Przeskalowanie urban governance

Podstawowym celem książki jest kompleksowe zbadanie zagadnienia współdziałania organów administracji w postaci zajęcia stanowiska, a także odpowiedzialności za tego rodzaju akty administracyjne.

O ile w doktrynie prawniczej problematyka współdziałania jednostek samorządu terytorialnego o charakterze ustrojowym była przedmiotem licznych opracowań, o tyle współdziałanie materialne w stosowaniu prawa administracyjnego i stanowieniu prawa administracyjnego nie jest zbyt często przedmiotem rozważań. Ostatnie opracowanie monograficzne pochodzi z lat 80. XX w. Zagadnienie to jest jednak bardzo doniosłe z perspektywą dalszego rozwoju współpracy organów administracji publicznej, ponieważ współcześnie administracja prowadzi coraz bardziej skomplikowane i wymagające specjalistycznej wiedzy postępowania. Zauważyć można także tendencje do wypracowywania w praktyce przez organy administracji niesformalizowanych form współdziałania. Jeśli wywołują one skutki wobec podmiotów trzecich, stron postępowań, można się w takim przypadku zastanawiać nad gwarancjami sprawiedliwej procedury administracyjnej.

Konieczność współdziałania organów jest nieunikniona ze względu na podział zadań, właściwości i kompetencji pomiędzy organami, a także ze względu na globalizację i transgraniczność postępowań administracyjnych. Współdziałanie staje się instytucją nie tylko wewnątrzpaństwową, ale także o znaczeniu międzypaństwowym – w ramach organów państw członkowskich UE i państw oraz organów unijnych. Wciąż jednak wiele organów rozstrzygających obawia się współdziałania, bowiem kojarzą to z oddawaniem własnych kompetencji innym organom, za których działanie ponoszą w całości odpowiedzialność.

W polskim porządku prawnym wciąż brakuje klarownej koncepcji dla instytucji zajścia stanowiska, a niekonsekwencja prawodawcy nadającego różne znaczenia i charakter tożsamym formom współdziałania materialnego sprawia poważne w stosowaniu tej instytucji. Wpływa to na niekorzystnie na jej efektywność, a także na niechęć organów do instytucji zajęcia stanowiska, podobnie i stron postępowań, kojarzących współdziałanie z wydłużeniem czasu trwania postępowania i niewielką jego efektywnością. Nie bez znaczenia pozostają także problemy związane z podjęciem aktu współdziałania.

Autorki prezentują zagadnienia dotyczące zarządzania samorządem terytorialnym, jego partnerstwem z otoczeniem, polityką komunikacji i finansowaniem przedsięwzięć. Wskazują na ścisłe powiązanie poruszanych tematów. Zadaniem samorządów jest działanie w obszarze zaspokajania potrzeb społeczeństwa przez dostarczanie odpowiednich dóbr i usług. Samorządy działają w pewnym określonym otoczeniu i ich aktywność powinny cechować otwartość oraz elastyczność, co umożliwia lepsze zaspokojenie potrzeb oraz oczekiwań wielu grup nabywców. Administracja samorządowa wchodzi bowiem w liczne interakcje ze środowiskiem, w którym funkcjonuje. Należy zatem wytworzyć skuteczne mechanizmy umożliwiające m.in. społeczną partycypację. System komunikacji samorządu wymaga wieloaspektowego podejścia ze względu na zróżnicowane potrzeby odbiorców i zaplanowane cele.

Autorka podejmuje problematykę roli sołtysów i sołtysek we współczesnych środowiskach wiejskich. Książka zawiera analizę mechanizmów obejmowania tej funkcji, działań i sieci współpracy sołtysów i sołtysek oraz oczekiwań społecznych wysuwanych wobec nich przez innych aktorów lokalnych. Kim są współczesne sołtyski i sołtysi i jakie przyjmują strategie działania? Jakie są przyczyny i konsekwencje wyraźnego wzrostu liczby kobiet wśród ogółu sołtysów w Polsce w ostatnich dekadach?
Książka została oparta na różnorodnym, jakościowym i ilościowym materiale empirycznym, zebranym przez Autorkę. Teorie kapitału społecznego i rekrutacji politycznej stanowią ramy prezentowanych tu analiz szeroko ujętych procesów przemian, jakim podlegają wzory współpracy oraz role społeczne kobiet i mężczyzn w polskich środowiskach wiejskich.

Książka zapełnia istotną lukę w wiedzy o polskiej wsi, o społeczeństwie obywatelskim w Polsce i samorządności lokalnej na tym szczeblu.
dr hab. Jerzy Bartkowski, prof. UW

Zwracam uwagę na benedyktyński wkład pracy autorki w zgromadzenie tak bogatego i różnorodnego materiału empirycznego.
prof. zw. dr hab. Janina Sawicka

Książka jest wynikiem aktywności badawczej pracowników Wydziału Nauk Ekonomicznych i Prawnych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach oraz doktorantów i pracowników innych uczelni współpracujących z tym Wydziałem. Autorów łączą wspólne zainteresowania badawcze koncentrujące się wokół poszukiwania nowych modeli racjonalnego zarządzania w sektorze publicznym. Monografia ma wymiar ponadlokalny, mimo że odnosi się do samorządów gminnych. Poruszane problemy cechuje interdyscyplinarność wyrażająca się w budowaniu opisu badanej rzeczywistości z różnych perspektyw badawczych. Poszczególne części opracowania obejmują zagadnienia zarówno z obszaru prawa wyborczego i zarządzania finansami, jak również problematykę zjawisk patologicznych w funkcjonowaniu jednostek organizacyjnych wykonujących zadania samorządów gminnych.

Książka zainteresuje studentów oraz działaczy samorządowych, a także decydentów i osoby mające wpływ na kształtowanie prawnego modelu samorządu gminnego.

W podręczniku szczegółowo omówiono zagadnienia organizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce, z uwzględnieniem przemian ustrojowych i funkcjonalnych, którym on stale podlega, w tym m.in:

– pojęcie i funkcje samorządu terytorialnego,

– struktura i organizacja gminy,

– ustrój powiatu oraz miasta na prawach powiatu,

– struktura organizacyjna województwa samorządowego,

– formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego,

– zadania samorządu terytorialnego,

– akta prawa miejscowego,

– dochody oraz mienie jednostek samorządu terytorialnego,

– ograniczenia antykorupcyjne dotyczące funkcjonariuszy samorządowych,

– nadzór nad samorządem terytorialnym.

Ósme wydanie popularnego podręcznika uwzględnia zmiany wprowadzone nowelizacją ustaw o samorządach gminnym, powiatowym i wojewódzkim z 2021 r.

Dodatkowo uwzględniono aktualne zagadnienia dotyczące dostępu do informacji publicznej, obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej, odwołania wójta przed upływem kadencji, przyjmowania i rozpatrywania petycji, transmitowania i utrwalania obrad za pomocą urządzeń rejestrujących.

Opracowanie przeznaczone jest dla studentów oraz teoretyków prawa i administracji, a także dla pracowników samorządowych.

Stan prawny na 20 maja 2021 roku

Ze względu na kompleksowy sposób podejścia do tematyki oraz wagę dobrze skonstruowanych badań empirycznych, książka jest ważnym głosem w dyskusji naukowej dotyczącej wielkości jednostek podziału terytorialnego. Z pewnością jest też najbardziej wszechstronnym opracowaniem, jakie ukazało się na ten temat w języku polskim. Stanowi kompendium wiedzy, które zapewne stanie się punktem odniesienia, czyli swoistą klasyką gatunku dla badaczy zajmujących się tytułowym zagadnieniem. Z uwagi na swoje walory aplikacyjne ma również szansę kształtować dyskusję nad kierunkami reform terytorialnych nie tylko na poziomie naukowym, ale także i w sferze praktycznej.
Układ książki sprzyja klarowności prowadzonych wywodów. Pomimo poruszania skomplikowanych i wielowątkowych w swym charakterze zagadnień, książkę czyta się bardzo dobrze, nie gubiąc się w jej narracji.
Autorzy unikają też utartych, uproszczonych wniosków, m.in. do „popularnych wierzeń” związanych z kierunkami reform terytorialnych należy powszechne przekonanie, że konsolidacja może przynieść jedynie korzyści. Prezentowana książka wyraźnie zwraca uwagę, że rzeczywistość jest o wiele bardziej skomplikowana.
dr hab. Marian Kachniarz, prof. nadzw. UE (Wrocław)

Autorzy są badaczami z Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Paweł Swianiewicz – profesor nauk ekonomicznych, kierownik projektu. Od prawie 30 lat zajmuje się badaniem samorządów lokalnych w Polsce, a także badaniami porównawczymi systemów samorządowych w Europie. W kręgu jego zainteresowań znajdują się m.in. procesy decentralizacji, polityka lokalna i organizacja terytorialna kraju. W latach 2005–2010 był przewodniczącym zarządu European Urban Research Association.
Adam Gendźwiłł – doktor socjologii, adiunkt. Specjalizuje się w badaniach demokracji lokalnej, polityki samorządowej, partii politycznych i systemów wyborczych, a także w metodologii badań społecznych. Ekspert Fundacji Batorego, stypendysta Fulbrighta i Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Laureat Nagród Naukowych „Polityki” 2016.
Julita Łukomska – doktor nauk o Ziemi, magister ekonomii, adiunkt. Jej zainteresowania ogniskują się wokół zagadnień rozwoju lokalnego i regionalnego, w szczególności w kontekście finansów lokalnych, a także wykorzystania metod ilościowych w naukach społecznych.

Anna Kurniewicz – magister gospodarki przestrzennej, doktorantka. Bada ścieżki rozwoju miast, zwracając szczególną uwagę na wpływ podziału terytorialnego na sytuację lokalną.