Prawo Rzymskie. Instytucje

Książki z serii STUDIA PRAWNICZE w pogłębiony sposób prezentują całość problematyki z poszczególnych dziedzin prawa. Są to kompletne opracowania uwzględniające dorobek doktryny, orzecznictwo, zawierające elementy prawnoporównawcze. Niniejsza praca ma charakter ogólno-teoretyczny. Książka Filozofia i teoria prawa przybliża ogromna różnorodność koncepcji dotyczących rozumienia i poznawania prawa, od starożytności do współczesności. W opracowaniu tym, głównie w ujęciu historyczno-rzeczowym, przedstawiono uwagi obejmujące refleksje prawnonaturalne, prawno pozytywne i realistyczne. Książka charakteryzuje również inne wizje podejścia do prawa: hermeneutyczne, analityczno-językowe i logiczne, a także projekty argumentacji prawniczej i działania komunikacyjnego, fenomenologiczno-egzystencjalne, historiozoficzne, solidarystyczne, neokantowskie, pragmatyczne, systemowe, negocjacyjne, postmodernistyczne i po-postmodernistyczne. Obecne, drugie wydanie Filozofii i teorii prawa zostało nie tylko znacznie uzupełnione w treści, ale znalazły się w nim także szersze rozważania filozoficzno-prawne myślicieli polskich. Wreszcie książka w większym zakresie zaprezentowała koncepcje prawne na tle ogólnych poszukiwań filozoficznych. Czytelnik znajdzie w książce również indeks myślicieli i indeks rzeczowy

Czy prawo można przekroczyć w sposób usprawiedliwiony i moralnie dopuszczalny? Czy nieposłuszeństwo wobec prawa to tylko negatywna postawa sprzeciwu? W jakiej sytuacji można uciec się do nielegalnych działań? Czy zawsze konieczne jest wcześniejsze wyczerpanie legalnych środków? Kiedy nieposłuszeństwo staje się groźnym nadużyciem? Czy użycie przemocy poza prawem bywa usprawiedliwione?

„Nie można optymistycznie zakładać, że w społeczeństwie, które nie uznaje moralnej idei równouprawnienia, jednostka za pomocą legalnych środków potrafi zmienić prawo, które nierówno traktuje ludzi. Gdy w połowie XIX wieku Dred Scott, niewolnik ze stanu Missouri, próbował odzyskać wolność, stosując w tym celu prawem przewidziane procedury, Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych orzekł, iż droga ta jest zarezerwowana tylko dla obywateli amerykańskich, którymi w rozumieniu Konstytucji Murzyni na pewno nie są i nigdy nie będą. Czy w opisywanych okolicznościach wyczerpanie legalnych mechanizmów zmiany niesprawiedliwego prawa może być w słuszny sposób uważane za konieczny warunek uzasadnionego sprzeciwu? Odpowiedź pozytywna zdaje się stanowić wyzwanie wykraczające poza standardowe argumenty zwolenników radykalnego posłuszeństwa prawu”.

Jak pisze Mirosław Rutkowski, uporczywy sprzeciw wobec prawa takich postaci jak Mahatma Gandhi, Martin Luther King lub Henry David Thoreau doprowadził do znaczącej poprawy życia ludzi w skali masowej, budząc sumienie i poczucie jednostkowej tożsamości obywatelskiej. Dzięki tym słynnym aktom nieposłuszeństwa problem „złego prawa” i zalegalizowanej krzywdy ludzi wzbudził zainteresowanie światowej opinii publicznej. I często to właśnie takie akty są źródłem lepszego prawa – dzięki nim prawo się rozwija, doskonali, żyje.
Mirosław Rutkowski jest profesorem Uniwersytetu Szczecińskiego. Zajmuje się zagadnieniami etyki normatywnej, metaetyki i raczkującą w Polsce dziedziną – etyką stosowaną. Badając praktyczne problemy filozofii, wiele podróżował: wyjazdy na uniwersytety do Finlandii, New Delhi, Kalkuty, Pekinu, Madrytu czy Bolonii pozwoliły mu poznać warunki społeczne, kulturowe i prawne różnych społeczeństw. Wiedzę uzupełniał również na Uniwersytecie Oxfordzkim, gdzie słuchał wykładów m. in. Bernarda Williamsa i Ronalda Dworkina i gdzie przez cały rok akademicki terminował u Dereka Parfita. Współredaguje czasopisma filozoficzne „Analiza i Egzystencja” oraz „Nowa Krytyka”, jest redaktorem naczelnym internetowego czasopisma naukowego „Etyka Praktyczna”(etykapraktyczna.pl). Jest też autorem książek Obowiązek moralny a motywacja, Dlaczego potrafimy działać moralnie?, Rola rozumu w decyzjach moralnych. Etyka Davida Hume’a

Myślą wiodącą opracowania jest powiązanie z układem oraz treścią podręcznika Powszechna historia ustroju i zilustrowanie materiałem, głównie normatywnym, omawianych w nim ustrojów państwowych, poszczególnych instytucji oraz obszarów życia publicznego przeszłych epok.

Książka jest przeznaczona dla studentów prawa oraz innych kierunków w obszarze nauk społecznych i humanistycznych. Może służyć zarówno w przygotowaniach egzaminacjnych, jak i na seminariach magisterskich oraz doktorskich. Dzięki obszernemu i głębokiemu przedstawieniu tekstów (od progu średniowiecza po wiek XX) może być także pomocą dla prawników bądź historyków, którzy w analizach przeszłości widzą sens i możliwość rozwiązań problemów współczesnych.

W publikacji omówiono zagadnienia rzymskiego prawa publicznego w ujęciu chronologicznym: od założenia Rzymu, poprzez okres królewski, republikański, pryncypat i dominat, aż do czasów cesarza Justyniana I Wielkiego.

Rzymskie prawo publiczne stanowi nieocenione źródło wiedzy na temat różnych ustrojów, zasad administrowania państwem, organizacji armii, a także relacji między państwem a jednostką i państwem a rodziną.
Rzymscy juryści stworzyli definicje, podziały i typologie stosowane do dzisiaj. Dzięki nim wykształciły się też zasady, stanowiące podstawę dzisiejszego państwa prawnego. To Rzymianie sformułowali zasadę kontradyktoryjności procesu, nieretroakcji prawa czy domniemania niewinności.

Opracowanie zawiera przejrzysty układ treści, jest opatrzone wyborem tekstów źródłowych w polskim przekładzie, a także kazusami, które pokazują praktyczne zastosowanie przedstawianych zagadnień.

Książka zainteresuje studentów prawa i administracji, a także prawników, historyków, filologów klasycznych oraz miłośników antyku.

Książka jest skoncentrowana na dwóch klasycznych problemach filozofii prawa: co to jest prawo i jak jest ono poznawane.

Autor wyróżnił dwie perspektywy uprawiania filozofii prawa. Pierwsza jest spojrzeniem od wielkich systemów filozoficznych ku prawu. Drugą stanowi refleksja nad prawem, która od zawodowego namysłu prawników nad zjawiskami prawnymi podąża ku filozofii. Oba sposoby uprawiania filozofii prawa są względnie niezależne i mają własne listy głównych problemów i stanowisk.
Celem opracowania jest zainspirowanie czytelnika do wyboru własnego stanowiska filozoficznego.
Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów prawa i filozofii. Zainteresuje także praktyków oraz osoby, które chcą poszerzyć swoją wiedzę w zakresie filozofii prawa.

Przedstawiony studentom I roku studiów prawniczych podręcznik stanowi – mimo odmiennej koncepcji i zawartości – kontynuację podręczników opracowanych przez zespoły autorów związanych z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. (…) Stanowi całość merytoryczną wyznaczoną przez kompleks zagadnień propedeutycznych, wprowadzających studenta (…) w złożoną problematykę studiów prawniczych, prawno-administracyjnych i kierunków pokrewnych. Dążeniem zespołu autorskiego było uwzględnienie i harmonijne połączenie kilku perspektyw widzenia procesów społecznego tworzenia i funkcjonowania prawa: państwowej/krajowej, (…) międzynarodowej (…) i unijnej.

fragment Wprowadzenia

Podręcznik został przygotowany przez dwóch wybitnych teoretyków prawa (…). Wielkie doświadczenie dydaktyczne Redaktorów i Autorów wpłynęło na kształt recenzowanej pracy. Nie jest zatem zaskoczeniem wysoki poziom podręcznika. Zarówno konstrukcja pracy, jak i treść poszczególnych rozdziałów zasługują na najwyższe uznanie. Lektura podręcznika rodzi pogląd, że nastąpił zmierzch dydaktyki poświęconej studiom nad pierwotnie pozytywistyczną koncepcją prawa wewnętrznego. Większą część opracowania obejmują rozważania poświęcone multicentrycznej, rozwiniętej aksjologicznie koncepcji prawa zakotwiczonego w porządku kulturowym, w szczególności związanej z działaniem prawa Unii Europejskiej. (…) Podręcznik jest bardzo nowoczesny. Podjęto tu wszystkie zagadnienia z perspektywy nowoczesnej teorii prawa, uwzględniono najnowsze osiągnięcia polskiej nauki prawa. Został napisany w języku przystępnym dla studenta pierwszego roku. (…) Autorzy szanują społeczną wiedzę czytelników, nie oferując im naiwnego obrazu prawa pozbawionego związku z innymi systemami normatywnymi i kulturą.

Z recenzji Prof. dr. hab. Marka Zirk-Sadowskiego