sprawozdań, więc różne zagadnienia związane z ewidencją i sprawozdawczością ilustrowane są przykładami liczbowymi i przykładami ewidencji na schematach teowych kont. W publikacji omówiono również istotne problemy związane z zamknięciem 2023 roku, w tym wpływ inflacji oraz ograniczenia dochodów z tytułu udziału jst w dochodach z tytułu podatków dochodowych na dane wykazywane w sprawozdaniu finansowym. Wpływ tych zmian wymaga dodatkowej interpretacji wyników działalności i odzwierciedlenia w informacji dodatkowej. Charakterystyczne dla gospodarki finansowej 2023 r. było także wygaszanie albo zmniejszanie w istotnym zakresie działań związanych z ze zwalczaniem pandemii COVID-19. Interpretację niektórych zagadnień wzmocniono odniesieniem do zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Pomocne jest również pokazanie różnic w prezentacji niektórych kategorii finansowych w sprawozdaniu finansowym i sprawozdaniach budżetowych.

W książce przedstawiono w ujęciu przekrojowym problematykę funkcjonowania OSP i KSRG (Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy), w szczególności zaś zagadnień dotyczących gotowości operacyjnej tych jednostek, stanowiącej kluczową determinantę w osiągnięciu oczekiwanej sprawności całego systemu. Skoncentrowano się na analizie uwarunkowań prawnych, organizacyjnych oraz wpływie warunków geograficznych na funkcjonowanie OSP i KSRG. Poruszono problematykę jakości i sprawności funkcjonowania tych podmiotów oraz przedstawiono propozycje wieloaspektowych rozwiązań doskonalących. Podkreślić należy, że przedstawione w monografii rozważania odnoszą się do mało rozpoznanego i niedocenianego problemu zapewniania gotowości do działań ratowniczych jednostek OSP, wskazują także słabe ogniwa w organizacji ratownictwa w ramach KSRG.

Ze względu na kompleksowy sposób podejścia do tematyki oraz wagę dobrze skonstruowanych badań empirycznych, książka jest ważnym głosem w dyskusji naukowej dotyczącej wielkości jednostek podziału terytorialnego. Z pewnością jest też najbardziej wszechstronnym opracowaniem, jakie ukazało się na ten temat w języku polskim. Stanowi kompendium wiedzy, które zapewne stanie się punktem odniesienia, czyli swoistą klasyką gatunku dla badaczy zajmujących się tytułowym zagadnieniem. Z uwagi na swoje walory aplikacyjne ma również szansę kształtować dyskusję nad kierunkami reform terytorialnych nie tylko na poziomie naukowym, ale także i w sferze praktycznej.
Układ książki sprzyja klarowności prowadzonych wywodów. Pomimo poruszania skomplikowanych i wielowątkowych w swym charakterze zagadnień, książkę czyta się bardzo dobrze, nie gubiąc się w jej narracji.
Autorzy unikają też utartych, uproszczonych wniosków, m.in. do „popularnych wierzeń” związanych z kierunkami reform terytorialnych należy powszechne przekonanie, że konsolidacja może przynieść jedynie korzyści. Prezentowana książka wyraźnie zwraca uwagę, że rzeczywistość jest o wiele bardziej skomplikowana.
dr hab. Marian Kachniarz, prof. nadzw. UE (Wrocław)

Autorzy są badaczami z Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Paweł Swianiewicz – profesor nauk ekonomicznych, kierownik projektu. Od prawie 30 lat zajmuje się badaniem samorządów lokalnych w Polsce, a także badaniami porównawczymi systemów samorządowych w Europie. W kręgu jego zainteresowań znajdują się m.in. procesy decentralizacji, polityka lokalna i organizacja terytorialna kraju. W latach 2005–2010 był przewodniczącym zarządu European Urban Research Association.
Adam Gendźwiłł – doktor socjologii, adiunkt. Specjalizuje się w badaniach demokracji lokalnej, polityki samorządowej, partii politycznych i systemów wyborczych, a także w metodologii badań społecznych. Ekspert Fundacji Batorego, stypendysta Fulbrighta i Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Laureat Nagród Naukowych „Polityki” 2016.
Julita Łukomska – doktor nauk o Ziemi, magister ekonomii, adiunkt. Jej zainteresowania ogniskują się wokół zagadnień rozwoju lokalnego i regionalnego, w szczególności w kontekście finansów lokalnych, a także wykorzystania metod ilościowych w naukach społecznych.

Anna Kurniewicz – magister gospodarki przestrzennej, doktorantka. Bada ścieżki rozwoju miast, zwracając szczególną uwagę na wpływ podziału terytorialnego na sytuację lokalną.

Autor podejmuje problematykę współzarządzania, jego weryfikacji i przeglądu w obrębie nauk o polityce. Tematem jest współzarządzanie w gminach nie tylko z perspektywy nauk o polityce, ale również socjologii, organizacji i zarządzania, nauk prawnych i ekonomii.