Toksyczny dług XXI wieku

Jeżeli by potraktować światowy dług publiczny brutto jako 100%, to ponad osiem dziesiątych tej całości – czyli prawie 70% światowego PKB – stanowi dług zaciągnięty przez sześć państw: USA, Japonię, Niemcy, Francję, Wielką Brytanię i Włochy. Dlaczego najbogatsi są winni najwięcej pieniędzy innym? Ten paradoks „bogatych dłużników” jest osią niniejszej książki. Autor starał się wyjaśnić problem, opierając się na trzech podstawowych założeniach. Po pierwsze, podstawową funkcją ekonomiczną zaciągania pożyczek nie jest ratowanie kogokolwiek z finansowej opresji, lecz transfer kapitału od tych, którzy mają go chwilowo w nadmiarze do tych, którzy mogą zaoferować korzystny procent i akceptowalne ryzyko. Po drugie, kapitał w rękach sektora publicznego oznacza dyskrecjonalną władzę związaną z redystrybucją. Władzę tym większą, im większa masa kapitału jest w posiadaniu podmiotów sektora publicznego. Po trzecie, kapitał redystrybuowany przez państwo ma zdolność wtórnego kreowania prywatnych praw własności. Najbogatsi są winni najwięcej pieniędzy, ponieważ ich dług jest dobrą lokatą kapitału. Dług ten daje rządom owych bogatych krajów unikalną, dyskrecjonalną władzę, którą można częściowo utrwalać poprzez lokowanie kapitału w różnego rodzaju aktywach. Myśl ta sama w sobie nie jest nowa. Podobne tezy głosili dwaj spośród ojców założycieli nauk ekonomicznych: Adam Smith oraz Jean Baptiste Say. Ten ostatni twierdził nawet, iż dla rządzących „możliwość zaciągania pożyczek jest ważniejsza niż proch strzelniczy”. Ten pierwszy zaś postawił jeszcze inną tezę, której autor niniejszej książki starał się nadać charakter sformalizowanego modelu: dług publiczny trwale zmienia porządek instytucjonalny państwa i całą strukturę społeczną.

Najbardziej kompleksowa książka ekonomiczna odnosząca się do systemu podatkowego i możliwości kształtowania polityki gospodarczej poprzez system podatkowy oraz jej zamienne, bądź równoległe zastosowanie obok polityki monetarnej. Napisana na bazie przeglądu blisko ośmiuset pozycji literatury światowej i ugruntowana w autorskiej i rzetelnej analizie danych empirycznych. Ekonomia systemu podatkowego to nowy pragmatyzm ekonomiczny i lektura obowiązkowa. Wyznacza drogi i możliwości łączenia teorii i praktyki, odpowiadając na wyzwania rozwojowe, kryzysowe i recesyjne współczesnych gospodarek. Książka stanowi oryginalną, wartościową i potrzebną próbę zaprezentowania istotnych problemów naukowych z zakresu dyscyplin ekonomia i finanse (polityka społeczno-gospodarcza, finanse publiczne, polityka fiskalna). Dowodzi też, że autorzy dysponują bogatą i profesjonalną wiedzą oraz stosownym warsztatem naukowym. Przyszło im zmierzyć się z przedsięwzięciem o nadzwyczaj wysokim poziomie złożoności. Problematyka podatkowa jest relatywnie skomplikowana, a liczba dylematów jej towarzyszących wręcz imponująca. Autorzy zaprezentowali interesujące, a zarazem pragmatyczne myśli i podejścia do analizowanej problematyki. Opisują, mierzą, porównują, wartościują, objaśniają (!), przewidują, proponują, a zatem próbują, w granicach możliwości, sprostać wszystkim głównym powinnościom analityków zajmujących się ekonomią i finansami. Odbiorcami pracy mogą być naukowcy, doktoranci i studenci zainteresowani polityką społeczno-gospodarczą oraz finansami publicznymi z uwzględnieniem wyników obecnego stadium debaty nad kierunkami rozwoju nauki ekonomii i finansów. Ważnym adresatem mogą być też praktycy związani z administracją rządową oraz samorządową, zainteresowani problematyką ewolucji systemów podatkowych. Z recenzji prof. Stanisława Flejterskiego

Praca ta jest próbą oceny, w jakim stopniu Nowe Zarządzanie Gospodarcze w Unii Europejskiej pomogło zdyscyplinować finanse publiczne w państwach członkowskich.
Autorzy w publikacji wskazują słabe strony instytucjonalnych podstaw funkcjonowania Unii Europejskiej, które pogłębiły niekorzystne zjawiska w sferze realnej oraz fiskalnej w okresie kryzysu finansowego. Ocenione zostały strategie konsolidacji fiskalnych państw członkowskich. Krytycznej analizie poddana została polityka austerity jako metoda konsolidacji finansów publicznych i wiążące się z nią tzw. niekeynesowskie efekty polityki fiskalnej. Szczegółowo omówione są metody dyscyplinowania finansów publicznych takich krajów jak: Niemcy, Wielka Brytania, Węgry, Polska. Uwzględniono także charakterystyczne doświadczenia innych państw członkowskich w celu wskazania zalet i wad realizowanych strategii konsolidacji fiskalnej.
Zastosowane metody ilościowe wykorzystane zostały zarówno do zbadania zależności między saldem budżetowym a innymi zmiennymi makroekonomicznymi, jak też do identyfikacji zmian w potencjale ekonomicznym państw członkowskich oraz w ocenie procesów konwergencji gospodarczej.

Autorami poszczególnych części podręcznika są specjaliści z danych dziedzin – profesorowie, doktorzy habilitowani i doktorzy będący pracownikami Katedry Prawa Finansowego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
W książce autorzy omówili m.in.:
– pojęcie i funkcję finansów publicznych,
– zasady odpowiedzialności i kontroli w sektorze finansów publicznych (w tym: kompetencję i zadania NIK oraz audyt wewnętrzny),
– problematykę budżetu państwa i innych publicznych planów finansowych,
– procedurę budżetową stosowaną w zakresie budżetu państwa (zasady budżetowe, budżet zadaniowy, Wieloletni Plan Finansowy Państwa, budżet środków europejskich),
– dług publiczny i deficyt budżetowy państwa,
– specyfikę finansów publicznych w sektorze samorządowym (w tym zagadnienia takie jak: wieloletnia prognoza finansowa, procedura budżetowa),
– zagadnienia publicznych aspektów prawa bankowego i rynku finansowego, prawa walutowego i dewizowego, dochody i wydatki j.s.t., dług publiczny i deficyt budżetowy j.s.t, rolę oraz kompetencje nadzorcze i kontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej,
– odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
– publiczne prawo bankowe i prawo rynku finansowego,
– podstawowe elementy prawa walutowego i prawa dewizowego,
– wybrane problemy finansowania zamówień publicznych i ubezpieczeń społecznych,
– zasady i zakres gospodarki finansowej przedsiębiorstw państwowych.
W podręczniku ponadto znajdują się materiały pomocnicze niezbędne do nauki przed kolokwium lub egzaminem:
– kazusy, które Czytelnik może samodzielnie rozwiązać,
– zestaw pytań kontrolnych pomocnych w utrwaleniu wiedzy,
– spis polecanej literatury do pogłębionej analizy zagadnień.

... Dotychczasowy przebieg kryzysu finansowego oraz jego skutki udowodniły, że w warunkach silnych, globalnych zawirowań na rynku finansowym szczególnego znaczenia nabierają decyzje i działania podejmowane przez krajowe władze publiczne zarówno na poziomie rządowym, jak i samorządowym. Pomoc państwa dla instytucji finansowych i banków w wielu przypadkach była jedyną możliwością ich ochrony przed upadłością. Publiczne pakiety pomocowe służyły nie tylko utrzymaniu stabilności sektora finansowego, ale przede wszystkim były reakcją na potrzeby płynące ze sfery realnej gospodarki...

... Recenzowana publikacja w sposób niezwykle trafny i ciekawy porusza nie tylko aktualne, ale także najistotniejsze wątki zmian, jakie zaszły w sektorze finansów publicznych w kontekście wyzwań oraz potrzeb płynących ze sfery realnej gospodarki narażonej na skutki światowego kryzysu finansowego. Autorzy kolejnych rozdziałów książki koncentrują się na analizie tych zagadnień, które tworzą pełny obraz obecnej rzeczywistości gospodarczej. Poruszane zagadnienia są szczególnie interesujące zarówno dla ekonomistów specjalizujących się w badaniach problematyki finansów publicznych, bankowości oraz mikro- i makroekonomii, jak też praktyków, którzy poszukują inspiracji i wzorców do podejmowania jedynie słusznych decyzji. Książka zawiera liczne przykłady oraz rozwiązania (krajowe i międzynarodowe), które określić można jako implementacyjne - zwłaszcza dla Czytelnika poszukującego praktycznych informacji o specyfice funkcjonowania sektora finansów publicznych w dobie światowego kryzysu na rynkach finansowych ...
Prof. dr hab. Elżbieta Chojna-Duch, Uniwersytet Warszawski

Podręcznik w przystępny sposób omawia zagadnienia: finansów publicznych, prawa budżetowego, finansów jednostek samorządu terytorialnego, prawa podatkowego (wraz z omówieniem poszczególnych podatków), prawa celnego, prawa bankowego, prawa dewizowego, a także naruszenia dyscypliny finansów publicznych, kontroli skarbowej oraz odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe.

Przejrzysty układ oraz pytania kontrolne ułatwią Czytelnikom przyswojenie zawartych w publikacji treści.